Kızamık Nedir? Kızamık Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Daha çok çocukluk çağında görülen kızamık, temas yoluyla bulaşan ve hava yoluyla yayılan kızamık virüsü kaynaklı bir hastalıktır. Kızamık hastalığı için alınabilecek önlemler olsa da aşı hastalıktan korunmanın en kesin yoludur ve aşılı olunmadığında özellikle gebelere ve bağışıklığı düşük kişiler kolayca bu virüs ile enfekte olabilirler.

Kızamık Nedir?

Kızamık, kızamık virüsünün neden olduğu tüm vücutta deri döküntüsü ve grip benzeri semptomlara neden olan bulaşıcı enfeksiyon hastalığıdır. Yüksek ateş ve halsizlikle kendini gösteren kızamık, enfekte olmuş kişilerin öksürmesi, hapşırması veya konuşması esnasında yayılan damlacıkların solunması ya da bu kişilerin kullandığı nesnelere temas edilmesiyle bulaşır.  

Genellikle kış sonu, ilkbahar başlarında artan kızamık küçük çocuklarda yaygın olmakla birlikte aşılama yapılmayan veya daha önce kızamık geçirmemiş yetişkinlerde de görülebilir.

Kızamık Belirtileri Nelerdir?

Kızamığın belirtileri virüs bulaştıktan sonra yaklaşık 8 ila 12 gün sonra ortaya çıkar. Genellikle kulak arkasında başlayıp birkaç saat içinde döküntünün baş, boyun ve sonrasında tüm vücuda yayıldığı kızamık hastalığı belirtileri şunlardır;

• Burun akıntısı, hapşırma ve öksürük
• Yüksek ateş
• Halsizlik
• Göz yaşarması
• Kuru öksürük
• Boğaz ağrısı
• Yorgunluk
• Işığa karşı duyarlılığın artması, gözlerde kızarıklık
• Gözlerde şişlik ve sulanma
• Ağız içinde küçük grimsi beyaz lekeler (koplik lekeleri)
• Vücutta döküntü
• İştah kaybı

Bu ilk belirtilerden yaklaşık 2-4 gün sonra ilerleyen dönemde kızamık döküntüsü başlar. Kızamık döküntüsü; vücutta küçük kırmızı-kahverengi, yassı ya da hafif kabarık noktalar şeklindedir. Kızamık döküntüsü yüz ve baş bölgesinden başlar ve yukarıdan aşağıya doğru yayılım gösterir. Döküntüler gövde de birleşme eğilimi gösterirken kol ve bacaklarda ayrı ayrı lezyonlar olarak görülür. Kızamık döküntüsü ile birlikte hastada çok yüksek ateş vardır. Kızamık lekelerinin yaşandığı dönemde ateş 40-41 dereceye kadar yükselebilir. Döküntüler yaklaşık 4 gün kadar devam eder ve hafif bir soyulma ile başladığı gibi yukarıdan aşağıya doğru solarak kaybolur. Döküntülerin solmasıyla birlikte hastanın da ateşi düşer. 

(Kızamık döküntüsü bu şekilde görülür)

Kızamık Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Çocukluk çağı daha sık olmak üzere her yaş grubunda görülebilen kızamık şu durumlarda daha kolay bulaşır;

• Aşısız olmak: Kızamık için aşı olunmaması hastalığa yakalanmadaki en büyük risk faktörüdür.
• Uluslararası seyahat: Özellikle kızamığın yaygın olduğu ülkelere seyahat etmek hastalığa yakalanma riskini artırır.
• A vitamini eksikliği: Beslenme düzeninde yeterince A vitamini içeren besinlerin tüketilmemesi yaşanan rahatsızlıkların artmasına yol açabilir.

Kızamık Teşhisi Nasıl Yapılır?

Kızamık tanısı genellikle doktor muayenesi ile konulabilmektedir. Kızamık hastalığının karakteristik deri döküntüsü ve ağız içinde çıkan lekelerden (koplik lekeleri) teşhis edilebilir. Belirtilerin farklı hastalıklarla karıştırılma olasılığına karşı kan testi ile kızamık teşhisi netleştirilebilir. 

Kızamık Nasıl Geçer?

Kızamığın yayılmasına karşı en önemli önlem aşılamadır. Ancak kızamık hastalığının kesin bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Bununla birlikte bazı tedaviler uygulanabilmektedir.

• Öncelikli olarak bol sıvı tüketilmelidir.
• Ateş varsa ateş düşürücü ilaçlar kullanılabilir.
• Öksürük veya boğaz ağrısı için hava yollarını rahatlatacak nemlendiriciler kullanılabilir
• Parlak ışığın rahatsız ettiği durumlarda güneş ışığından uzak durup güneş gözlüğü takılabilir.
• A vitamini takviyesi semptomların azalmasına yardımcı olabilir.
• Bebekler dahil, aşılanmamış insanlar virüs bulaşmasından 72 saat sonra kızamık aşısı yaptırmalıdır.
• Hamile kadınlar, bebekler ve hastalığa maruz kalmış bağışıklık sistemi zayıf kişilerde bağışıklık serum globülini adı verilen bir protein enjeksiyonu kullanılabilir. Virüse maruz kaldıktan sonraki altı gün içinde verildiğinde, bu antikorlar kızamık oluşumunu önleyebilir veya şikayetleri azaltabilir.

Kızamık tedavisi uygulanırken aspirin kullanılmamasına dikkat edilmelidir. Bu gibi durumlarda aspirin kullanılması reye sendromu gibi çok daha ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Kızamık ile birlikte zatürre veya kulak enfeksiyonu gelişirse doktorun önerdiği bir antibiyotik kullanılabilir.

Kızamık ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Çocuklarda kızamık belirtileri nelerdir?

Kızamık hastalığının en tipik belirtisi boyun, gövde, kollara, bacaklara ve ayaklara doğru yayılan kırmızı döküntüler olup, burun akıntısı, hapşırma, öksürük, yüksek ateş, iştah kaybı, ağız içinde çıkan beyaz lekeler, gözlerde iltihaplanmada görülür.

Kızamık kaç günde geçer?

Kızamık döküntüsü ve ateşi ortalama 4-5 gün sürer, kuru öksürük ise bir hafta ile 10 gün kadar devam edebilir. Beş günden uzun süren ateş durumunda kızamığa bağlı gelişebilen komplikasyonlar akla gelmelidir. Bunlar içinde en sık olarak orta kulak iltihabı ve zatüre en sık olanlarıdır. Kızamığın bitkisel bir tedavisi yoktur. Toplumda bilinen kızamık şekeri, kızamık bitkisi türündeki ürünlerin kullanılmaması gerekmektedir. Doktor kontrolünde gidilmesi hastalık için daha doğru olacaktır.

Kızamık olan çocuğa ne yedirmeli?

Kızamık olan çocuğun bağışıklığını güçlendirmek ve gerekli olan vitaminleri vücuda almasını sağlamak için flavonoidler açısından zengin olan sebze ve meyve tüketmelerine yardımcı olmak gerekir.

Yetişkinlerde kızamık görülür mü?

Yetişkinlerde yüksek ateş, halsizlik, göz yaşarması ve kaşıntı şeklinde ortaya çıkarak kızamık belirtileri görülür. 

Kızamık ciddi bir hastalık mıdır?

Kızamık çocuk sağlığı açısından önemli bir hastalıktır. Özellikle 1 yaşın altındaki çocuklarda ciddi hatta ölümcül olabilmektedir. Aşılama ile birlikte kızamık kaynaklı ölüm oranları dünya çapında azalmış olsa da hastalık halen 5 yaşın altında yılda 100 bin çocuğun ölümüne neden olmaktadır. Gelişmiş Avrupa Birliği Ülkelerinde bile geçen yıl toplam 12 bin kızamık vakası tespit edilmiştir ve bunlardan 33 vaka hayatını kaybetmiştir.

Kızamık hangi hastalıklara neden olur?

• İshal ve kusma
• Kulak ağrısı ve orta kulak enfeksiyonu (otitis media)
• Göz enfeksiyonu (konjonktivit) veya gözlerde kızarıklık
• Larenjit
• Zatürre, bronşit, krup gibi solunum yolları ve akciğer enfeksiyonları
• Ateşli nöbetler

Kızamık ölümcül müdür?

Kızamık bazı hastalarda ve ilerleyen evrelerde çok daha ciddi hatta ölümcül sorunlara yol açabilir.

Beyni ve omuriliği çevreleyen zarlarda enfeksiyon(menenjit) yaşanabilir. Nadir olmakla birlikte beyin inflamasyonu olarak bilinen subakut sklerozan panensefalit (SSPE). Sağırlığa ve beyinde kalıcı hasarlara neden olabilen bu rahatsızlık kızamıktan birkaç yıl sonra bile ortaya çıkabilir. Kızamığın sebep olduğu ölümcül hastalıklar şöyle:

• Karaciğer enfeksiyonu (hepatit)
• Virüs gözün sinir kaslarını etkilediği durumlarda şaşılık, göz bozuklukları veya görme kaybı.
• Kalp ve sinir sistemi problemleri

Kızamık hastalığını risk faktörleri nelerdir?

Aşısız olmak: Kızamık için aşı olunmaması hastalığa yakalanmadaki en büyük risk faktörüdür.

Uluslararası seyahat: Özellikle kızamığın yaygın olduğu ülkelere seyahat etmek hastalığa yakalanma riskini artırır.

A vitamini eksikliği: Beslenme düzeninde yeterince A vitamini içeren besinlerin tüketilmemesi yaşanan rahatsızlıkların artmasına yol açabilir.

Kızamık önlenebilir mi?

Kızamığı önlemenin en kolay ve güvenilir yola aşılamadır. İlk doz aşılamadan sonra kızamığa karşı korunla %93, ikinci doz kızamık aşısından sonra kızamığa karşı korunma %97’ye çıkar. Kızamığın yayılmasını önlemek için hastalığın bulaştığından şüphelenilen kişi sağlıklı insanlardan uzak tutulmalıdır.

Kızamık aşısı ne zaman yapılmalıdır?

Çocuklara rutin olarak yapılması gereken kızamık aşısının ilk dozu 1 yaşında (12.ay), ikinci dozu ise 4 yaşına girdiğinde 2 doz olarak uygulanır. İkinci doz aşının daha erken yapılması tavsiye edilmemektedir. Ancak, 4 yaşından küçük çocuk kızamık salgınının olduğu bir bölgeye gitmek zorundaysa ikinci doz aşı önerilebilir. Bağışıklığı olmayan daha büyük çocuklar ve gençler de iki doz kızamık aşısı yaptırmalıdır. Daha önce aşılanıp aşılanmadığından emin olmayan kişilerin kızamık aşısı olmasının bir zararı bulunmamaktadır.

Bebeklere doğumdan hemen sonra kızamık aşısı yapılır mı?

Kızamık aşısını 12 aylıktan küçük bebekler için önerilmemektedir. 12 aylıktan küçük bebekler, hamilelik sırasında annelerinden alınan antikorların varlığından dolayı aşının kızamık bileşenine cevap veremezler. Salgın durumlarında kızamık aşısı 6 aylıktan itibaren yapılabilir. Yalnız bir yaşından önce yapılan aşılar aşı dozu yapılmış olarak sayılmaz bu çocuklar bir yaşında ve 4-6 yaş arasında tekrar aşı yapılması gereklidir.

Hamileler kızamık aşısı olabilir mi?

Hamilelerin kızamık aşısı olması tavsiye edilmemektedir. Sadece kızamık aşısı değil hamilelik döneminde canlı virüs aşısı olarak bilinen hiçbir aşının yaptırılmaması gerekir. Emziren annelerin kızamık aşısı olmasının bir mahsuru bulunmamaktadır.

Kızamık aşısının yan etkileri nelerdir?

Kızamık aşısından sonra nadir de olsa kızamığa benzer yan etkiler görülebilir. Aşıdan sonra yüksek ateş ve kızamığa benzer döküntüler yaşanabilir. Bu belirtiler hafif ve kısa sürmektedir. Basit ateş düşürücülerle yüksek ateş kontrol altına alınabilir. Çok nadir lenflerde şişkinlik ve yetişkin kadınlarda eklem ağrıları yaşanabilir.

Hamilelik sırasında kızamık olmanın riskleri nelerdir?

Hamilelik sırasında kızamıktan korunmak çok önemlidir. Hamilelik sırasında geçirilen kızamık;

• Düşük veya ölü doğum
• Erken doğum
• Düşük doğum ağırlığı
• Annenin kaybına neden olabilmektedir.

Gebelik sırasında kızamık olan birisiyle temas kurulduğu şüphesi dahi varsa en kısa sürede bir doktora başvurulmalıdır.

Hamilelikten önce kızamık testinin önemi nedir?

Kızamık, kızamıkçık ve toksoplazma erken gebelik sırasında geçirildiği taktirde bebekte bazı ciddi problemlere yol açabilecek enfeksiyon hastalıklarıdır. Eğer, kızamık ya da kızamıkçık antikorlarınız negatif ise bu hastalığa karşı bağışıklığınız yok yani duyarlısınız anlamına gelir. Bu durumda, size doktorunuz gebelik öncesinde aşı önerebilir. Kızamık, kızamıkçık aşısı etkisi azaltılmış da olsa canlı virüslerden yapıldığı için aşı sonrası 3 ay süreyle hamile kalmamanız ve bu sürenin sonunda bağışıklık gelişip gelişmediğini kontrol ettirmeniz gereklidir.

Kızamık olan bir daha kızamık olur mu?

Kızamık geçirenler, ömür boyu bağışıklık kazandıkları için bir daha kızamık geçirmezler.

Kanser hastaları kızamık aşısı olmalı mı?

Kanser hastası terimi çok geniş bir grubu kapsamaktadır. Bu yüzden her hasta kendi özelinde değerlendirilmelidir. Grip ve pnömokok aşıları mutlaka yapılmalıdır. Erişkin aşılama şemasında olan tetanoz aşısı unutulmamalıdır. Hasta grubuna göre endike ise hepatit, Hemophilus influenza ve meningokok aşıları yapılmalıdır. Genel olarak bu hastalarda istisnalar hariç canlı, zayıflatılmış aşıların kullanımı yani, kızamık, kabakulak, kızamıkçık, suçiçeği, sarı humma, oral tifo, ve rotavirus aşıları, hastalığa yol açabileceğinden kontrendikedir, yapılmamalıdır.

Kimler kızamık aşısı olmamalıdır?

• Yüksek ateş olanlar
• Tüberküloz, zatürre gibi enfeksiyon hastalığı olanlar
• Bağışıklık sistemini baskılayan hastalığı olanlar
• Kişinin kanında trombosit eksikliği olanlar
• Radyoterapi ve kemoterapi tedavisi alanlar
• Hamile kadınlar kızamık aşısı olmamalıdır.

Alerjik kişiler kızamık aşısı olabilir mi?

Kızamık aşısından sonra kızarma, kaşınma gibi reaksiyonlar görülebilir ancak bunlar uzun vadeli ciddi sorunlar yaratmamaktadır. Alerjik şoklara sorun durumlar çok nadir yaşanmaktadır. İlk doz aşılamadan sonra ciddi alerjik reaksiyon gösteren kişilere 2. Doz yapılmamalıdır. Yumurtaya karşı nefes darlığı, gırtlak ödemi, bayılma gibi tepkiler gösteren kişilere yapılmamalıdır. Saman nezlesi, astım gibi alerjisi olan kişilerin kızamık aşısı olmasında mahsur yoktur.

Kızamık geçiren birine kızamık aşısı yapılırsa zararlı olur mu?

Kızamık geçirmiş olanlara aşı yapılmasına gerek yoktur ama yanlışlıkla bu kişilere, aşı yapılmasının bir sakıncası yoktur. Daha önce kızamık aşısı yapılmış olan birine tekrar aşı yapılması da herhangi bir soruna neden olmaz.

Kızamık aşısı 3 doz yapılır mı?

Türkiye’de 1970 yılında başlanan kızamık aşılaması 1998 yılına kadar tek doz olarak uygulanmıştır. Bu tarihten sonra kızamık aşısı 2 doza çıkarılmıştır. Nadiren 2 doz sonrası tam bağışıklık olmayan kişilerde 3. Doz aşılama yapılabilmektedir.

Kızamık aşısı otizm yapar mı?

Dünyada aşıların otizm yaptığına dair bazı tartışmalar devam ediyor. Ancak aşıyla otizmin bir ilgisi yoktur. Otizm sebebi bilinmeyen bir sorundur. Aşılarda civa bulunmamakla birlikte, aşılar güvenlidir ve çocukların hayatını kurtarır.

Kızamık hayvandan insana geçer mi?

Kızamık bir insan hastalığıdır; kızamık virüsü başka hiçbir hayvan türü tarafından yayılmaz

Yurtdışı seyahatlerde kızamık aşısı yaptırılmalı mıdır?

Yurt dışı seyahatlerde kızamık aşısı yaptırmak şart değildir. Ancak özellikle kızamık salgını bulunan bir bölgeye seyahat edilecekse dikkatli olunmalıdır.

Kızamık cinsel yolla bulaşır mı?

Kızamık çok bulaşıcı viral bir hastalıktır. Kızamık hastalığı cinsel yolla bulaşmaz. Kızamık hastası bir kişi kızamık döküntüsü başlamadan dört gün önce ve kızamık döküntüsü başladıktan dört gün sonraki dönem arasında hastalığı başkalarına bulaştırabilir.

Kızamıkçık nedir?

Rubella virüsünün sebep olduğu, kızamığa benzeyen ve hafif seyirli olan bir hastalıktır. Ateşle seyreder, kızamığa benzeyen lenfadenopati yapan, döküntülü bir sorundur. Genellikle 5-9 yaşları arasındaki çocuklarda rastlanır. Kızamıkçığa neden olan virüs, damlacık yolu ile üst solunum yollarına yerleşir. Sonrasında ise lenf nodlarında çoğalır, döküntüye sebep olur. Gebelik döneminde de rastlanabilen bu sorun, anne karnındaki bebeğe zarar verebilir.

Kızamık ile kızamıkçık arasındaki fark nedir?

Kızamık, paramyxoviridae ailesinin morbillivirus genusunun üyesi olan kızamık (measles) virüsü sebebiyle meydana gelir. Kızamıkçıkın sebebi ise rubella virüsüdür.

Kızamık hastalığının bulaşmaması için alınabilecek önlemler nelerdir?

En koruyucu yöntem aşı olduğu için, kızamıktan korunabilmenin öncelikli yolu kızamık aşısı olmaktır. Bununla birlikte kişisel hijyen, kalabalık ortamlardan uzak durulması ve maske kullanımı alınabilecek önlemler arasında yer alır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.