Seboreik Keratoz Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Seboreik Keratoz Nedir? 

Seboreik keratoz, vücutta benlere benzeyen ve kanserli hücreleri içermeyen cilt büyümeleridir. Deride keritonosit olarak bilinen cilt hücrelerin gereğinden fazla çoğalması ile kitlelerin oluşurlar. Dünya üzerinde yaygın olan bu cilt büyümeleri aynı zamanda insanların ömründe en az bir kez karşılaştığı bir deri kitlesidir. Kabarcıklı bu yapılar, lezyon olarak da ifade edilebilir. İlerleyen yaşlarda genellikle kitlelerin sayılarında artış olduğu da belirtilmektedir. Seboreik keratoz problemi aynı zamanda iyi huylu epidermal tümörler olarak da adlandırılır.

Bu oluşumlar, deride ilk çıktığında güneş lekesi gibi kahverengi bir alanı kaplar. Sonrasında ise cilt üzerinde kabarmaya başlar, asimetrik şekilli ve çatlak bir görünüm izlenimi verir. Ciltte oluşan kitlenin büyüklüğü 0.5 cm olabilir. Ancak kitlelerin büyüklüklerinin nadiren de olsa 6 cm'e çıktığı da gözlemlenir. Aynı bölgede irili ufaklı 50-100 adeti bulabilecek seboreik keratozlar da görülebilir. Zararsız cilt kitlelerinin en çok görüldüğü sırt, göğüs, boyun ve yüz bölgeleri de teşhisin koyulmasını hızlandırır.

Seboreik Keratozun Tipleri Nelerdir?

Seboreik keratoz, mikroskop altında çıkıntı düzeyine, rengine, şekline, enfeksiyon haline ya da görüldüğü alana göre farklı tiplerde değerlendirilir. Genel anlamda bu epitel iyi huylu tümörler, değişken boyutlara sahip olurken keratin adaları olarak görülmektedir. Bununla beraber bazı hastalarda birkaç tipte lezyon aynı anda görülebilir. Histolojik görünüm açısından farklılık gösteren seboreik keratozlar aşağıdaki gibi gruplandırılabilir:

Akantotik Tipte Seboreik Keratoz

Akantotik tipte seboreik keratoz bazaloid hücrelerinin kümeleşmesinden oluşur. Histolojik kesitlerde yalancı boynuz kistleri görünümleri oldukça fazladır. Nadir de olsa bazı doku yapılarının çevresi granüler tabakalardan oluşur ve bu bölgelerde tam keratanizasyon görülür. Tam keratanizayonun olduğu doku çevrelerinde ise gerçek boynuz kistleri tespit edilir. Bu lezyon tipinin ortalama olarak 1/3'ünde yoğun pigmentasyon ve melanositik çoğalma da gözlemlenebilir. Ayrıca lezyon oluşumunda bowenoid transformasyon olarak bilinen bir kanser tipi güneşe yoğun maruz kalındığında tetiklenebilir. Akantotik tipte lezyonlar, insanlar arasında en yaygın tiptir.

İrrite Seboreik Keratoz

İrrite seboreik keratozda dermis tahriş olmuş bir yapıdadır. Eozinofilik skuamöz hücreleri girdap şeklinde kümeler oluşturarak intraepitelyal skuamöz görünümüne dönüşür. Bu oluşumda skuamöz hücreler, bazaloid hücrelere göre daha yoğun görülür. Bazı durumlarda skuamöz hücrede oluşan cilt kanserleri irrite seboreik keratozla karıştırılabilir. Ancak lezyonların minimal ebatlarda ve sayısız olması ile kanserli hücrelerden farklılık gösterir. Morfolojik özelliklerine bakıldığında süngerimsi, dağınık keratinosit apoptozu, stratum korneumda kabuklanma görünümündedir.

Pigmente Seboreik Keratoz

Pigmente seboreik keratozda çoğalan melanofajlar genellikle bazal tabakada gözlemlenir. Bunun yanında melanin pigmentasyonun artışı keratinositlerde baskındır. Bu yoğun pigmentasyon aynı zamanda retiküle ve akontotik tiplerde de gözlemlenir. Klinik olarak pigmentli bazal hücreli karsinom ve diğer melanomlara ait kanser türleri ile benzer özelliklere sahiptir.

Adenoid Tipte Seboreik Keratoz

Adenoid tipte seboreik keratoz küçük boynuzlu kitlelerden oluşabilir ve pigmentasyon görülme riski yüksektir. Bu tipte hücrelere bakıldığında anastomoz gösteren bazaloid hücre dizilerinden oluşur.

Keratotik Tipte Seboreik Keratoz

Keratotik tipte seboreik keratozların yapısal olarak kalınlaşmaları baskındır. Papillomatozista (tomurcuk yapılar) ve epitel dokuda yoğun bir hücre birikimi ile belirgin bir şekilde karakteristiktir. Bu tipte uydu kistler baskın bir şekilde görünen yapılardır. Bunun yanında deri yüzeyine doğru boynuz oluşturabilir.

Kombine Tipte Seboreik Keratoz

Kombine tipte seboreik keratozda farklı tipte oluşumlar aynı kişide görülebilir. Klonal, retikule, akontotik gibi tipte hücrelerin çoğalma şekli ve görünümlerine göre kombine bir oluşum tespit edilebilir. Klonal tipte keskin hatlarla sınırları belli olurken akantotik tip de varsa boynuz görünümü dikkat çekebilir.

Seboreik Keratoz Neden Çıkar?

Seboreik keratozun nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte, yapılan araştırmalarda  göre seboreik keratoza neden olan bazı unsurlar tespit edilmiştir. Bunlar:

• Hastalık birinci derece yakınlarda görülüyorsa kalıtsal olarak çocuğa geçebilir.
• Hastalık, 40'lı yaşlardan önce bir kez geçirilmişse nüksetme ihtimali yüksektir. 
• 40'lı yaşlardan sonra yağlı cilde sahip olanlar ve obezite problemi yaşayanlarda hastalık oluşabilir. 
• Sigara, alkol gibi zararlı maddeleri kullananlar cilt sorunları ile daha fazla mücadele edebilir.
• Özellikle yaz aylarında UVA ve UVB ışınlarına şiddetle maruz kalan kişilerde 40 yaş sonrasında lezyon oluşma riski fazladır.  
• Bu lezyonların vücudun kıvrımlarında oluşmasının altında yatan etmen ise cildin sürtünmesiyle ilgili olabilir.
• Seboreik keratozlu hastaların bazılarında PIK3CA, EGFR, PIK3CA, RAS ve AKT1 genlerinin çok çalışması ya da mutasyona uğradığına dair veriler mevcuttur.
• Bazı kanser türlerinde kullanılan ilaçlarla siğil benzeri oluşumları tetikleyebilir.

Seboreik Keratoz Belirtileri Nelerdir?

Seboreik keratozda oluşan lezyonlar, minimal boyutlarda ortaya çıkar. Yıllar içinde bu lezyonların şekilleri ve boyutları değişerek büyümeye başlar. Genel olarak seboreik keratoz belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve belirtiler aşağıdaki gibi listelenebilir: 

• Sırt, kol, göğüs ve yüz gibi vücudun kısımlarında oval şekilli, mumsu dokulu ya da şişkin görünümlü olması
• Tek bir lezyon, büyük çaplara ulaşabileceği gibi çoklu lezyonların tüm alanı kaplaması
• 1 inç gibi minimal boyutlarda da görüleceği gibi 5-6 cm gibi büyük ebatlara ulaşması
• Teni açık kişilerde siyah ve kahverengi gibi renk tonlarında lezyonların dikkat çekmesi
• Spesifik duruşlarına bakıldığında cilde yapışmış gibi görünürken kabarık ve çıkıntılı yapılara sahip olması
• Cilt, güneş ışınlarına maruz kaldığında lezyon alanlarının tahriş olması beraberinde bölgesel kızarıklık ve kaşıntı oluşması
• Göz çevresinde oluşan seboreik keratozlar daha küçük boyutlu olduğu için et benlerine benzetilmesi
• Vücutta göğüs altında, kafa yüzeyinde ya da omurga/kasık yüzeylerinde kümeleşmiş şekilde görülebilmesi

Seboreik Keratoz Nasıl Teşhis Edilir?

Seboreik keratoz şüphesi duyan kişilerin öncelikle fiziki muayene için bir dermatoloji uzmanına başvurması gerekir. Kişideki lezyonları cildiye doktorları gözle muayene ederek iyi huylu tümörleri tespit edebilir. Cilt üzerinde siğile de benzeyen yapılar histopatolojide değerlendirilebilir ve bu lezyonların tanısı büyük ölçüde koyulabilir. Farklı şekil ve boyutlardaki bu iyi huylu tümörlerden doktor şüphe duyarsa biyopsi yaparak kanser türlerine göre sonuçlarını değerlendirebilir.

Hastada şüphe güçlenirse seboreik keratoz üzerinden delme ya da tıraş biyopsiyle parça alınır. Alınan parçadan laboratuvar koşullarında inceleme yapılarak tam teşhis konulur.

Dermoskopi ile Değerlendirme

Doktor şüphe duyarsa ya da hasta talep ederse bu epitel tümörleri dermoskopi yöntemiyle tespit edebilir. Bu yöntemde küçük bir cihaz olan ışıklı mikroskop altında inceleme yapılır.

Histopatolojik İnceleme 

Bu cilt oluşumlarının histopatolojik bulgularında sinirli ya da siğil görünümlü farklı görüntüler kaydedilebilir. Bununla beraber mikroskop altında lezyonlar, kahverengi pigmentasyonlu ya da mukus görünümlü tanımlanabilir. Histopatolojik incelemelerde tiplerine göre akantotik, pigmentli, irrite ya da kombine gibi farklı hücre görünümleri tespit edilebilir.

Seboreik Keratoz Nasıl Tedavi Edilir?

Seboreik keratoz tedavisi zorunlu değildir. Kişiler, kozmetik açıdan lezyonların görünümünden rahatsız oluyorsa doktor kontrolünde aldırabilir. Diğer taraftan iyi huylu lezyonlarda kızarıklık, enfeksiyon ya da kaşıntı gibi yan etkiler oluşursa kişinin yaşam kalitesi etkilenebilir. Bunun gibi bazı nedenlerle seboreik keratoz bir uzman tarafından alınabilir. Ayrıca bu kabarık tabakanın ilaçla yok olması mümkün olmadığı için cerrahi ya da farklı teknolojik yöntemlerle işlemi yapılır. Uygulanan bazı yöntemler arasında kürataj, kimyasal peeling, lazer tedavisi, kriyoterapi, elektrokoterizasyon öne çıkar.

Kriyoterapi

Seboreik keratoz kriyoterapisinde nitrojen sıvısı kullanılır ve cilt büyümesi dondurulmuş bu sıvı ile dondurularak işlem sonlandırılır. Bu işlem yapılmadan önce sağlık personeli tarafından cilt lokal olarak uyuşturulur. Bu yapılan işlem sonrası lezyon birkaç hafta içinde kendiliğinden tamamen düşer. Bu yöntemde hastalık tanısı net olmalıdır. Çünkü cilt büyümesi muhafaza edilmeden düşer. Bu yöntemin dezavantajı ise lezyonun olduğu bölgede pigmentasyon kaybı yaşanması ve alanın cildin geneline göre daha açık görülmesidir. 

Küretaj Yöntemi

Küretaj işlemi küret olarak bilinen bir cihazla cilt büyümesinin olduğu yerin oyularak temizlenmesidir. Bu işlem sırasında kesik oluşma riski oluştuğu için cerrahi olarak dikiş atılabilir.

Elektrokoterizasyon

Elektrokoterizasyon işleminde lezyonun bulunduğu alana kontrollü elektrik akımı verilir. Elektrik akımı verilmeden önce ilgili bölge bir sağlık personeli tarafından uyuşturulur. Bu işlemle cilt büyümesi olan bölge yakıldıktan sonra küretaj ile cerrahi temizleme yapılabilir. Bu iki farklı işlemin uygulandığı kişilerde belirli bir süre yara iyileştirme süreci de takip edilir.

Lazerle Lezyon Alma

Lazer tedavisinde cilt büyümesi lazerle yakılır. Devamında ise oluşan yaranın hijyeni sağlanarak doku cerrahi olarak kapatılır. Uygulanan lazer işlemi pratik ve hızlıdır. Ayrıca cilt üzerinde estetik uygulamalar yapmak için lazer terapisi başvurulan yöntemlerin başında gelir. Bu uygulamanın dezavantajı ise yara bakımı aşamasında ağrılı bir sürecin olmasıdır. Bunun yanında lazer tedavisinin son zamanda sıkça uygulanmasının ana nedeni ise cildin koyulaşmasını engellemesidir. İşlem sonrası lekelenmenin oluşmaması için kriyoterapiye göre iyi bir alternatiftir.

Cerrahi Eksizyon

Cerrahi eksizyon, cilt büyümesinin olduğu alandan parça saklanmak istendiğinde tıraşla çıkarma işlemini kapsar. Bu işlem için öncelikle bölge uyuşturulur ve uzman tarafından tıraş edilir. Tıraşlama ile çıkarılan yüzey laboratuvara göndermek üzere ayrılır. Sonrasında cildin temizlenen yüzeyi küretajla düzenlenir.

Seboreik Keratoz ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Seboreik keratoz kansere dönüşür mü?

Seboreik keratoz, kanserleşme eğilimi olmayan iyi huylu tümörlerdir. Ancak şekli, rengi ve büyümesinden dolayı hastaların birçoğu kanser şüphesiyle doktora başvurur. Bunun yanında cilt defekti olan bu yapılar, güneşe maruz kalırsa cildin diğer bölgeleri gibi kanserleşme eğilimi söz konusu olabilir.

Seboreik keratoz bulaşıcı mıdır?

İyi huylu bu tümörler, ciltte kendiliğinden oluşur ve çoğunlukla ileri yaşlarda çoğalma eğilimindedir. Bulaşıcı özelliği olmayan cilt büyümeleri olarak bilinmektedir. Bununla birlikte kişiden kişiye geçmeyen cilt büyümesi, vücudun farklı bölgelerine sıçrayarak çoğalabilir.

Seboreik keratoz doğal yollarla geçer mi?

Bu cilt büyümeleri, vücutta oluştuktan sonra kendiliğinden geçmez. Cilt oluşumu olarak yavaş büyüyen bu yapılar, zaman geçtikte büyük çaplara ulaşabilir. Diğer yandan küçük boyutlarda lezyonlar, vücutta birçok sayıda ortaya çıkabilir. Her iki durumda da cilde yapışık bu oluşumlar, operasyonel bir süreçten geçmeden düşmezler.

Seboreik keratoz ne zaman aldırılmalı?

Özellikle seboreik keratoz yüz ve boyun gibi bölgelerdeyse kişiye estetik olarak rahatsızlık verebilir. Diğer taraftan sürtünme ya da diğer temaslar sonucu kabarık yapılar, iltihaplanabilir ya da egzama reaksiyonları gösterebilir. Bu ve benzeri nedenlerle kabarık bölgelerin alınması için kişiler, doktora başvurarak çeşitli cerrahi ya da teknolojik yöntemlerle işlemi yapılabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.