Doktor Önlüğü Tansiyonu Yükseltiyor

Memorial Sağlık Grubu, Kardiyoloji Bölümü uzmanları, beyaz önlük hipertansiyonunun nedenleri ve hipertansiyondan farkı hakkında bilgi verdi. Pek çok kişi doktor önlüğü görünce heyecanlanmakta ve kan basıncı yükselmektedir. Bu durumda hasta doktoruna, “Sizin yanınıza geldiğim zaman böyle oluyor, heyecanlanıyorum” der. Tıpta, ‘Beyaz önlük hipertansiyonu’ olarak adlandırılan bu durum, hipertansiyon vakalarının neredeyse % 10’unu oluşturmaktadır. Bu durumdaki hastaların kan basıncı yüksek kabul edilmese de, ilerleyen zamanlarda hipertansiyon riski ile karşı karşıya oldukları için mutlaka önlem alınmalıdır.

HİPERTANSİYON NEDİR?

Kan dolaşımı için gereken basıncın normalden fazla olması, ‘yüksek tansiyon’ olarak adlandırılır. Suyun musluktan akması için gereken basıncın yüksekliği yıllar içinde su borularında aşınma ve nihayet patlamalara neden olduğu gibi, yüksek tansiyon da böbrek, kalp ve damar hastalıklarına, felç ve görme kayıplarına yol açabilir. Büyük ve küçük tansiyonun normalden fazla olması, hipertansiyondur.

HİPERTANSİYON NEDEN TEHLİKELİDİR?

Hipertansiyon, hastaların önemli bir kısmında uzun zaman hiçbir belirti vermemektedir. Bu nedenle ‘sessiz katil’ olarak da bilinir. Bu kişilerde hipertansiyon tanısı, sadece kan basıncı ölçümü ile mümkündür. Herkesin ara sıra kan basıncını ölçtürmesi çok önemlidir. Hipertansiyonun belirti verdiği durumlarda da hastalarda; baş ağrısı, çarpıntı, nefes darlığı, halsizlik, yorgunluk, burun kanaması, kulaklarda çınlama, yürüme ve merdiven çıkmada zorlanma, bazen çok sık idrara çıkma, gece uykudan uyanıp idrar yapma ve bacaklarda şişlik ortaya çıkabilir. Kan basıncının çok yükseldiği durumlarda da, çift görme, dilde peltekleşme, yüzde veya vücutta karıncalanma olabilir.

BEYAZ ÖNLÜK HİPERTANSİYONU NEDİR?

Hastaların bir kısmında sadece hastane koşullarında kan basıncı yükselmektedir. Bu durum ‘Beyaz önlük hipertansiyonu’ olarak adlandırılmaktadır. Beyaz önlük hipertansiyonu, hekim veya hekim dışı sağlık personelinin bulunduğu ortamda kan basıncının yükselmesi, buna karşın ev koşullarında yapılan kan basıncı ölçümlerinin normal değerlerde olması şeklinde tanımlanabilir. Değerler, hastane ortamında 20 ila 30 mm daha yüksek çıkabilir. Bu durum, hastanın emosyonel stresi ile ilişkili olabilir.

BEYAZ ÖNLÜK HİPERTANSİYONU PSİKOLOJİK BİR SORUN MUDUR?

Hastaların doktoru görünce heyecanlanmaları ve bu nedenle kan basınçlarının yükselmesi psikolojik bir durumdur. Beyaz önlük etkisi ile hastane, sağlık ocağı veya muayenehanedeki ilk ve tek ölçümle kan basıncının yüksek saptandığı durumlarda, hipertansiyon tanısı koymaktan kaçınılmalıdır. Nedeni bilinmemekle birlikte, beyaz önlük hipertansiyonunun genellikle hastaya hiçbir zararı olmaz. Değerler kısa bir süre için yükseldiğinden hastayı o ortamdan uzaklaştırarak farklı bir yerde dinlendirmek, tansiyonun normale dönmesini sağlayacaktır.

KADINLAR DAHA HEYECANLI

Beyaz önlük hipertansiyonu, her iki cinste de ortaya çıkmakla birlikte kadınlarda daha çok görülmektedir. Bunun en önemli nedenlerinden biri, kadınların emosyonel streslerinin fazla olmasıdır. Hastane ya da muayenehane ortamında çok fazla heyecanlandıkları için bunun getirdiği stres tansiyon değerlerinin yükselmesine yol açmaktadır. Bir diğer neden de kadınların duygusal zekalarının erkeklere göre daha yüksek olmasıdır. Bu durumun beyaz önlük hipertansiyonunun ortaya çıkmasında etkili olduğu söylenebilir.

BEYAZ ÖNLÜK HİPERTANSİYONU İLE HİPERTANSİYON KARIŞTIRILABİLİR Mİ?

Hipertansiyon ile beyaz önlük hipertansiyonu karıştırılabilmektedir. Bu duruma son derece dikkat edilmelidir. Hastanın kan basıncı değerleri günlük yaşamında normalken, doktora her gittiğinde yükseliyorsa kontrolden geçmesi gerekmektedir. Durum zamanla kalıcı etki yaparsa, yaygın hipertansiyon hastalığında olduğu gibi göz, kalp ve böbrek damarları zarar görebilir. Hastanın gerçekten beyaz önlük hipertansiyonu sorunu mu yoksa hipertansiyonu mu olduğunu araştırmak için evinde ya da bir eczanede düzenli ölçümler yaptırmasını öneriyoruz. Tüm bunların yanında hastaya kan basıncı holteri takılarak, bir tansiyon problemi olup olmadığı öğrenilebilir. Ayrıca end-organ ( kalp, böbrek, göz dibi…) muayeneleri ile hipertansiyon varlığı kesin olarak tespit edilebilir.

EVDE BİLEKTEN YAPILAN TANSİYON ÖLÇÜMLERİ GÜVENİLİR Mİ?

Evde tansiyon ölçen cihazlar güvenli olarak kullanabilir. Hekimlerin muayenehanelerinde kullandığı cihazların hastalar tarafından kullanılması zordur. Bu nedenle bilekten tansiyon ölçüm aletleri ile hasta çok daha kolay ölçüm yapabilmektedir. Bilekten kullanılan cihazların tek dezavantajı, kalibrasyonlarının bozulması ve hastanın bunu fark etmemesidir. Çünkü cihaz bunun sinyalini vermez. Hastanın yüksek tansiyon sorunu olsa bile değerler normal olarak ölçülebilir. Bunun için hastalarımızdan, hastanedeki cihazlarla karşılaştırma yapmak için tansiyon aletlerini getirmelerini istiyoruz. Her iki cihaz arasında 5-10 mm’lik farkları normal karşılıyoruz. Ancak fark çok fazlaysa o zaman hastanın bir tansiyon sorunu olduğunu düşünerek hareket ediyoruz. Bilekten tansiyon ölçümü yapan cihazların düzenli kalibrasyon takiplerinin yapılmasına gerek yok. Bu durumda evde başka kişilerin özellikle hipertansiyonu olmadığı kesin olarak bilinen çok genç birinin tansiyonu aynı cihazla ölçülerek sorun tespit edilebilir.

‘BEYAZ ÖNLÜK HİPERTANSİYONU’ NUN TEDAVİSİ VAR MIDIR?

Günümüzdeki bilgilerle ‘beyaz önlük hipertansiyonu’nun tedavisine gerek yoktur. Ancak üzerinde durulması gereken bir sorundur. Beyaz önlük hipertansiyonu, henüz kan basıncı yüksek kabul edilmeyen ama ilerleyen zamanlarda kan basıncı yükselecek olan kişilerin habercisi olabilir. Sorun sadece doktorun ofisinde oluyor ve oradan çıktıktan sonra ortadan kalkıyorsa, hastanın tansiyonunda belirgin düzeyde bir yükseklik yoksa, bir ilaç başlanmasını önermiyoruz. Ancak hasta için yüksek tansiyon sonucuna varılmışsa, diğer organların da mutlaka değerlendirilmesi gerekir. Öncelikle göz dibi muayenesi yapılmalıdır. Bunu takiben, ekokardiyografi ve aort damarlarının basınçları da ölçülerek, hastada hipertansiyonun var olup olmadığı rahatlıkla anlaşılabilir. Bir hipertansiyon tespit edilmişse hastaya ilaç başlanabilir.

HİPERTANSİYONU OLAN HASTALARA KALİTELİ YAŞAM ÖNERİLERİ Hipertansiyonlu hastalara ilaç başlamadan önce hayat tarzlarını değiştirmeye yönelik bazı önerilerde bulunuyoruz. Bunlar: Sigara bırakılmalıdır Alkol azaltılmalıdır Tuz azaltılmalıdır Düzenli egzersiz yapılmalıdır Kilo verilmelidir.

Hipertansiyon'a dair daha fazla bilgiyi buradan okuyabilirsiniz.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.