Önemli Bir Kısırlık Sebebi: Tubal Faktör

Kadına bağlı kısırlık nedenlerinin önemli bir bölümünü tüplerde olan problemler oluşturmaktadır. Tüpler yumurtalıkta olgunlaşan yumurtanın rahime ulaşmasını sağlayan rahmin sağında ve solunda yer alan borucuklardır. Normal koşullarda yumurtlama oluştuğunda; yani olgunlaşan yumurta içinde geliştiği kesecikten çıkarak döllenmeye hazır hale geldiğinde tüplere geçer ve sperm ile birleşir.Tüplerde sperm ile döllenen yumurta(embriyo) tüplerden geçerek rahim iç duvarına tutunur. Böylece gebelik oluşur.

Özellikle sık akıntılı vaginal enfeksiyon geçiren, daha önce tüberküloz hastalığı yahut karın zarı iltihabı (peritonit) geçirmiş, sezaryen veya karın içi ameliyat geçirmiş hanımlarda tüplerde sorun olma olasılığı yüksektir. Tüplerle ilgili sorun düşünüldüğünde öncelikle bir rahim filmi (histerosalpingografi) çekilerek tüplerin durumu değerlendirilmelidir.

Rahim filmi genellikle adet bittikten sonraki bir hafta içerisinde mümkünse ilişkide bulunulmadan çekilmelidir. Rahim filmi çekimi; rahim ağzından ince bir kanülle verilen radyoopak maddenin tüplerden geçişinin röntgen filmi şeklinde kaydedilmesidir. Rahim filmi çekildikten sonra ki 6 aylık sürede nadirde olsa kendiliğinden gebeliklerin olduğu yönünde bilgiler mevcuttur. Bunun gerçeklik payı vardır ve sebebi de rahim filmi çekilirken basınçla verilen radyoopak madde ile tüplerde olan ufak çaplı yapışıklıkların açılmasıdır. Rahim filmi çekimi çok ağrılı bir işlem olmayıp ilacın karın içine dağılımı sırasında alt karın bölgesinde yaygın bir ağrı ve baskı hissi olmaktadır. Ağrı hissi kişiden kişiye değişebileceği için istenirse bu işlem anestezi ile de yapılabilmektedir. Rahim filmi ile tüpler hakkında bilgi edinilebildiği gibi ayrıca rahim içi boşluğu ve rahim iç duvarı da değerlendirilebilmekte, rahim iç duvarından kaynaklanan myom, polip gibi yapılar da görülebilmektedir.

Genellikle rahim filminde tüplerden bir veya ikisinde tıkanıklık tespit edilmiş ise veya kapalı olduğu yönünde şüphe var ise bir sonraki aşama laparoskopi denilen bir ameliyattır. Aslında laparoskopi anestezi altında yapılan fakat sonrasında hastanede yatış gerektirmeyen, göbekten ışıklı bir aletle girilerek tüplerin açık olup olmadığını o esnada verilen ilacın karın içine geçişi ile görmemizi sağlayan, eğer varsa karın içi yapışıklıkları da tespit etmemizi ve hatta bu yapışıklıklara müdahale etmeyi de mümkün kılan bir yöntemdir. Tüplerin geçirgenliğini değerlendirmede altın standard yani en iyi yöntem olarak kabul edilmektedir.

Eğer tüplerden biri rahim filmi veya laparoskopi ile açık diğeri kapalı tespit edilmiş ise tedavi yöntemlerinden biri olan aşılama da denenebilir. Hatta tek tüpün açık olması durumunda az da olsa kendiliğinden gebelik şansı da mevcuttur. Fakat uzun süreler kendi haline bırakıp beklemek ya da aşılamalarla vakit geçirmek önerilmemektedir.

Eğer rahim filmi ile her iki tüp de kapalı olarak tespit edilmiş ve tüplerin içi sıvı dolu hidrosalpenks dediğimiz yapılar halini aldığı gözleniyor ve bu yapılar ultrason ile de izlenebilir hale gelmiş ise tüp bebek tedavisine geçmeden önce tüplerin bu hasarlı yani içi sıvı dolu bölümleri laparoskopi yöntemi ile çıkarılmalıdır. Bu sıvı içeriğinin embriyolar rahime transfer edildikten sonra embriyonun rahim içinde yerleşmesi ve gelişmesi üzerine kötü etkiler oluşturabileceği öne sürülmektedir. Dolayısıyla tüplerin içi sıvı ile dolu bu kısımları yani hidrosalpenks dediğimiz yapılar tüp bebek tedavi başarısını olumsuz yönde etkilemektedir.

Tüplerde görülen hasarlı bölümlerin tamiri ya da ameliyat ile düzeltilmesi ise günümüzde çok kabul görmemekte ve ameliyatlarla oluşabilecek yeni yapışıklıklar nedeni ile başarı şansı çok da artmayacağından bu gibi durumlarda çoğunlukla tüp bebek tedavilerine geçilmektedir.

Tüplerin birinde veya ikisinde problem tespit edilerek gerek aşılama gerekse tüp bebek tedavilerine alınan hastalarımızda gebelik oluştuğunda dış gebelik yönünden dikkatli olunmalı ve bu ihtimalin normal toplumdaki orandan yüksek olduğu unutulmamalıdır. Bilindiği gibi dış gebeliğin erken teşhisi hayat kurtarıcıdır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.