Yemek borusu (Özofagus) kanseri nedir?

Yemek borusu kanseri, en sık görülen kanserler arasında 7.sırada yer alır. Kilo kaybı, zor yutkunma ve ağrı gibi belirtilerle ortaya çıkan yemek borusu kanseri, özofagus olarak da bilinmektedir. Sigara, aşırı alkol tüketimi yemek borusu kanseri riskini artırmaktadır. En sık görülen akciğer kanserinde ülkemizde her yıl 30-40 bin yeni hasta ortaya çıkarken, yemek borusu (Özofagus) kanserinde yılda 4-5 bin yeni hasta görülmektedir.

Yemek borusu (Özofagus) kanseri nedir?

Boyundan başlayıp mideye kadar uzanan yaklaşık 25-30 cm uzunluğundaki yemek borusunda meydana gelen kanserler yemek borusu kanseri veya özofagus kanseri alarak isimlendirilir.

Yemek borusu kanseri (Özofagus) belirtileri nelerdir?

Yemek borusu yani özofagus kanserinin en önemli belirtisi yutma güçlüğüdür. Yemek borusu kanseri belirtileri arasında takılma hissi yaşanması ve ağrılı yutmada görülebilmektedir. Tümör yemek borusunun %60-70’ini kapamadığı durumlarda genellikle belirti vermemektedir. Yemek borusu kanseri belirtileri çok geç ortaya çıktığı için hastaların birçoğunda tümör ileri evrelerde belirlenebilmektedir. Yaşlı kişilerde gece yastığa salya akması, yutarken acıma yemek borusu kanserinin ilk belirtileri olabilir.

Tümörün ortaya çıktığı bölgeye bağlı olarak yemek borusu kanseri belirtileri farklılık gösterebilir.

Yutma güçlüğü her bölgede çıkan yemek borusu kanserlerinin ortak belirtisidir.

• Boyun bölgesine yakın ortaya çıkan yemek borusu kanserinin bir başka belirtisi ses kısıklığı olabilmektedir.
• Göğsün orta bölgesinde ortaya çıkan yemek borusu kanserinin belirtisi ise öksürük olabilir.
• Altta mideye yakın bölgede ortaya çıkan yemek borusu kanseri belirtisi şiddetli reflü şeklinde olabilir.

Yemek borusu kanseri belirtileri arasında çok nadir de olsa bazen kanama görülebilmektedir. Bu kanama ağızdan kan gelmesinden ziyade bağırsak kanaması olarak görülür.

Yemek borusu kanseri evrelerine göre farklı belirtiler verebilmektedir.

• Evre 1 yemek borusu kanseri belirti vermeyebilir. Yemek borusu kanseri 1. Evrede belirlenmesi genellikle tesadüfen veya taramalar sonucundadır.
• Evre 2 yemek borusu kanseri belirtisi yutma güçlüğü olarak görülebilir. Bu evrede yemek borusu kanseri belirtileri arasında nadir olsa da takılma hissi ve bağırsak kanaması yaşanabilir.
• Evre 3 yemek borusu kanserinde belirti ciddi yutma güçlüğüdür. Hasta katı gıda yiyemez hale gelir. Salya akıntısı daha çok yaşlı kişilerde ortaya çıkabilir.
• Evre 4 yemek borusu kanseri belirtisi metastazın yaşandığı bölgeye göre farklılık gösterebilir. 4. Evre yemek borusu kanserlerinde ciddi kilo kaybı ilk belirtiler arasında yer almaktadır. Tümör soluk borusunu tutmuşsa öksürük yaşanabilir. Karaciğere sıçrama yapmışsa yan ağrıları görülebilir. Kemiklere sıçramışsa kemik ağrıları görülebilir.

Yemek borusu kanserinin nedenleri nelerdir?

Hücre tipine göre yemek borusunun nedenlerinde de değişiklik olmaktadır.

Yassı hücreli (Skuamoz) yemek borusu kanserinin nedenleri arasında;

• Alkol ve sigara kullanımı
• Aşırı sıcak içecek tüketmek
• Yanmış-tütsülenmiş gıda tüketimi sayılabilmektedir.

Adenokarsinom yemek borusu kanserleri ise genellikle reflüden kaynaklanmaktadır. Toplumun yaklaşık %20’sinde reflü görülmektedir, ancak her reflü hastası yemek borusu kanseri olacak demek değildir. Uzun süreli reflü (asit ve safra), alkol ve sigara kullanımı ile birleştiğinde Barrett özofagusa (BARRETT) neden olabilmektedir. Barrett özofagus yemek borusu kanseri için önemli bir risk nedenidir.

Yemek borusu kanseri nedenlerinin önemli bir kısmı engellenebilir etkenlerdir. Bunun dışında bir takım hastalıklar ve genetik etkenler çok nadir olarak görülmektedir. 

Et ağırlıklı beslenmek, mangalda hazırlanmış yanmış gıdaları çok tüketmek mide ve kolon kanserinde olduğu gibi yemek borusu kanseri için de risk faktörleri arasındadır.

Yemek borusu kanseri teşhisi

Yemek Borusu Kanseri Nasıl Anlaşılır?

Yemek borusu kanserinin teşhisi endoskopik kontrolle yapılır. Endoskopik görüntüleme ile doktorun yemek borusunun içini görmesi teşhis için yeterli olabilmektedir. Ancak yemek borusu kanseri teşhisini kesinleştirmek için alınan parçanın patolojik olarak incelenmesi gerekmektedir.

Yemek borusu kanserinin hangi evrede olduğunu yani yemek borusu duvarında ne kadar ilerlediğini belirleyebilmek için EUS denilen endoskopik ultrason görüntüleme yöntemi kullanılır. EUS yemek borusu kanserinin hangi evrede olduğunu belirlenebilmesinde önemli bilgiler vermektedir.

Ayrıca tedavi veya yemek borusu kanseri ameliyatı olacak her hastanın Bilgisayarlı Tomografi ve Pet CT tetkiki yaptırması gerektirmektedir.

Yemek borusu kanseri tedavisi nedir?

Yemek borusu kanserinin tedavisi evresi ve bulunduğu bölgeye göre farklılık göstermektedir.

Adenokarsinom veya yassı hücreli (skuamöz) 3. evre yemek borusu kanserlerinde öncelikle kemoradyoterapi denilen çok yüksek olmayan radyoterapi dozuyla kemoterapi birleştirildiği bir tedavi uygulanmaktadır. Bu tedaviden ciddi yanıtlar alınmaktadır. Kemoradyoterapi tedavisiyle ameliyata uygun hale gelen hastalarda yemek borusu kanseri ameliyatı yapılmaktadır.

Evre 4 özofagus kanserlerinde genellikle ameliyat yapılamamaktadır. Bu hasta grubu kemoterapi ve radyoterapi tedavisi uygulanmaktadır. 

Evre 1-2-3 yemek borusu kanserlerinde tedavi tümörün bulunduğu bölgeye planlanmaktadır.

Boyun bölgesi yemek borusu kanserleri tedavisi

Kanserin yemek borusunun boyun bölgesinde yerleştiği durumlarda hastalar genellikle ameliyatla tedavi edilmemektedir. Yapılan araştırmalar boyun bölgesi yemek borusu kanserlerinde ameliyat veya kemoradyoterapi tedavisinin arasında bir fark olmadığı ortaya koymaktadır. Boyun bölgesinde ortaya çıkan özofagus kanserlerinde kemoradyoterapi yöntemi ile hastaların önemli bir kısmında ciddi başarı elde edilmektedir.

Ancak kemoterapi ve radyoterapinin yeterli olmadığı durumlarda ameliyat tercih edilmektedir.

Yemek borusunun boyun bölgesinde oluşan tümörler ses bölgesinin arkasında olduğu için bu ameliyatlarda gırtlak, tiroid, yutak bölümünün bir kısmı ve soluk borusunun bir kısmı da çıkartıldığı için hastaların hayatının kalan bölümünde boynundan nefes alması gerekmektedir.

Hastanın ağzından beslenebilmesi için yemek borusu kanseri ameliyatında yemek borusunun sadece bir kısmı çıkartılıp ince veya kalın bağırsaktan yemek borusu yapılabilir. Bazen de yemek borusu komple çıkartılıp mideden dil köküne kadar yemek borusu yapılabilmektedir.

Göğüs bölgesi yemek borusu kanserleri tedavisi

Göğüs bölgesinde yani yemek borusunun ortasında ortaya çıkan tümörlerin tedavisinde tümörün soluk borusunun ikiye bölünme bölgesinin üzerinde veya altında olmasına göre tedavi değişmektedir. Tümör soluk borusunun üzerindeyse kemoradyoterapi tedavisi tercih edilmektedir. Tümör soluk borusunun altında oluğu durumlarda ameliyat tercih edilmektedir.

Göğüs bölgesi yemek borusu kanseri ameliyatında lenf bezleri (en az 16 adet) ile birlikte yemek borusu tamamın çıkartılmaktadır. Daha sonra mideden yemek borusu yapılarak hastanın ağzından beslenmesi sağlanabilmektedir.

Mideye yakın yemek borusu kanserleri tedavisi

Mideye yakın bölgelerde yani alt bölge yemek borusu kanserlerinde tedavi tümörün mideye sıçramasına göre planlanmaktadır.

Tümör midenin 2 cm ve daha fazlasına yayıldığı durumlarda yapılan ameliyatlarda yemek borusunun önemli bir bölümü ile birlikte midenin tamamının çıkartılması gerekmektedir. Bu hastalara ince veya kalın bağırsaktan yeni yemek borusu yapılması gerekmektedir. Bu hastaların özel bir beslenme rejimi uygulamaları ve az-sık gıda tüketmeleri gerekmektedir. Bununla beraber hemen hemen her şeyi yemeleri mümkün olmaktadır.

Yemek borusu kanseri hakkında sık sorulan sorular 

Yemek Borusu Kanseri Kimlerde Daha Çok Görülür?

Türkiye’de özellikle beslenme alışkanlıklarından dolayı yassı hücreli yemek borusu kanseri denilen skuamoz tipi yemek borusu kanserleri Erzurum, Ağrı, Kars, Van, Bitlis, Muş gibi Doğu bölgelerimizde daha sık görülmektedir. Çok sıcak çay içmek, sebzeden fakir et ağırlıklı beslenme bu bölgede yemek borusu kanserinin görülmesinde önemli rol oynamaktadır. Türkiye’nin doğusundan başlayan ve Türki Cumhuriyetler denilen bölgeyi de içine alarak Çin’e kadar uzanan bölgede yassı hücreli yemek borusu kanseri Dünya geneline göre daha sık görülmektedir. Bahsedilen bölgenin dağlık ve soğuk olması nedeniyle aşırı sıcak içeceklerin çok fazla tüketilmesi önemli bir etkendir. Sıcak içeceklerin tüketilmesine sigara ve alkolün de eklendiği durumlarda yemek borusu kanserinin görülme sıklığı artmaktadır.

Genellikle yemek borusu kanseri 60 yaş üstü hastalığıdır, bu yaş altında daha nadir görülür. Erkeklerde daha sık görülmesine rağmen Doğu illerimizde sıcak çay içimine bağlı olarak kadınlarda da neredeyse aynı oranda ortaya çıkabilmektedir. Genç nüfusta nadir görülen yemek borusu kanseri ailesinde özellikle yemek borusu kanseri, kolon kanseri olan kişilerde daha sık görülebilmektedir.

Yemek Borusu Kanserinin Çeşitleri Nelerdir?

Yemek borusu kanseri köken aldığı hücre tipine ve ortaya çıktığı bölgeye göre sınıflandırılır. Yemek borusu kanseri genel olarak yassı hücreli (skuamoz) ve Adenokarsinom yemek borusu kanseri olmak üzere ikiye ayrılır.

• Yassı hücreli (Skuamoz) yemek borusu kanseri: Yemek borusunun içini kaplayan yassı hücrelerden oluşmuş ince zar dokusundan kaynaklanan kanserdir. Türkiye’de yassı hücreli yemek borusu kanseri daha sık görülmektedir.
• Adenokarsinom yemek borusu kanseri: Yemek borusunun alt bölgesindeki mukoza (yani iç zar tabakası) mide asidine ve safraya maruz kaldığında şekil değiştirerek salgı bezlerine ve mide iç zarına benzemeye başlar. Bu şekle dönüşen hücrelerden kaynaklanan kanserdir.  Batı ülkelerinde Adenokarsinom tipi yemek borusu kanseri yassı hücreli (Skuamoz) yemek borusu kanserine göre daha sık görülmektedir.

Bu iki tip yemek borusu kanserinin haricinde kas dokusundan kaynaklanan farklı tipleri çok nadir görülmektedir.

Yemek borusu kanserini köken aldığı hücrelere göre ayırmanın yanında yemek borusundaki yerine göre ayırmak da mümkündür.

• Boyunda
• Göğüs içi Yemek Borusunda
• Alt uç - Mide Girişi

Mide asidi ve safra reflüsünün hasarı mideye yakın olduğu için adenokarsinom yemek borusu kanseri genellikle midenin girişinde veya yemek borusunun alt bölümünde görülmektedir. Yassı hücreli (Skuamoz) yemek borusu kanseri ise üst bölge veya orta kısımda ortaya çıkmaktadır.

Yemek Borusu Kanseri Kan Tahliliyle Belli Olur Mu?

Yemek borusu kanseri kan tahliliyle belli olmamaktadır.

Yemek Borusu Kanserinin Erken Teşhisi için Neler Yapılmalıdır?

Türkiye’de yemek borusu kanserinin erken teşhisi için bir tarama programı bulunmamaktadır. Ancak kişisel olarak alınabilecek önlemlerin başında endoskopik kontrollerin yaptırılması gelmektedir.  

Reflüye bağlı olarak gelişen Barrett özofagusu (BARRETT) hastalarında, gelişebilecek bir yemek borusu kanserini erken teşhis etmek için yıllık endoskopi ile takip edilmesi önemlidir.

Yassı hücreli (Skuamoz) yemek borusu kanserinin yaygın olarak görüldüğü Doğu illerinde rutin endoskopik kontroller erken teşhis için hayati önem taşımaktadır.

Yemek Borusu Kanserinin Evreleri Nelerdir?

Yemek borusu kanseri 4 evreden oluşmaktadır.

• Yemek borusu kanseri evre 1: Yemek borusu kanseri belirtileri çok geç ortaya çıktığı için evre 1 yemek borusu kanseri teşhisi çok zordur. Hastalık sadece yemek borusunun iç zarında bulunmaktadır. Kas yapısına ulaşmamıştır. Evre 1 yemek borusu kanserlerinin tedavisinde yemek borusunu tamamen çıkartmak yerine endoskopla ağızdan girilerek sadece hastalıklı zarı çıkartmak mümkündür.
• Yemek borusu kanseri evde 2:  Yemek borusu kanseri 2. Evrede hastalık zarı aşarak kas dokusuna ulaşmıştır.  
• Yemek borusu kanseri evre 3: Tümör çok küçük değildir. Hastalık yemek borusundadır ancak çevredeki lenf bezlerine de sıçramıştır. Evre 3 yemek borusu kanserleri tedavisinde önce kemoterapi radyoterapi uygulanmaktadır. Tümör ve lenf bezlerindeki hastalığın gerilemesi hedeflenmektedir. Gerileme sağlanırsa tümörün ameliyata çıkartılması gerekir.
• Yemek borusu kanseri evre 4: Evre 4 yemek borusu kanserlerinde tümör vücudun uzak bölgelerine metastaz yapmıştır. Yemek borusu kanseri en çok karaciğer, kemik, akciğer ve mide girişindeki lenf bezlerine sıçrama yapmaktadır. Bu aşamada ameliyat şansı pek kalmamaktadır. Kemoterapi ile tedavi uygulanmaktadır.  

Yemek Borusu Kanseri İçin Hangi Bölüm ve Doktora Gidilmelidir?

Yemek borusunun kanseri hastalarının önemli bir kısmı birçok bölümün işbirliği halinde hareket ettiği bir tedavi sürecinden geçmektedir. Multidisipliner bir tedavi yaklaşımı gereken yemek borusu kanserlerinde göğüs ve yemek borusu cerrahisinin yanında; gastroenteroloji, medikal onkoloji, radyasyon onkolojisi ve genel cerrahi beraber çalışabilmektedir. Diyet ve beslenme bölümünün bu süreçteki desteği çok önemlidir. Özellikli mikrocerrahi gerektiren durumlarda (mesela ince bağırsaktan yemek borusu yapılması), Estetik, Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Bölümünden de destek alınmaktadır. Yemek borusu kanserinin tedavisinde çok özellikli cerrahi yaklaşımlar bulunduğu için bu konuda deneyimli doktorların ve alt yapının yeterli olduğu hastanelerin tercih edilmesi önemlidir.

Yemek Borusu Kanseri Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Bağırsak ameliyatlarında olduğu gibi yemek borusunun bir kısmı kesilip geri kalan kısmı ile birleştirilemez. Ameliyatla çıkartılan yemek borusunun yerine muhakkak yeni bir yemek borusu yapılmalıdır. Temel amaç bağırsak devamlılığını sağlamaktır. Yemek borusu çıkartıldığında mide, ince ve kalın bağırsak veya nadir de olsa ciltten yemek borusu kanseri yapılabilmektedir.

Çok nadiren tümörün çıkartılmadığı durumlarda yandan bağırsak devamlılığı sağlanıp hastanın ağzından yemek yiyebilmesi sağlanabilmektedir. Gelişen teknoloji sayesinde artık bu durum stent takılarak giderilebilmektedir.

Tam tıkalı tümör çıkmayacak ve stent konulamayacak durumlarda beslenmenin sağlanması için mideye tüp yerleştirilerek (gastrostomi) yiyecekler doğrudan mideye verilebilmektedir.

Kapalı Yemek Borusu Kanseri Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Yemek Borusu Hastalıkları Merkezi’mizde yemek borusu kanseri ameliyatlarının büyük bir çoğunluğu (%80-90) kapalı olarak yapılmaktadır. Dünya genelinde kapalı yemek borusu kanseri ameliyatları göğüs bölgesine 6, karın bölgesine açılan 4 delikten gerçekleştirilmektedir. Memorial Ataşehir Hastanesi Yemek Borusu Hastalıkları Merkezi’nde kapalı yemek borusu kanseri ameliyatı karın bölgesine açılan 3 delikten, göğse ise açılan tek delikten yapılabilmektedir. Ameliyatın karın bölümü 45 dakika-1 saat, göğüs bölümü 1-1,5 saat sürmektedir. Kapalı yemek borusu kanseri ameliyatı kanama miktarı, ameliyat süresi ve travmayı da azaltarak gelişebilecek komplikasyonları azaltmaktadır.

Yemek Borusu Kanseri Ameliyatının Riskleri Nelerdir?

Yemek borusu kanseri ameliyatı vücudun en önemli ameliyatlarından biridir. En önemli riski yemek borusu ile mide veya yeni yemek borusu olan bağırsak arasındaki birleşme bölgesinde kaçak olmasıdır. Yemek borusu kanseri ameliyatlarında ses kısıklığı riski de bulunmaktadır. Ancak bu risk %10’dan azdır ve ses kısıklığı genellikle geçicidir. Uzun süreli ses kısıklıklarında küçük bir işlemle ses kısıklığı giderilebilmektedir. Büyük bir ameliyatın sonucu olarak zatürre, kalpte ritim bozuklukları ve lenf kaçakları görülebilir.

Yemek Borusu Kanseri Öldürür Mü?

Kanser insanların aklında ölümü çağrıştırmaktadır. Bu yüzden doktorlar “Yemek borusu kanseri öldürür mü?” sorusuyla çok sık karşılaşmaktadır. Yemek borusu kanserinin 1. Evre, 2. Evre ve ameliyat edilebilen bir kısım 3. Evre hastalarının önemli bir bölümü hastalıktan kurtulma şansına sahiptir. Ancak yemek borusu kanseri belirti vermeden ilerleyen bir hastalıktır. Belirtiler belirgin şekilde ancak 4. Evrede ortaya çıkmaktadır.

Yemek borusu kanseri öldürür mü sorusunun genel bir cevabı bulunmamaktadır. Her hastalık kişiye özel şartlar taşımaktadır. Tümörün tipi, tümörün evresi ve bulunduğu bölgenin yanında hastanın yaşı, eşlik eden rahatsızlıkların olup olmaması gibi çok sayıda kritere göre yaşam süresi değişmektedir.

Bunlardan bağımsız olarak yapılan araştırmalarda yemek borusu kanserinde 5 yıllık sağ kalım oranları şu şekildedir;

Evre 1 yemek borusu kanseri                        %80-90

Evre 2 yemek borusu kanseri                        %yüzde 50-60

Evre 3 yemek borusu kanseri                        %30-40

Evre 4 yemek borusu kanseri                        % 5

Hastalık ilk 2-3 yıl geri gelmezse genellikle bir daha tekrarlamamaktadır. Bu yüzden tedaviden sonraki ilk 2-3 yıl çok önemlidir.

Yemek Borusu Kanseri Bitkisel Tedavi var mıdır?

Yemek borusu kanserinin bitkisel tedavisi bulunmamaktadır. Ancak sebzeden ağırlıklı beslenmek çok önemlidir ve anti inflammatuar bitkiler olan soğan sarımsak, zerdeçal gibi yiyecekleri tüketilmesi kanserle mücadelede destek sağlayabilmektedir.

Şekerden ağırlıklı pekmez, bal, şekerli hoşaf, şerbeti tatlılar gibi yiyeceklerden uzak durulması gerekmektedir. Bunun yerine protein ve sebze ağırlıklı besinlerin tüketilmesi önemlidir.

Yemek Borusu Kanseri Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yemek borusu kanseri ameliyatı sonrasında hastaların tükettikleri besinlere dikkat etmesi gerekmektedir. Anti inflammatuar besinler tüketip şekerden uzak dururken kaliteli uyku, egzersiz ve düzenli sağlık kontrolleri ihmal edilmemelidir.  

Yemek borusu kanseri sonrasında asitli içeceklerden uzak durulmalıdır. Hastaların hayat boyu mide koruyucu ilaç kullanmaları gerekmektedir.

Ameliyat sonrası yiyecekler doğrudan mideye girdiği için emilimde yaşanan sorunlar nedeniyle hastalarda %10 kilo kaybı, bazen gıda çeşidine göre ani ishaller yaşanmaktadır. Sorun yaşamamak için bal pekmez, şerbetli tatlılar gibi gıdalardan uzak durmalıdır. Az az ve sık sık yemek gerekmektedir. Hastalarda genellikle yiyecek kısıtlamasına değil miktar kısıtlamasına gidilmektedir

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.