Check up yaptırmak neden önemlidir?
Sağlık kontrolü veya check up, bir hastanın genel sağlık durumunu bilmek için çeşitli muayeneleri içermektedir. Ayrıca bir hastalığın seyrini takip etmeyi de mümkün kılar. Diyabet, koroner kalp hastalığı ve yüksek tansiyon gibi hastalıklar erken evrelerde belirti vermeden ilerledikleri için teşhis edilmeleri de geç olabilmektedir. Düzenli sağlık kontrolleriyle bu hastalıkları önleyebilmek ya da erken evrelerde tedavi edebilmek mümkündür. Hastalık oluşma riskine karşı önlem almak daha uzun ve kaliteli bir hayat sürmeye katkıda bulunur. Sağlık taramalarında hastalıklara ait risk faktörleri belirlenebilmektedir. Gelişen teknoloji ve görüntüleme teknikleri ile herhangi bir belirti olmasa bile hastalıklar ortaya çıkmadan önce tespit edilebilir. Böylece erken teşhis ve uygun tedaviyle hastalıklar önlenebilmektedir.
Check up’ta hangi sağlık taramaları yapılır?
Kişinin yaşına ve cinsiyetine bağlı olarak temel sağlık taramaları ve özel taramalar bulunmaktadır. Genel sağlık taramaları genellikle; genel fizik muayene, kan ve idrar testleri, elektrokardiyografi (EKG) ve akciğer grafisi içerir. Daha detaylı paketlerde; karın ve tiroid ultrasonu, meme ultrasonu, daha detaylı kan tetkikleri ayrıca kardiyoloji, üroloji, kadın-doğum, göz hastalıkları, KBB gibi ek branş uzmanlarının muayeneleri de bulunabilir. Genel ve özel check up'ların yanı sıra düzenli ağız ve diş sağlığı kontrolleri de unutulmamalıdır. Düzenli sağlık kontrollerinin tüm tetkikleri yapabilecek donanıma ve teknolojiye sahip merkezlerde yapılmasında fayda vardır.
Check up’a kaç yaşında başlanabilir?
Kilo kontrolü, meyve sebze açısından zengin bir diyet, yeterli ve dengeli uyku, düzenli egzersiz ve spor aktiviteleri gibi sağlıklı alışkanlıklar kaliteli ve uzun bir yaşam sürmenin gereklilikleri arasında yer almaktadır. Kişi aile öyküsü nedeniyle ya da işi gereğiyle risk taşıyorsa mutlaka check up kontrollerine erken başlamalıdır.
35 yaşından itibaren böbrek ve kardiyovasküler hastalıkların, diyabetin ve kanserin erken teşhisi için check up yaptırılabilir. Kişinin sigara, alkol alışkanlığı varsa, fazla kilolu veya aile öyküsünde kanser, diyabet ve kalp hastalığı gibi bazı kalıtsal hastalıklar mevcutsa sağlık taramalarının 40 yaşından önce yapılmasında fayda vardır. 40 yaşından itibaren ciddi bir hastalığa yakalanma riski artar, bu nedenle dikkatli olmak ve yılda en az bir tıbbi kontrol yaptırmak önemlidir. 40-54 yaşları arasında en çok hayati riske yol açan hastalıklar kalp-damar sorunları ve kanserlerdir. Kolorektal kanserler en sık görülen kanserler arasında yer almaktadır. Kolorektal kanser taramalarının 50-70 yaş grubunda 5 yılda bir kolonoskopi, yine bu yaş grubundaki erkek ve kadınlarda 2 yılda bir gaitada gizli kan testi yapılması önerilmektedir.
Çocuklar check up yaptırabilir mi?
Çocuk check up programları çocukları gelecekte ortaya çıkabilecek sağlık risklerine karşı korumaktadır. Bu nedenle aile çocuk doktoru ile görüşerek uygun check up programından faydalanabilir.
Erkek ve kadınlar için hangi testler yapılır?
Kadınlar için koruyucu bakım söz konusu olduğunda, akla ilk olarak meme kanseri gelmektedir. Meme kanserini erken teşhis etmek ve böylece tedavi şansını önemli ölçüde artırmak için 40 yaşından itibaren 2 yılda bir, 50 yaşından sonra ise her yıl mamografi çektirmesi önerilmektedir. Eğer ailede meme kanseri hikayesi varsa; ilk kontrol mamografisi yaşı 30, sıklığı her yıl bir kez olmalıdır. Fakat kadınları etkileyen tek kanser meme kanseri değildir. Rahim bölgesindeki kanserlerin erken teşhisi de faydalıdır. Kanser tedavileri ne kadar erken başlarsa, iyileşme başarıları da aynı oranda artmaktadır.
Kadınlarda cinsel ilişkinin başlangıcından itibaren en sık yapılan muayene genellikle rahim ağzı kanserini önlemeye yönelik smear testi ve doktorun belirttiği takibe göre yılda bir veya iki kere tekrarlanan jinekolojik muayenedir. Hamilelikte de doğum öncesi testlerin yanı sıra kadın doğum uzmanı tarafından belirlenen kontroller ve doğum sonrası testler yapılmaktadır. Kadınlar menopoz sonrası osteoporozu önlemek ve tedavi etmek için kemiklerin durumunun kemik ölçümü ile kontrol edilmesi tavsiye edilir.
Erkeklerde prostat hastalıklarının takibi için 40 yaş yaşından sonra düzenli ürolojik taramalar önerilmektedir. Diğer bütün hastalıklarda olduğu gibi prostat kanseri de erken teşhis edildiğinde tedavinin başarı oranı yükselmektedir. Kalbin durumu, şeker seviyeleri, tansiyon ve kolesterolü kontrol etmek, erkek ve kadın herkesi yaşlandıkça daha da fazla etkilemektedir ancak erkeklerin kalp hastalığı riski daha yüksektir.
Yoğun bir çalışma temposu olan kişiler için farklı check up uygulamaları var mı?
İş temposu yüksek ve yoğun stres altında çalışan kişiler için başta kalp hastalıkları olmak üzere çeşitli rahatsızlıklara yakalanma riski artmaktadır. Bu durumdaki kişiler için de kapsamlı check up programları bulunmaktadır.
Ne sıklıkla check up yaptırmak gerekir?
40 yaşından itibaren ciddi bir hastalığa yakalanma riski artar, bu nedenle dikkatli olmak ve yılda en az bir tıbbi kontrol yaptırmak önemlidir. Kişinin herhangi bir şikayeti bulunmasa da, sağlık taramaları yaptırılmalıdır. Birçok kronik hastalık erken evrede belirti vermemektedir. Her yıl düzenli yapılacak kontroller, olası hastalıkları önlemede rol oynar. Kişinin aile öyküsünde kanser veya genetik geçişli hastalıklar bulunuyorsa, check up yaptırmaya 40 yaşından önce de başlanabilir.
Check up’ta kişinin önceden belirtmesi gereken konular nelerdir?
Tansiyon, diyabet (şeker hastalığı) ve başka kronik hastalıklar varsa, hamilelik söz konusu ise veya hamilelik olasılığı bulunuyorsa check up doktoruna önceden bilgi verilmelidir.
Kullanmakta olunan ilaçların adlarını ve dozaj bilgilerini kişi beraberinde getirmeli, check up doktoruna belirtmelidir.
Kişi en son yapılan tetkiklerini (laboratuvar testleri, radyoloji sonuçları vb.) varsa bir yıl önceki check up sonucunu ve devam eden hastalıkları için izlem belgelerini yanına almalıdır.
Check up randevusunun ertelenmesi gereken durumlar nelerdir?
Yeni başlayan ateş, halsizlik, boğaz ağrısı vs. gibi enfeksiyon bulgular varsa,
menstrüasyon (adet kanaması) başlamışsa,
devam eden bir antibiyotik tedavisi varsa check up randevusu ertelenebilir.
