Okul Çağındaki Çocuklarda Astım ile Başa Çıkmanın Yolları

Astım krizi endişelerini ortadan kaldırmak ya da en aza indirmek için neler yapabilir?

Astım hem dünyada hem de ülkemizde çocuklarda en sık rastlanılan kronik hastalıktır. Okul öncesi dönemde öksürük, hırıltı, nefes darlığı gibi astım benzeri şikayetler çocukların %50-60’ında rastlanmaktadır. Bu çocukların önemli bir kısmında büyümeyle beraber bu şikayetler kaybolmaktadır. Okul çağında da astım sıklığı ülkemizde  %6-10 civarındadır. Diğer bir deyişle 1000 kişilik bir okulda 100 tane astımlı çocuk mevcuttur denilebilir. Bu rakam da oldukça önemlidir.

Çocuğunuzun astımı var ise; okulda bulunduğu süre içerisinde astım şikayetleri ortaya çıkabilir. Bu neden ile okulun da mutlaka bu sürece dahil olması ve gerekli durumlarda çocuğun ilaçlarını verebilecek sorumlu en az bir kişinin bulunması önemlidir.

Çocuğun hafif bir astımı bile olsa sınıf öğretmeni ve okul yöneticileri ile bu konuyu paylaşmanız, çocuğunuzun bulgularının erkenden tanınması ve daha da kötüleşmeden tedavi edilmesine yardımcı olmaktadır. Unutmayalım ki; hafif astımı olan çocuklar bile bazen çok ağır astım atakları geçirebilmektedirler.

Okulda astım sorunlarını önleyebilmek için ne yapılabilir?

Okulda ortaya çıkabilecek astım sorunlarını önleyebilmek için yapabileceğiniz en önemli şeylerden biri çocuğunuz ile konuşmak olacaktır. Çocuğun yaşına uygun olarak, onun anlayabileceği şekilde hastalığı ve ilaçları ile ilgili olarak onu bilgilendirmek olacaktır. Aslında ideal olan çocuğa ilaçları ile ilgili olarak sorumluluk vermektir. Çocuk ilaçlarını ne zaman ve nasıl kullanması gerektiği konusunda bilgi sahibi olmalıdır. Bazı çocukların astım bulgularının nasıl gittiğini takip edebilmek için onlara PEF metre dediğimiz bir cihaz verilmektedir. Bu cihaz basitçe evde nefes borularındaki daralmayı ölçen bir cihazdır. Bu ölçümlerde bir düşüklük var ise o zaman rahatlatıcı ilacını kullanmaya başlaması gerekiyor anlamına gelmektedir.

Okuldaki görevlilerin elinde astımı olan çocuk için yazılı bir plan olması gerekir. Bu yazılı planda çocuğunuzun astımının şiddeti, kullanmakta olduğu ilaçlar, astım atağını başlatabilecek etkenler ve astım şikayetleri ortaya çıktığında yapılması gerekenler sıralanmalıdır.

Okulda astım atağını hangi faktörler başlatabilir?

Sağlıklı bir öğrenme ortamı her okul çocuğunun hakkıdır. Birçok anne ‘Çocuğumun toz alerjisi var okula gittiğinde hep hastalanıyor ya da tebeşir tozu alerjisi var’ diyor. Okula giden çocuklar okula ya da kreşe gitmeyen kardeşi olmayan çocuklara göre daha fazla hastalandığı doğrudur. Bunun en önemli nedenlerinden biri de enfeksiyonlar ile daha sık karşılaşmalardır. Ama tek sebep enfeksiyonlar mı yoksa okulda çocuklarımızı, özellikle hassas ya da alerjik olan çocukları etkileyen başka faktörler var mı bu göz ardı edilmemelidir.

Okullardaki iç ortamdaki hava kalitesinin yol açtığı sağlık sorunları tüm dünyada hem aileleri hem de eğitmenleri düşündüren ve endişelendiren bir konudur. Enerji tasarrufu sağlamak adına çok iyi izole edilen ve çok az havalandırılan yaşama alanları hem çocukların hem de bizim sağlığını tehdit ediyor. Pencere ve duvarların izolasyonu için kullanılan materyaller, yapıştırıcılar, duvar boyaları, binaların nefes almasını ve zararlı maddelerin doğal bir şekilde ortadan kalkmasını engelleyen faktörlerdir.

• Havada gaz halinde bulunan, bina materyalleri, ya da mobilyalardan gelen formaldehid, toz, kurşun,
• Fotokopi makinelerinden ya da diğer ofis makinelerinden havaya yayılan ozon,
• Kitaplardan, havalandırma sitemlerinden, halılardan gelen bakteriler, küfler,
• Radon gibi kokusuz, gözle görülmeyen ve iç ortamlarda doğal olarak oluşan maddelerin olduğu ve yeterince nefes alamayan bu binalarda yaşayan insanlarda bazı sağlık problemlerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

Yaşadığımız iç ortamlardaki havayı sağlığa zararlı hale getiren etkenler, deterjanlar, sabunlar ve birçok faktör içi ortam hava kirliliğine neden olmaktadır. Kimyasal kirleticiler ve ısıtma, havalandırma ve klima sistemleri üzerinde çok durulmakla birlikte, yapılan çalışmalar bu maddelerin iç ortam hava kirliliğinin aslında sadece % 20’sinin kaynağının bunlar olduğunu göstermiştir.

Unutulmaması ve ihmal edilmemesi gereken en önemli kaynak ise mikroorganizmalardır. Bakteriler, mantarlar gibi mikroorganizmalar insan dahil tüm yüzeylerde bulunabilmektedir. Uygun nem, besin ve büyüme koşullarında bir mikroorganizma 18 saatte 1 milyardan daha fazla sayıya ulaşabilir. Sonuç olarak okul binalarının iyi temizlenmesi, temizlik malzemelerinin dikkatle seçilmesi ve binanın çok iyi havalandırılması önemlidir.

Okuldaki yetkililerin çocuğun hastalığı hakkında bilgili olması çok önemli

Okulda olan okul hemşiresine ya da çocuğunuzun sınıf öğretmenine çocuğunuzun okul saatleri boyunca ihtiyaç duyabileceği ilaçları, doktor imzalı kullanma talimatları ile birlikte vermeniz çok önemlidir.

Dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de; astım tedavisinde kullanılan nefes yolundan alınan ilaçların önemli bir kısmında numaratör olmamasıdır. Kısacası hemşire ya da öğretmen, ilacın içinde ne kadar kaldığını bilemeyebilir. İlacın azaldığını ya da bittiğini ebeveynlerin takip etmesi gereklidir.

Çocuğunuzun durumu ile ilgili olarak sadece sınıf öğretmeni değil diğer öğretmenlerinde bilgilendirilmesinde fayda vardır. Astım bulguları beden eğitimi, resim derslerinde ya da bahçede ortaya çıkabilir. Bu durumda çocuğunuzun astımı ile ilgili olarak ne kadar çok kişi bilgili olur ise bu o kadar iyidir. Beden eğitimi öğretmeni özellikle önemlidir; çünkü fiziksel egzersiz astım semptomlarının ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Çocuğunuz astımı olduğu için beden eğitimi dersinden ya da okuldaki aktivasyonlardan geri kalmamalıdır. Bu durum onu sosyal olarak olumsuz etkiler. Astımı olan ve olimpiyat şampiyonu olan sporcular olduğu unutulmamalıdır. Astım çok özel durumlar dışında egzersizin kısıtlamasını gerektirmemektedir. Egzersiz ile ortaya çıkan şikayetler var ise bunu çocuğunuzu izleyen hekim ile paylaşmanız gerekmektedir. Bu durumda çocuğunuzun tedavisinde bazı değişiklikler yapılabilir. Beden eğitimi öğretmenin çocuğunuzun hastalığı ile ilgili bilgi sahibi olması ve gözünün üzerinde olması yeterlidir

Okul astım planı

Çocuğunuzun öksürük, hırıltı, nefes darlığı gibi şikayetleri ortaya çıktığında ilk yapılması gereken nefes yolundan rahatlatıcı ilaçların verilmesidir. Okul yönetiminde çocuğun velilerinin telefonları yanı sıra, mutlaka başka bir aile bireyi ya da güvendiğiniz bir arkadaşınızın telefonunun olmasında fayda vardır. Okul yönetimi hangi durumlarda çocuğunuzun hekimini, hangi durumlarda tıbbi yardım için hastaneyi arayacağına ve çocuğu hastaneye götürmesi gerektiğine ilişkin fikir sahibi olmalıdır. Acil bir durum söz konusu olduğunda çocuğun hangi hastaneye götürülmesini istediğinizi belirtmeniz de doğru olacaktır.

Rahatlatıcı “inhaler ilaçları” yanında taşıyıp gerektiğinde kullanabilir mi?

Çocuğun, rahatlatıcı “inhaler ilaçları” yanında taşıyıp gerektiğinde uygun şekilde kullanabilmesi için aşağıda belirtilen sorulara olumlu bir şekilde cevap verilmesi gerekmektedir.

• Çocuğunuz astım ilacını yanında taşımak istiyor mu?
• Doktorunuz, çocuğunuzun gerektiğinde ilacını kendi kendine kullanabilecek yaş ve olgunlukta olduğunu düşünüyor mu?
• Çocuğunuz, astım bulgularını tanıyabilir mi?
• Bu bulgular ortaya çıktığında ilacını uygun şekilde kullanabilir mi?
• İlacını devamlı yanında taşıması gerektiğini, arkadaşları ile paylaşmaması ve ortalıkta bırakmaması gerektiğini biliyor mu?
• İlacını kullanma ihtiyacı olduktan sonra mutlaka bir erişkini konu ile ilgili olarak haberdar etmesi gerektiğini biliyor mu?