Egzama Nedir, Ne İyi Gelir? Egzama Nedenleri ve Belirtileri

Egzama, ciltte kurumaya, kaşıntılı leke ile döküntülere ve enfeksiyona neden olan, bulaşıcı olmayan inflamatuar bir cilt rahatsızlığıdır. Cilt kuruluğu, çatlama, kabarıklık ve şişlik, ciltte kaşıntı ve pullu deri döküntüsü egzamanın en tipik belirtileridir. Tahriş edici veya alerjenle temas edildiğinde egzama belirtileri daha da şiddetlenebilir. Semptomları iyileştirmeye yardımcı olacak tedaviler mevcuttur ancak egzamanın kesin bir tedavisi yoktur.

Egzama Nedir?

Egzama, kızarıklık, kaşıntı, pullu, kabuklu veya sertleşen veziküler lezyonlara neden olan inflamatuar cilt rahatsızlığıdır. Küçük çocuklarda daha sık görülen egzama hastalığı her yaştan kişiyi de etkileyebilir. Genellikle ellerde, bacaklarda ve ayaklarda görülse de vücudun herhangi bir yerinde de egzama hastalığı meydana gelebilir. Ciltte yaşanan bu değişim, cilt neminin korunmasına ve vücudun dış etkenlere karşı korunmasına yardımcı olmaktan sorumlu olan cildin bariyer fonksiyonunu zayıflatır.

Egzama rahatsız edici bir görüntüye neden olsa da tehlikeli bir rahatsızlık değildir. Basit tedaviler ile kontrol altına alınabilir. Önemli olan, egzama belirtilerini iyi tanımak ve vakit kaybetmeden doktora başvurmaktır.

Egzama Neden Olur?

Egzamaya sabun, deterjan, şampuan ve banyo köpüğü gibi tahriş edici alerjenlerle temas, soğuk ve kuru hava, nem, toz, polen ve küf gibi çevresel faktörler ya da stres ve genetik geçiş gibi uyaranlar neden olmaktadır. Ayrıca staphylococcus aureus adlı bakteri de egzamaya neden olur. Bu bakteri vücuttaki yararlı bakterilerin yerini alır ve cildin bariyer fonksiyonunu bozar.

Cildin reaksiyon vermesini sağlayarak egzamanın nedenleri şunlardır:

• Soğuk ve kuru hava
• Nem gibi çevresel faktörler
• Alerjenler
• Makyaj ve cilt bakım ürünleri
• Deterjan, sabun ve parfüm gibi kimyasallar
• Polen ve küfler
• Gıda alerjileri
• Birtakım metaller
• Bağışıklık sistemi düşüklüğü
• Genetik
• Ortamdaki hava kirliliği
• Stres ve kaygı

Egzama Çeşitleri Nelerdir?

Genellikle kronik bir cilt rahatsızlığı olan egzamanın kendi içinde ayrıldığı bazı türleri mevcuttur.

Egzama türleri şöyle sıralanabilir:

Atopik egzama: Bu egzama çeşidinin gelişiminde genetik, immünolojik, çevresel faktörlerin bileşiminin rolü olduğu düşünülmektedir.

Seboreik dermatit: Nedeni tam olarak bilinmeyen ve kronik olan seboreik egzama cildin yağlı olduğu bölgelerde, yüzde yani kaşlar, yanaklar, burun kenarları, sakal içleri, göğüs ortası, saçlı deri, kulaklarda görülür. Kulak egzaması olarak da bilinen seboreik egzama kızarıklık, pullanma ve kabuklanmayla oluşur.

Asteatotik egzama: Bu egzama çeşidi yaşlılarda daha sık görülmektedir. Sık banyo yapılması, derinin üst tabakasındaki yağ miktarının azalması veya atopi gibi nedenler sonrasında görülebilmektedir. Kış aylarında kuruluk arttığı zaman daha fazla görülebilmektedir. Genellikle bacakların ön yüzünde, kollarda ve gövdede çıkmaktadır. Deride porselen çatlağı gibi bir görüntüye, kaşıntıya, kuruluğa ve döküntüye neden olmaktadır.

Kontakt egzama: Cildin duyarlı olduğu maddelere karşı oluşan akut veya kronik reaksiyondur. Cilt, koruyucu yağlarını engelleyen maddelere sürekli maruz kalırsa kontakt egzama oluşur. Kontakt dermatitte egzamayı tetikleyen bazı maddelere karşı dikkatli olunmalıdır. Kontakt egzama; temizlik maddeleri, makyaj malzemeleri, parfümler, oje, endüstriyel maddeyle temas, saç boyaları, diş macunu, sakız, ayakkabı ve ayak spreyleri, pantolan fermuarı, metal düğmeler, geçici dövmeler nedeniyle görülür.

Numuler egzama: Daha çok kol ve bacaklarda, ellerde görülen numuler egzama, madeni para büyüklüğünde, çok sayıda olabilen yuvarlak kaşıntılı lezyonlardır. Kronik seyirli olup, daha çok genç erişkinler ve yaşlılarda rastlanır. Numuler egzamanın lezyonları papül ve vezikül denen ufak kabartıların birleşmesiyle oluşur ve akut dönemde kızarıklık, sızıntı ve kabuklanma gösterir.

Gravitasyonel egzama: Ayakta çalışanlarda ve yaşlılarda çok sık görülen bir egzama çeşididir. Bacakların alt kısımlarında varislerin oluşması ve kan dolaşımın bozulmasıyla gelişmektedir. Burada kan birikmesinden dolayı damarlarda basınç artmakta ve bu da deride hasara neden olabilmektedir. Doğum yapmış kadınlarda gravitasyonel egzama görülebilir. Bacaklarda kuruluk, kaşıntı, su toplaması, kızarıklık gibi belirtilerle kendini gösterir. Egzama kronikleştikçe deride koyu lekeler, derinin sertleşmesi ve sonrasında ülser gibi yara oluşabilmektedir.

Egzama Belirtileri Nelerdir?

Ciltte kuruluk, çatlaklık, kaşıntı, deri döküntüleri, kuru lekeler, şişlik, kabuk oluşumu, pullanma ve kabarcıklar egzama belirtileri arasında gösterilir.

Genel olarak egzama belirtileri şunları içerir:

• Ciltte kuruma ve çatlama
• Cilt rengine bağlı olarak rengi değişebilen şişmiş cilt döküntüleri
• Kaşıntı
• Ciltte kabuklaşma ve şişlik
• İltihap ya da cilt enfeksiyonu meydana gelmesi
• Göz çevresindeki cildin koyulaşması
• Avuç içlerindeki cilt kırışıklıkları
• Ciltte yoğun hassasiyet
• Ciltte çizik çizik izler

Ciltte kuruluk

Egzama hastalığından cildin nemi fazla tutamamasından dolayı cilt kuruluğu meydana gelir.

Cilt kaşıntısı

Egzamadan etkilenen cilt sinirleri uyaran bazı kimyasal aracılar salgılar ve neticesinde ciltte kaşıntı yaşanır.

Deri döküntüsü

Egzamanın ciltte meydana getirdiği iltihaplanma sonucunda ciltte döküntüler oluşur.

Kuru leke oluşumu

Cildin nemi tutmasına yardımcı olmaktan ve vücudunuzu dış etkenlerden korumaktan sorumlu olan cildinizin bariyer fonksiyonunu zayıflatan egzama hastalığı deride kuru leke oluşumuna sebebiyet verir.

Ciltte çatlaklar

Egzama hastalarının cilt bariyerinin bozulması sonucunda deriden su kaçarak cildin kurumasına, çatlamasına ve kaşınmasına neden olur.

Ciltte şişlik meydana gelmesi

Egzamayla birlikte ciltteki inflamasyonun sonucu olarak ödemle birlikte ciltte şişlikler meydana gelebilir.

Egzama Teşhisi Nasıl Yapılır?

Egzama teşhisi koymak için fiziki muayene ve yama testi yapılmalıdır. Yama testinde ortaya çıkan alerjen, dermatologlar tarafından araştırılmalı ve sonrasında teşhis konulmalıdır.

Yama testi esnasında hastanın sırtına alerjen maddelerin düşük konsantrasyonları yapıştırılır ve 48 ile 72 saat sonra açılarak gözlemlenir. Bu süre içerisinde kişinin spor yapmaması, duş almaması ve testi etkileyecek benzer davranışlarda bulunmaması gerekir. Bölgede kabarma, sulanma ve kızarıklık varsa, hastanın o bölgeye sürülen maddeye karşı alerjik egzama olduğu tespit edilir.

Egzama Tedavisi Nasıl Yapılır? Egzama Nasıl Geçer ve Egzamaya Ne İyi Gelir?

Egzama tedavisinde kortizon dışı bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar, ıslak pansumanlar ve lokal kortikosteroidli pomadlar kullanılır. Atak sıklığını azaltmak, deriyi güçlendirmek amacıyla nötral sabunlar, bariyer kremler, nemlendiriciler, egzama eldivenleri ve egzama şampuanları önerilmektedir.

Elde egzama neden olur?

Değişik tipleri bulunan egzamanın en çok etkilediği organlardan biri ellerdir. Ellerde egzama, derinin savunma kapasitesinin azalması veya yok olması sebebiyle ortaya çıkmaktadır. Sık sık el yıkamak, deterjan, sabun ve çamaşır suyu ile iç içe olmak, tozlu ortam gibi faktörler derinin yıpranmasına ve egzama oluşumuna zemin hazırlamaktadır. Elde egzama en fazla el ön kolda ve sırtta görülür.

El egzamasına ne iyi gelir?

Egzama tedavisinde kortizon dışı bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar, ıslak pansumanlar ve lokal kortikosteroidli pomadlar kullanılır. Atak sıklığını azaltmak, deriyi güçlendirmek amacıyla nötral sabunlar, bariyer kremler, nemlendiriciler, egzama eldivenleri ve egzama şampuanları önerilmektedir.

Saç egzamasına ne iyi gelir?

Salisilik asitle birlikte topikal steroidler saç egzaması tedavisinde yararlı olabilir. Saçlı deri egzaması enfeksiyon kapmışsa doktor tarafından ağızdan antibiyotik reçete edilebilir.

Egzamadan Korunmak İçin Neler Yapılmalıdır?

Egzamadan korunmak ya da egzama sürecinin daha rahat geçirilmesi için alınacak önlemler şu şekildedir:

• Egzamalı bölgeyi kaşımamaya ve tahriş etmemeye özen gösterilmelidir.
• Bulunan ortam yeterli nem ve ısı oranına sahip olmalıdır.
• Ev sık sık havalandırılmalıdır.
• Banyo sıklığı mevsime göre ayarlanmalıdır.
• Gün aşırı banyo yapmaya özen gösterilmelidir.
• Sert lifler ve keseler kullanılmamalı, çok sıcak suyla banyo yapılmamalıdır.
• Nötr sabun tercih edilmelidir.
• Banyo sonrası tüm vücuda nemlendirici sürülmelidir.
• Egzamadan korunmak için bağışıklık sisteminin güçlü olmasına özen gösterilmelidir.
• Eller sık sık nemlendirilmelidir.
• Eller ılık suyla yıkanmalı ve kağıt havluyla kurulanmalıdır.
• Temizlik yaparken eldiven kullanılmalıdır.
• Kışın yünlü giysiler direkt cilde temas ettirilmeden penye ya da içlik üzerine giyilmelidir.
• Yünlü, polar halı ve battaniye gibi toz çeken eşyalar özellikle yatak odasından uzak tutulmalıdır.
• Stresten uzak durulmaya çalışılmalıdır.
• Çiğ sebze ve meyvelere, et ve balık ürünlerine çıplak elle temas edilmemelidir.
• Sağlıklı beslenmeye özen gösterilmelidir.
• Günlük yeterli miktarsa su içilmelidir.
• Doktorun verdiği egzama diyeti uygulanmalıdır.

Egzama Hakkında Sık Sorulan Sorular

Egzama bulaşıcı mıdır?

Egzama hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir.

Egzama ne kadar sürede geçer?

Çocuklukta ortaya çıkan egzama zamanla düzelse de egzama kronik olarak gelişirse hayat boyu devam edebilir.

Egzama kışın artar mı?

Kış aylarında soğuk hava ve nem oranının düşük olması egzama hastalığının artış göstermesine neden olur. Kapalı ısıtma sistemlerinin yaşam alanını kurutması, kalın kıyafetlerin giyilmesi ve daha sıcak banyo uygulaması da egzamayı tetikleyebilmektedir.

Hangi vitamin eksikliği egzamaya neden olur?

Egzama, vücutta B6 vitamini eksikliğini işaret edebilir. Eksikliğinde hücre yenilenmesi yavaşlar ve egzama, iltihaplanma gibi deri problemleri görülebilir.

Tuzlu su egzamaya iyi gelir mi?

Egzamanız varsa, cilt bakım rutininize tuzlu su kullanımını ekleyerek kaşıntıyı hafifleten ve egzamaya neden olan bakteri ve mantarların nemini azaltabilmek mümkün olmaktadır.

Sıcak su egzamaya iyi gelir mi?

Egzama hastaları ciltte oluşabilecek olan kurulukların giderilmesini ister. Bu neden ılık su ile banyo yaparak, egzama için kullanılan kremlerden kullanarak cildi düzenli olarak nemlendirmesi gerekmektedir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.