Yükleniyor

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Obsesif kompulsif bozukluk, tekrarlayan takıntılı düşünce ve bu düşüncelerden kurtulmak için yineleyici davranışların istemsizce yapıldığı kronik ruhsal bir bozukluktur. Obsesif kompulsif bozukluk, mantık dışı olduğu bilindiği halde tekrar tekrar zihni meşgul eden ve kontrol altına alınamayan takıntıların sebep olduğu dürtüyü bastırmak amacıyla bazı hareketleri defalarca yapmak şeklinde seyreden bir psikiyatrik bozukluktur.

İçindekiler

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?

Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), obsesyon adı verilen takıntılı düşünce veya dürtülerin yarattığı rahatsızlığı ortadan kaldırmak için kompulsiyon diye tabir edilen yinelenen davranışlara neden olan psikolojik hastalıktır. OKB'si bulunan insanlar mantık dışı olduğunu bildiği halde rahatlayabilmek için tekrar tekrar zihni meşgul eden ve kontrol edemediği bu düşüncelerden kurtulmak adına bazı hareketleri defalarca yaparlar. Her yaştan ve her kesimden insanı etkileyen OKB, kronik ve uzun süreli bir bozukluktur.

Obsesif kompulsif bozukluktaki önü alınamayan istenmediği halde akla kendiliğinden gelen takıntılar ve tekrarlayıcı davranışlar kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler, söz konusu rahatsızlık kişinin sosyal çevreyle olan ilişkilerini sekteye uğratabilir, eğitim ve iş yaşamları bu rahatsızlıkla beraber olumsuz yönde etkilenebilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk(OKB) Türleri Nelerdir?

Obsesif kompulsif bozuklukların birçok tipi bulunmaktadır. Tipler hastalığın belirtilerine göre sınıflandırılır. Bu bozukluk çeşitli şekiller alsa da hepsi aynı rahatsızlığın farklı görüntülerini yansıtır.

Birçok tipi bulunan Obsesif kompulsif bozukluklarda halk arasında ‘temizlik hastalığı’ en sık rastlanan tiptir.

‘Temizlik hastalığı’ rahatsızlığı olan kişiler kendilerini mikrop bulaşabilir endişesiyle kirden, pislikten uzak tutmak isterler. Bununla birlikte ‘vesvese hastalığı’, söylenmek istenmeyen küfürlerin, cinsel içerik de içerebilen görüntülerin akla geldiği ‘ben nasıl insanım hastalığı’  ve prizleri, mutfaktaki fırını, kapının kilidini tekrar tekrar kontrol etme hissine yol açan ‘kontrol etme’ hastalığı şeklinde sık görülmektedir.  

Obsesif Kompulsif Bozukluk(OKB) Nedenleri Nelerdir?

Kesin olarak obsesif kompulsif bozukluk nedenleri bilinmese de, genetik, çevresel ve biyolojik olarak sıklıkla serotonin sistemi ile bağlantı kurulurken, psikolojik açıklamalarda öğrenme kuramları üzerinde durulmaktadır. Rahatsızlık genellikle çocukluk dönemi ve çocukluktan erişkinliğe geçiş dönemi olarak tarif edilen ergenlik dönemlerinde başlar, özellikle kişinin hayatının yolunda gitmediği sıkıntılı dönemlerde artış gösterebilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Belirtileri Nelerdir?

Obsesif kompulsif bozukluğu olan kişiler, istemsiz şekilde oluşan düşünceler nedeniyle sürekli korku halindedir. Kaygı veren bu tür düşüncelerden kurtulmak isteyen saplantı bozukluğu olan kişiler kimi zaman kapının kilitli olup olmadığını tekrar tekrar kontrol eder, kimi zaman ocağı açık bırakmış olabileceği düşüncesiyle sık sık mutfağa kontrole gider, bazen de mikrop kapmaktan korktuğu için ellerini tekrar tekrar yıkar. 

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) hastalığı genel olarak hem obsesyon hem de kompulsiyon durumları içerebildiği gibi, ayrı ayrı da semptomlara sahip olunabilir. Belirtilere örnekler şunlardır:

  • Kirlenme veya mikrop kapmaktan korkmak
  • Belirsizliğe karşı tahammülsüzlük ve şüphecilik
  • Düzen ve simetri ihtiyacı
  • Başkalarının dokunduğu nesnelere dokunmama takıntısı
  • Tekrar tekrar bir şeyleri kontrol etme isteği (Ocak, kapı, prizler, şofben kapattım mı?)
  • Başkalarına veya kendisine zarar verme ile ilgili düşünceler
  • Akıldan çıkmayan görüntülere veya düşüncelere takılıp kalma

Bu gibi takıntıları olan kişiler başkalarının dokunduğu nesnelere dokunmaz, kapıyı ya da ocağı kapatıp kapatmadığı ile ilgili emin olamaz, simetrik veya belirli bir düzende durmayan nesneleri düzeltme ihtiyacı hisseder, cinsel düşünceleri kafalarından geçirirler ve el sıkışmak gibi obsesyonu tetikleyen davranışlardan kaçınırlar.

Obsesif kompulsif bozukluk rahatsızlığı olan kişiler eğer zihinlerini kurcalayan düşünceler doğrultusunda ritüeller yani aşırı veyahut mantıksız bulunan ama yine de yapılan tekrarlayıcı davranışlar sergilemezse saplantı bozukluğu daha da kötüleşebilir. Bazen saatlerce süren saplantılar yüzünden kişilerin yaşam kalitesi düşer, kişi yapması gerekenleri yapamaz ve gün içinde çok fazla yorulur.

Takıntılar istenmeyen davranışları neden oluyor

Obsesyon; günlük yaşamı olumsuz etkileyecek biçimde ortaya çıkan mantık dışı, takıntılı, rahatsız edici düşünceleri barındıran devamlılık gösteren davranışlardır.

Bozukluğun bir diğer parçası da kompulsiyon ise olarak adlandırılan zihni sıklıkla rahatsız eden obsesyondan uzaklaştırmak amacıyla kişinin aslında yapmak istemediği davranışları yapmaya zorlayan sürekli tekrarlanan davranışlardır.

Kompulsiyonlar, obsesyonun yol açtığı mevcut sıkıntıyı azaltmanın tek yolu olarak görüldüğünden kişinin çoğu zamanını alıyor olabilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nasıl Tedavi Edilir?

Anksiyete ile giden Obsesif kompulsif bozukluk hastaları istemsiz olarak gerçekleşen düşünceleri ve düşüncelerin yol açtığı tekrarlayıcı davranışları uzun zaman bir rahatsızlık olarak görmedikleri ve yaptıkları zorlantıların yapılması gerektiği için yaptıklarını düşündüklerinden bir uzmana başvurmazlar. Hastaların bir kısmı da saplantı bozukluğu belirtilerinden utanmaları ve tedaviden korktuklarından dolayı bir uzmana başvurmaktan kaçınırlar.

Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) kendi kendine veya zamana bırakarak iyileşebilen bir bozukluk değildir. Obsesif kompulsif bozukluğu ilaç tedavisi veya bilişsel davranışçı terapisi olan psikoterapi yöntemiyle kontrol altına alınabilir. Her iki yöntemde kişinin durumuna göre başarılı sonuçlar verebilir. Her ikisinin birlikte kullanıldığı, yani kombine edildiği tedavi yöntemi ise daha başarılı sonuçlar verir.

Bazı psikiyatrik ilaçlar, obsesyon ve kompulsiyonları kontrol altına almaya yardımcıdır. Yaygın yöntem önce antidepresanların denenmesidir. İlaç tedavisi alan hastaların belli bir ilacı ya da ilaçları etkin dozlarda düzenli olarak kullanması beklenir. İlaç tedavisi alan kişi tedavinin olumlu etkilerini ilk bir iki ayda görmeye başlar. İlaçların tam etkisi ise 3-4 ay içerisinde ortaya çıkar.

İlaç tedavisinin iyilik halinden sonra da uzun süreli kullanılması hastalığın tekrarlanmasının önüne geçer. Erişkin gruplarda ilaç tedavisinin ve psikoterapinin birlikte uygulanması önerilir.

Psikoterapi tedavi yönteminde hasta, doktoru veya psikoterapisti ile en az haftalık seanslar şeklinde ortalama 12-20 seans arasında görüşmelere katılır. Bu seanslarda sizi saplantınıza yönelik bir nesne, durum ve düşünceye maruz bırakıp ve kompülsif ritüellerinizi yapma dürtüsüne direnmeyi öğretmeyi içerir.

Tedavi ile sağlığına kavuşan hastaların; yaşam kalitesi, ailesiyle, sosyal çevresiyle olan ilişkisi, eğitim ve mesleki başarısı önemli ölçüde düzelmektedir.

Güncelleme Tarihi : 26 Mart 2024

Yayınlanma Tarihi: 12 Nisan 2023

Bu Konuda Uzman Doktorlar

İletişim Formu

Detaylı bilgi için iletişime geçin.

* Bu alan gereklidir.
Sosyal Medya Hesaplarımız
Canlı Destek Kolay Randevu Al