Gebelik ve Evcil Hayvanlar

Evcil hayvanların insanlara pek çok yararı vardır. Bizi rahatlatır, arkadaşlık ederler. Fakat, bu yakınlaşma sırasında hayvanlar insanlara bazı hastalıkların bulaşmasına da neden olabilir. Bu hastalıklar zoonoz olarak adlandırılır. Hayvanlar bazı mikropları taşırlar; fakat bu mikropları kirli su ve gıdalardan alma olasılığımız hayvanlardan alma olasılığımızdan daha fazladır. Evcil hayvanlarla birlikte yaşarken, olası infeksiyon hastalıklarından korunmayı da bilmemiz gerekir. Vahşi hayvanlar ise çok daha tehlikeli bazı infeksiyonları bulaştırabilirler. Vahşi hayvanlarla temastan kaçınmak gerekir. Vahşi hayvanlar ev hayvanı olarak beslenmemeli, eve getirilmemelidir. Köpeklerin gebelik sırasında ve sonrasında, eğer aşı ve kontrolleri düzenli olarak yapılıyorsa, yaratabilecekleri en önemli sağlık sorunları fiziksel travmalardır. Köpeklerin ısırma ve tırmalamaları tetanoz, yara infeksiyonları ve kuduz gibi infeksiyonların ortaya çıkmasına neden olabilir. Kediler de tırmalama ve ısırıkla yaralanmalara neden olabilirler. Bu yaralanmalar tetanoz, yara infeksiyonları ve kuduz bulaşmasına neden olabilir. Kedilerin gebelikte neden olduğu en önemli sağlık sorunu toksoplazmoz infeksiyonudur. Kertenkeleler, iguanalar, kaplumbağalar, kurbağalar yılanlar ve diğer sürüngenler sık olmamakla birlikte evde beslenmektedir. Gerekli hijyen kurallarına dikkat edilmemesi durumunda bu hayvanlardan bulaşabilecek en önemli infeksiyon etkeni salmonella bakterileridir. Sürüngenlerin evde, mutfakta serbestçe dolaşmasına izin verilmemelidir. Sürüngenlere ve kafeslerine temas ettikten sonra eller su ve sabunla yıkanmalıdır. Kuşunuz sağlıklı ise siz ve bebeğiniz için bir sorun oluşturmayacaktır. Kuşlar kampilobakter, salmonella, klamidya gibi infeksiyon etkenlerini ve bazı parazitleri bulaştırabilir. Kuşunuzun veteriner tarafından değerlendirilmesi uygun olacaktır. Kuşa ve kafesine dokunduktan sonra ellerinizi yıkayın. Kafes temizliğini siz yapmayın. Gebelik sırasında hayvanlardan, özellikle kedilerden insanlara bulaşıp, bebekte sağlık sorunlarına neden olabilecek en önemli hastalıklardan biri Toxoplasma gondii adlı parazite bağlı olarak ortaya çıkan toksoplazmozdur. Pek çok insan T.gondii ile karşılaşmış ve bu paraziti taşımaktadır. Fakat, bağışıklık sistemi paraziti kontrol altında tutar.

Gebelikte toksoplazmoz bebeği nasıl etkiler? Eğer toksoplazma infeksiyonu ilk kez gebelik sırasında veya gebeliğin hemen öncesinde ortaya çıkarsa infeksiyon annede hiçbir belirti olmadan anne karnındaki bebeğe geçebilir. Anne karnında infeksiyona yakalanan pek çok bebekte başlangıçta bir bulgu saptanmayabilir. İlerleyen yıllarda ise zeka geriliği ve körlük gibi ciddi belirtiler ortaya çıkabilir. Bebeklerin küçük bir kısmında ise doğumda ciddi göz veya beyin hasarı saptanabilir.

Toksoplazmoz nasıl bulaşır? Kediler toksoplazma infeksiyonunun en önemli kaynağıdır. Paraziti taşıyan kemirgenler, kuşlar ve diğer küçük hayvanları yediklerinde parazit kediye bulaşır. Daha sonra kedinin dışkısında parazit kistleri çıkmaya başlar. Yavru kedilerin dışkısında infeksiyondan 3 hafta sonrasına kadar kistler bulunabilir. Erişkin kedilerin toksoplazma bulaştırma olasılıkları daha düşüktür. Kedi dışkısı ile kirlenen çöp kutuları ve toprak ile temas eden eller eğer uygun şekilde yıkanmazsa bulaşmaya neden olabilir. Meyve ve sebzelerin yıkanmadan tüketilmesi de bulaşmaya neden olur. Parazit hayvanların kaslarında kistler oluşturur. Çiğ et yenmesi, çiğ etle temas eden ellerin yıkanmaması bulaşmaya neden olabilir.

Toksoplazma infeksiyonu nasıl tanınır? Kanda toksoplazmaya karşı antikorların aranması bu hastalığın daha önce geçirilip geçirilmediği, ya da yeni bir infeksiyonun varlığını gösterir. Eğer toksoplazmoz gebe kalmadan önce geçirilmiş ise annede bağışıklık gelişeceği için bebek korunur. Fakat, infeksiyon geçirildikten sonra 6 ay kadar hamile kalınmaması önerilir.

Toksoplazma infeksiyonundan nasıl korunabiliriz? Toprak, kum, çiğ et veya yıkanmamış sebzelerle temastan sonra ellerinizi su ve sabunla yıkayın. Etleri hiçbir yeri pembe kalmayacak şekilde iyi pişirin. Et pişmeden tadına bakmayın. Etin pişirilmeden önce birkaç gün dondurulması infeksiyon riskini azaltır. Sebze ve meyveleri temiz suyla iyice yıkayın. Temizliğinden emin olduğunuz veya kaynatılmış su kullanın.

Hamile kalmayı planlarken veya hamile kalınca kediler terk edilmeli mi? Kedinizin tuvalet kutusunu bir başkası değiştirsin. Eğer sizin yapmanız zorunlu ise öncesinde eldiven giyin, sonrasında su ve sabunla ellerinizi yıkayın. Kedinizin tuvalet kutusunu her gün temizleyin, kistler 1-3 günden önce bulaşıcı hale gelmez. Kedinize asla çiğ et yedirmeyin. Sokak kedilerinden, özellikle yavru kedilerden uzak durun. Ev kedinizi evde tutun. Hamile iken yeni bir kedi almayın. Hayvanlardan insanlara bulaşması mümkün olan çok sayıda infeksiyon vardır. Bu infeksiyonlar, eğer gerekli hijyen kurallarına uyulmaz, korunma için gerekli önlemler alınmazsa hem anne hem de fetus sağlığı için önemli bir sorun kaynağı olabilirler.

Bruselloz, brusella bakterilerinin neden olduğu, infekte hayvanlardan insanlara bulaşabilen bir hayvan hastalığıdır. En sık bulaşma nedeni kaynatılmamış, pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerinin kullanımıdır. Çiğ etle de bulaşması mümkündür. Brusella bakterileri annenin hastalığı sırasında anne kanında bulunup, bazen anne karnındaki bebeğe bulaşır. Bu bulaşma düşük ve anne karnında bebek ölümü ile sonuçlanabilir. Bruselloz çeşitli antibiyotiklerle tedavi edilebilir.

Listeryoz hastalığının etkeni Listeria bakterileridir. Listeria bakterileri pek çok evcil ve yabani memelide, kuşta, deniz ürünlerinde bulunabilir. Grip benzeri bir hastalığa neden olur. Gebelikte düşük, ölü doğum veya yenidoğan bebekte ağır hastalık görülebilir. Pastörize olmayan, kaynatılmamış sütle yapılmış peynirler, önceden hazırlanıp bekletilmiş salatalar, çiğ deniz ürünleri bulaşmaya neden olabilir.

Salmonelloz salmonella bakterilerine bağlı olarak ortaya çıkan bir infeksiyon hastalığıdır. Salmonella bakterileri sürüngenler, kuşlar, köpekler, kediler, atlar, çiftlik hayvanlarında bulunup insanlara bulaşabilir. Uygun hazırlanmayan gıdalar önemli bir bulaşma nedenidir. İnsanda hafif bir ishalden, ölümle sonuçlanabilen ateşli ağır hastalığa kadar çeşitli hastalık tablolarına neden olabilir. Tifo ve enterik ateş salmonelların neden olduğu infeksiyonlardır. Gebelikte annenin hastalığı ile birlikte anne karnındaki fetusun da etkilenmesi olasılığı nedeni ile dikkatli olunmalıdır.

Campylobacter çeşitli çiftlik hayvanlarında, kedi ve köpeklerde bulunabilen bir bakteridir. Barsak infeksiyonuna neden olur, kanda da bulunabilir. Hamilelerde düşük, ölü doğum, erken doğuma, yeni doğanlarda ishal veya kanlı ishale neden olabileceği bildirilmektedir.

Psitakoz Chlamydia psittaci'ye bağlı olarak ortaya çıkar, akciğer hastalığı ile kendini gösterir. Gebelikte bu hastalık daha ağır seyredebilir. Hastalığı taşıyan kuşlar bulaşmaya neden olabilir. Hayvanlarla dünyamızı paylaşırken, olası infeksiyonlar konusunda da bilgi sahibi olmalı ve gereken korunma tedbirlerini uygulamalıyız. Evcil hayvanların veteriner kontrolleri ve aşıları düzenli olarak yapılmalıdır. Hayvanlarla temastan sonra, özellikle yemek hazırlarken eller mutlaka su ve sabun ile yıkanmalıdır. Hayvanların dışkı ve idrarları çeşitli hastalıkların bulaşmasına neden olabilir. Uygun şekilde uzaklaştırılmaları gerekir. Hayvan ısırık ve tırmalamaları yara infeksiyonları, kuduz ve tetanoz gibi hastalıklara neden olabilir. Bu gibi durumlarda mutlaka bir hekime başvurulmalıdır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.