Yükleniyor

Skolyoz Nedir? Skolyoz Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Skolyoz Nedir? Skolyoz Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Skolyoz, üç boyutlu olarak S veya C şeklinde omurganın sağa ya da sol tarafa eğrilmesine neden olan omurga deformitesidir. Serebral palsi ve kas distrofisi gibi hastalıklarda skolyoz görülürken, çocukluk çağında oluşan skolyozun nedeni bilinmemektedir. Hafif skolyozu olanlarda eğrilik röntgen ışınlarıyla yakından takip edilir. Çoğu zaman herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Bazı çocuklarda eğriliğin kötüleşmesini önlemek için gelişim çağında destek takması gerekebilir.

İçindekiler

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Nedir?

Skolyoz, omurganın 10 derece veya daha fazla olacak şekilde sağa ya da sola doğru eğrilip, röntgende S veya C şeklinde bir görünüm aldığı spinal omurga deformitesidir. Bu eğrilik omurganın her iki yanında ve omurganın farklı yerlerinde meydana gelebilir. Bunun yanında çocuk ve genç için skolyoz, nedeni bilinmeyen yani idiyopati olarak tanımlanır. Ancak bu hastalığın gelişiminde birden fazla faktörün rol oynadığını düşünülür.

Uzman doktor çocuk veya genci muayene eder ve röntgen çekerek skolyozu teşhis eder. Hafif eğrilikleri olan çocukların ve gençlerin düzenli kontroller için doktorU ziyaret etmeleri gerekir. Tedavi ve doktor takibiyle çoğu çocuk ve genç günlük hayatında nnormal, aktif bir yaşama sahip olur.

Şiddetli eğriler akciğerleri etkileyerek bu yüzden ona yönelik tedavi yöntemi uygulanır. Bunun yanında ortopedi uzmanları genellikle hastalarla birlikte çalışarak eğriliklerin bu noktaya gelmesini önleyebilirler.

Skolyoz eğrilikleri majör ve minör eğrilik olarak açıklanır. Eğriliğin en çok açılandığı, yani dik eksenden en çok dönen ve orta hattan en çok uzaklaşan omurların bulunduğu yere apeks (tepe) adı verilir. Skolyoz apeksin bulunduğu omurga seviyesine göre adlandırılır. Apeks boyun bölgesinde ise servikal, bel bölgesinde ise lomber, sırtta ise torakal skolyoz olarak tanımlanır. Bazen birden fazla bölgede aynı anda görülebilir: Örneğin hem sırt hem de belde olduğunda, torakolomber skolyoz olarak tanımlanır. Genellikle sırt (torakal) bölgede daha sıktır.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Dereceleri

Skolyoz, ilerleyebilir, aynı kalabilir veya nadiren düzelebilir. Birbirini izleyen iki veya daha fazla muayenede 20 derecenin üzerindeki eğriliklerde omurgada 5 derece veya daha fazla artış olması, 20 derecenin altındaki eğriliklerde 10 derecelik artış olması ilerleme olarak düşünülür. Çift eğrilikler, sırt bölgesindeki eğrilikler, kız cinsiyet, tanı sırasında eğriliğin derecesinin büyük olması 10 yaşın altında tanı konulan eğrilikler ilerlemeye meyillidir. 30 derecenin altındaki eğriliklerde ilerleme oranı oldukça düşüktür.

Kronolojik Sınıflandırma

  • Bebeklik dönemi: 0-2 yaş arası
  • Juvenil dönemi: 3-9 yaş arası
  • Adolesan dönemi: 10-17 yaş arası
  • Yetişkinlik dönemi: 18 yaş ve üstü

Yerleşimine Göre Sınıflandırma

Skolyozun anatomik yapısı incelendiğinde boyun omurları, boyun ve üst sırt, bölgesel sırt omurları, alt sırt ve bel omurları, bölgesel bel omurları şeklinde sınıflandırılabilir.

Açısal Sınıflandırma

Açısal skolyoz derecelendirilmesi için görüntüleme yöntemlerinden faydalanılır. Görüntüleme yöntemi sonrasında omurgadaki eğrilik açı cinsinden teşhis edilir. Bu yöntem özellikle skolyoza cerrahi anlamda müdahale gerekliliğinin kararlaştırılması esnasında faydalıdır.

10 derecenin altındaki açılar: Tıp dilinde "spinal asimetri’’ adını alan bu derece kişinin sağlığı üzerinde herhangi bir etkisi bırakmaz. Eğriliğin tedavi edilmesi için eğriliğin 10 derecenin üzerinde olması gerekir. Düşük dereceli eğriliklerin ilerleyen zamanlarda skolyoz riski oluşturmaması hastanın belirli aralıklarla muayene edilmesi gerekir. Burada önemli olan skolyozun ilerleyip ilerlemediğinin tespitinin yapılmasıdır.

20 ile 40 derece arasındaki açılar: 20 ile 40 derecelik eğrilikler daha çok ergenlik döneminde görülür. Orta seviye skolyoz olarak kabul edilen bu derecede çoğunlukla egzersiz, fizik tedavi ve korse oldukça etkilidir.

40 derecedeki açılar: 40 derecelik skolyoz eğrileri büyümesini ve ilerlemesini büyük ölçüde tamamlamıştır. Cerrahi müdahalenin yapılabilmesi için sırt eğriliğinin 45-50 derece üzeri olması; bel bölgesindeki eğriliğin ise 40 derece olması gerekir.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Belirtileri Nelerdir?

Bir tarafa eğilinmiş gibi görünüm ile kendini gösteren skolyozun belirtileri şunlardır:

  • Bir kürek kemiğinin diğerine göre daha belirgin olması
  • Bir kalçanın diğerinden daha çıkık olması
  • Göğüs kafesinin bir tarafı öne doğru çıkıntılı olması
  • Omurga şeklinde değişiklik
  • Skolyoz ilerlemişse sırt ağrısı
  • Oturma veya ayakta durmada zorlanma
  • Başın vücudun geri kalanıyla aynı hizada olmaması
  • Düz dururken kollarda vücudun yanında sarkma şeklinde farklılıklar
  • Öne eğilirken sırtın yanlarında yükseklik farkı
  • Kaburgaların önden veya arkadan asimetrik görünüşü

Skolyoz belirtileri diğer omurga rahatsızlıkları veya deformitelerine benzeyebilir. Bunun yanında bir yaralanma veya enfeksiyon sonucu da olabilmektedir.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Nedenleri Nelerdir?

Skolyozun nedeni tam olarak bilinmese de çeşitli faktörlere bağlı olarak ortaya çıkar. Bu faktörler şöyle sıralanır:

  • Genler
  • Hormonlar
  • Hücre yapısındaki değişiklikler

Bazı durumlarda özellikle çocuklarda başka bir hastalık ya da bozukluk varsa omura eğrilmesine neden olarak skolyoz meydana gelir. Bu durumlar da şöyle açıklanır:

  • Bebek anne karnındayken omurganın gelişimi sırasında ortaya çıkan konjenital faktörler
  • Genlerde meydana gelen değişiklikler sonucunda ortaya çıkan genetik hastalıklar
  • Omurga yaralanmaları
  • Kaslara mesaj gönderen sinirleri etkileyen nöromüsküler hastalıklar
  • Omurgada fiziksel değişikliklere neden olabilen tümörler

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Nasıl Teşhis Edilir?

Skolyoz teşhisi için uzman doktorun muayenesi ardından tıbbi geçmişinize bakılır. Tıbbi geçmişin yanında ailede skolyoz olup olmadığı tespit edilir. Uzman doktor bu noktada kişiyi ortopedi uzmanına yönlendirebilir. Uzmanlar skolyoz nedeniyle oluşan kemik ve kas hastalıklarını tedavi eder.

Çekilen grafilerde skolyozun formu ve derecesi ortaya çıkar. Bunun için en sık kullanılan yöntem Cobb açısıdır. Cobb açısı ve büyümenin yaşı ile skolyoz takip edilir ve uygun tedavi yöntemlerine karar verilir. Cobb açısı eğilmenin başladığı omurganın üst sınırı ile eğilmenin bitiği omurganın alt sınırına çizilen çizgiler yardımıyla ölçülür. Bu çizgilere çizilen dikmeler yani eğriliğin başladığı omurun ekseniyle bittiği omurun ekseni arasındaki açıya bakılır.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Tedavisi

Son yıllarda yapılan bazı araştırmalar, bazı gen özelliklerini taşıyan çocuklarda ilerleme olabileceğini göstermektedir. Skolyozda tedaviyi belirleyen önemli takip kriterleri kullanılır. Bazı durumlarda ilerleme sıktır ve tedavilerde başarı oranı daha azdır. Bunlar;

  • Tanının ilk defa konduğu sırada yüksek derecede eğriliğin olması
  • Hem sırt hem belde bulunan çiftli eğrilik
  • Nöromüsküler skolyoz
  • Ciddi kontraktür ve kas kısalığı

Nasıl bir tedavi uygulanacağına omurga eğriliğinin ilerleme riski dikkate alınarak karar verilir. Skolyoz tedavisinde kabul gören tedavi yöntemleri şunlardır:

  • İzlem ve sürekli takip
  • Korse uygulamaları
  • Skolyoz egzersiz ve özel rehabilitasyon uygulamaları
  • Cerrahi

Büyümenin başlamadığı çocuklarda 15 derece altındaki Cobb açısı varsa genellikle uzman takibi önerilir. Cobb açısı 15-20 derece olanlarda özel skolyoz egzersizleri ve rehabilitasyon programları sürdürülmelidir. Cobb açısı 25 derecenin üzerinde olan çocuklar için yoğunlaştırılmış skolyoz rehabilitasyon programları uygulanmalıdır.

Çocuklarda Skolyoz (Omurga Eğriliği) Tedavisi

Büyümenin ilk belirtilerinin görüldüğü yani kıllanma, ses değişikliği, boy uzamasının artması, kızlarda göğüs gelişiminin başlaması veya adetin görüldüğü ergenlik döneminde çok dikkatli olunmalı ve mutlaka çocuklar tedavi altına alınmalıdır.

Bu çocuklarda eğilme hızı ve riski daha fazla olduğundan Cobb açısının derecesinden çok progresyon yani ilerleme riski hesaplanmalı ve tedaviler buna göre planlanmalıdır. Progresyon riski yüksek çocuklar fizyoterapi ve rehabilitasyon uygulamaları yanında mutlaka korse kullanmalıdır. Korse tedavisi büyümenin durumuna ve eğilmenin derecesine göre günde 16 saat ile 23 saat arasında ve büyüme tamamlanana dek devam ettirilmelidir.

Korse tedavisinin başarısız olduğu, yukarda sayılan ilerleme riski yüksek bireylerde Cobb açısı 50 derece üzerinde ise cerrahi tedavi uygulanabilir. Skolyoz cerrahisinde omurga plak ve vidalarla orta hatta alınır ve bu çocuklarda bazen bu metaller sürekli vücutlarında kalır. Cerrahinin geç dönem sorunlar yaratacağı da bilinmelidir.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Egzersizleri

Egzersiz programları ile skolyozu durdurmak mümkündür. Özellikle 7 yaşından itibaren, 15 derecenin üzerinde skolyozu bulunan çocuklarda bu egzersiz programları çok etkilidir. Ayrıca 40 derecenin üzerindeki skolyoz hastalarında da skolyoz egzersizleri iyi sonuç vermektedir.

Egzersiz programlarında “Bobath”, “Vojta”, “Katharina Schroth” gibi tekniklerin yanında klasik germe ve güçlendirme egzersizleri de uygulanabilmektedir. Özellikle psikolojik faktörlerin skolyoz rehabilitasyonunda önemli rol oynadığı düşünülürse, yoğunlaştırılmış egzersiz programları ergenlik çağındaki gençlerde önemli etkiler bırakmaktadır. Grup psikolojisiyle hareket eden gençler, kendi sorunlarını paylaşan akranlarıyla yüksek düzeyde iletişim kurmaktadır.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Ameliyatı

Skolyozda cerrahi tedavi ilerlemiş durumlarda uygulandığı gibi, egzersiz ve korse tedavisine rağmen skolyoz derecesinde artışı devam eden veya ilerleyeceği ön görülen durumlarda uygulanır. Yani  konservatif yaklaşımlara rağmen Cobb açısı artış gösteriyor ve 50 derecenin üzerine çıkıyorsa skolyoz ameliyatı gerekebilir.

Ameliyata sadece grafideki açıya bakılarak değil, hastanın psikolojik ve sosyokültürel durumu da değerlendirilerek karar verilmelidir. Çünkü ergenlik döneminde ortaya çıkan skolyozlar genelde kalp akciğer sistemine zarar verecek noktaya gelmez.

Skolyozda temel olarak iki yaklaşım benimsenmektedir. Bunlar arka girişim ve ön girişimdir. Arka girişimde sırt bölgesi kullanılmaktadır. Cerrahi olarak hedeflenen erken dönemde tüm hastaları takip altına alıp, ilerlemenin durdurulması, kozmetik problemlerin giderilmesi, varsa ağrı ve nörolojik bulguların ortadan kaldırılmasıdır.

Gerekli olan hastalarda erken müdahaleler ve basit cerrahi işlemlerle omurgayı restore etmek mümkün olabilir. Bu aşamada en önemli nokta doğru zamanda ve doğru ameliyatı yapmak, omurga ve kemik yapıyı düzeltirken omuriliği korumaktır.

 Skolyoz ameliyatı sırasında kullanılan görüntüleme cihazları ile omurilik ve sinir hasarını önlemeye yönelik özel aletlerle başarı oranlarını son derece yüksek seviyelere ulaşmıştır. Bunları yaparken hasta ve ailesi hekimleri ile uzun yıllar iletişim içinde olacaklarını skolyoz tedavisinin uzun soluklu bir takip gerektirdiğini unutmamak gerekir.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Ameliyatından Sonra Hastanın Dikkat Etmesi Gerekenler

Skolyoz ameliyatı sonrasında omurganın hareket kabiliyeti daha azdır. Önden yaklaşımda ise kol altı bölgesinden göğüs kafesi kaldırılarak müdahale edilir. Bu operasyonun dezavantajı operasyon sonrasında korse kullanımı gerektirmesidir. Avantajları ise omurganın daha hareketli kalmasının sağlanması, ve dikiş izlerinin kol altında kalması dolayısıyla daha estetik gözükmesidir.

Skolyoz ameliyatından sonra hastanın dikkat etmesi gereken bazı noktalar vardır.  Her ameliyatın riski olduğu gibi skolyoz ameliyatlarının da belli risk oranları bulunmaktadır. Bu oran % 5 civarındadır. Herhangi bir komplikasyon çıkmazsa 14 gün içinde hasta taburcu olabilir. Ameliyat sonrası gözlenebilecek istenmeyen sonuçlar aşağıdaki şekildedir:

  • Enfeksiyonlar, antibiyotik kullanımıyla kontrol altına alınabilir.
  • Kanama sonrası solunum sıkıntısı, kan drenajıyla giderilebilir.
  • Takılan vidalar veya enstrümentasyonda kopmalar olması, ikinci bir ameliyat gerektirir.
  • % 1’in altında gözlenen sinir felçleri (genellikle geri dönüşümlüdür)

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.

Güncelleme Tarihi : 17 Mart 2024

Yayınlanma Tarihi: 7 Eylül 2023

Bu Konuda Uzman Doktorlar

İletişim Formu

Detaylı bilgi için iletişime geçin.

* Bu alan gereklidir.
Sosyal Medya Hesaplarımız
Canlı Destek Kolay Randevu Al