Rahim duvarı kalınlaşması nedir? Belirtileri ve tedavi yöntemleri nelerdir?

Özellikle menopoz sonrasında görülen zamansız, yoğun ve uzun süreli kanamalar rahim duvarı kalınlaşmasına işaret edebiliyor. Endmetrial hiperplazi olarak da bilinen rahim duvarı kalınlaşmasının en önemli sebebini ise östrojen ve progesteron hormonlarının dengesizliği oluşturuyor. Rahim duvarındaki kalınlaşma kanser olmasa da, atipik endometriyal hiperplazi adı verilen türü, bazen rahim kanserinin habercisi olup kanser gelişme riskini artırabiliyor. Memorial Ankara Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Doç. Dr. Kudret Erkenekli, rahim duvarı kalınlaşması ve tedavi yöntemleri ile ilgili bilgi verdi. 

Rahim duvarı kalınlaşması nedir?

Rahim duvarı kalınlaşması (Endometrial hiperplazi), rahminin iç tabakası olan endometriyumun kalınlaşmasına denilir. Rahmin içinde bulunan rahim iç yüzünü (endotel)  kaplayan hücre tabakası bazı sebeplerle kalınlaşabilir. Bu durum sıradan olmayan kanamaya neden olabilir. Rahim duvarındaki kalınlaşma kanser olmasa da bazen rahim kanserinin habercisi olabilir ve kanser geliştirme riskini artırır. 

Rahim duvarı kalınlaşması neden olur?

Kadınların adet döngüsü östrojen ve progesteron hormonlarına dayanır. Bu kadın hormonlarının adet dönemi ve hamilelikte önemli rolleri bulunur. Östrojen rahim zarındaki hücrelerin büyümesine yardımcı olur. Yumurtlama sırasında östrojen rahimi kalınlaştırırken, progesteron rahmi hamileliğe hazırlar. Hamilelik gerçekleşmediğinde progesteron seviyesi düşer ve rahimde iç tabakanın dökülmesini tetikler. Bu bir adet dönemini başlatır ve adet döngüsü yeniden başlar.  Östrojen ve progesteron hormonları uyumlu olduğunda herhangi bir sorun yaşanmaz. Ancak hormonların dengesiz olması bazı sorunlara neden olur. Rahim duvarı kalınlaşması olan kadınlar çok fazla östrojen üretirken, yeterli progesteronu üretemez. Yani çok fazla östrojene sahip olmak; ancak bununla birlikte yeterli progesterona sahip olamamak rahim iç tabakasının dökülmesini engeller ve aşırı hücre büyümesine yol açarak rahim iç tabakasının büyümesine ve kalınlaşmasına neden olur.

Bunula birlikte hormonal dengesizliğin aşağıdaki gibi farklı nedenleri de olabilir:

-Aşırı kilo yani obezitenin östrojen seviyesinin yükselmesine katkıda bulunması

- Menopoza girilmesi ile birlikte progesteron üretiminin durması,

- Perimenopozda olunması yani yumurtlamanın düzenli olarak gerçekleşmemesi

- Menopoz sonrası hormon replasman tedavisi alınması

- Düzensiz bir adet döngüsünün veya polikistik over sendromunun varlığı

- Östrojeni taklit eden ilaçlar kullanılması

Rahim duvarı kalınlaşmasının risk faktörleri nelerdir?

Rahim duvarı kalınlaşması için risk faktörleri şunları içerir:

-35 yaşın üzerinde olmak

-Erken adet görmek

-Menopoza geç girmek

-Diyabet (şeker), tiroid hastalığı veya safra kesesi hastalığı gibi diğer sağlık sorunlarının bulunması

-Ailede yumurtalık, rahim ve kolon kanseri hikayesinin olması

-Bazı meme kanseri tedavileri (Tamoksifen kullanımı)

-Hiç hamile kalmamış olmak

-Obezite

-Polikistik over sendromu (PCOS).

 -Sigara kullanmak

- Düzensiz adet veya adet görmeme durumu

Rahim duvarı kalınlaşması (Endometrial hiperplazi) türleri nelerdir?

Endometriyal hiperplazi olarak bilinen rahim duvarı kalınlaşması, rahim astarındaki hücre değişikliklerinin türlerine göre iki sınıfa ayrılır.

-Atipi olmayan (atipisiz) basit endometriyal hiperplazi: Bu tipte meydana gelen kalınlaşma, kanser olma olasılığı olmayan normal görünümlü hücrelere sahiptir. Bu tip herhangi bir olağandışı hücre içermez. Bu durumun takibi önem taşır.

-Atipik endometriyal hiperplazi: Bu tip anormal hücrelerin aşırı büyümesi ile kendini gösterirken aynı zamanda kanser öncesi olarak kabul edilir. Tedavi edilmediğinde endometriyal veya rahim kanserine çevirme ihtimali artar.

Kişinin hangi tip rahim duvarı kalınlaşmasına sahip olduğunu bilmesi kanser riskini azaltırken, en etkili tedavi yöntemini seçme şansını da artırır.

Rahim duvarı kalınlaşmasının belirtileri nelerdir?

Rahim duvarı kalınlaşmasının belirtileri arasında; iki adet dönemi arasının 21 günden az olması, alışılmadık derecede uzun adet periyotları, ağır adet kanaması ve menopoz sonrası kanama yer almaktadır.

Rahim duvarı kalınlaşmasının tanısı nasıl konulur?

Anormal vajinal kanamaya farklı durumlar sebep olabilmektedir.  Rahim duvarı kalınlaşmasının tanısının konulması için doktorunuz tarafından ultrason, biyopsi ve histeroskopi yapılması istenebilir.

Ultrason: Transvajinal ultrason ile rahmin astarının kalın olup olmadığına bakılır.

Biyopsi: Bir endometriyal biyopsi, doku örneklerini rahim astarından çıkarır. Biyopsi ile alınan parça patalojik incelemeye gönderilir ve kanser varlığına bakılır.

Histeroskopi:  Histeroskopi ile rahim ağzı ve rahim içi incelenebilir. İnce ışıklı bir alet olan histeroskopi ile endometriyal boşluk içindeki anormallikler görülebilir ve şüpheli alanlardan biyopsi alınabilir.

Rahim duvarı kalınlaşmasının tedavisi nasıl uygulanır?

Rahim duvarı kalınlaşmasının tedavisi iki şekilde yapılır. Bunlar hormon tedavisi veya ameliyattır. Yapılacak tedavi; atipik hücrelerin bulunmasına, menopoza girilmesine, kişinin gelecekteki hamilelik planlarına ve aile öyküsüne göre farklılık gösterir. Atipi olmayan basit hiperplazi durumuda sentetik bir progesteron formu olan progestin hap şeklinde, enjeksiyon ile veya rahim içi araç şeklinde hormon tedavisi olarak uygulanır.

Atipik hiperplazi durumunda ise yüksek kanser riski altında olanlara histerektomi ile rahim çıkarma ameliyatı önerilir. Bu ameliyat kanser riskini azaltır ancak, sonraki süreçte hamile kalmayı engeller. Eğer hasta menopoza girdiyse, hamilelik planlamıyorsa veya yüksek kanser riskine sahipse histerektomi seçeneği uygulanabilir.

Rahim duvarı kalınlaşması ile ilgili sık sorulan sorular 

Rahim duvarı kalınlaşmasının görülme sıklığı nedir?

Endometrial hiperplazi yani rahim duvarı kalınlaşması nadir görülür. 100 bin kadının yaklaşık 133’ünü etkiler.

Rahim duvarı kalınlaşmasının komplikasyonları nelerdir?

Rahim duvarındaki her tür kalınlaşma, hastada kansızlığa neden olabilecek anormal ve ağır kanamalara sebep olabilir. Bununla birlikte tedavi edilmeyen atipik endometriyal hiperplazi kansere dönüşebilir.  Endometriyal veya rahim kanseri, tedavi edilmemiş basit atipik endometriyal hiperplazisi olan kadınların yaklaşık yüzde 8’inde,  tedavi almayan karmaşık atipik endometriyal hiperplazisi olan kadınların ise yaklaşık yüzde 30'unda görülür.

Rahim duvarı kalınlaşması (Endometrial hiperplazi) nasıl önlenir?

Yaşam tarzında yapılacak bazı değişiklikler, rahim duvarı kalınlaşma riskini düşürebilir. Yapılacaklar şu şekildedir:

-Menopozdan sonra hormon tedavisi alanların östrojen ile birlikte progesteron kullanması

- Doğum kontrol hapı kullanılması

- Sigara kullanımının bırakılması

- İdeal kilo dengesinin korunması

- Sağlıklı beslenmek

- Endokrin bozucu diyetlerden kaçınmak

Doktora ne zaman başvurulmalı?

Ağır veya anormal kanama, menopozdan sonra vajinal kanama, ağrılı kramp (dismenore), ağrılı idrara çıkma (dizüri), ağrılı ilişki (disparoni), pelvik ağrısı, olağandışı vajinal akıntı, sıklıkla kaçırılan adet dönemleri gibi durumlarda mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Rahim duvarı kalın olursa ne olur

Rahim duvarı kalınlaşması nelere sebep olur?

Rahim duvarı kalınlaşması zamansız kanamalara, ağır ve anormal kanamalara, uzun süre kanamalara ve kansere neden olabilir.

Rahim duvarı kalınlaşması kanser midir?

Rahim duvarı kalınlaşması (Endometrial Hiperplazi) kanser değildir. Ancak atipik hiperplazi durumunda kanser riski artış gösterir. Atipik Endometrial Hiperplazi, kanser öncüsü bir durumdur. Çoğunlukla menopoza girmiş kadınları etkilese de, obezite ve yumurtlama işlev bozukluğu gibi durumlarda genç bireyleri de etkileyebilmektedir. Bu tipin kansere dönüşme olasılığı bulunmaktadır. Bu gibi durumlarda histerektomi işleminin kansere dönüşmeden önce yapılması hastanın rahim kanserinden kurtulmasını sağlar.

Rahim duvarı kalınlaşması kendiliğinden geçer mi?

Tüm rahim duvarı kalınlaşmalarının yakından takip edilmesi veya tedavi edilmesi gerekir. Tedavi, kalınlaşmanın atipi olup olmadığına bağlı olarak değişir. Atipik hücre olmadığında, endometriyal hiperplazinin sonunda endometriyal kansere dönüşme olasılığı çok düşüktür. çalışmalar atipi olmayan endometriyal hiperplazisi olan kadınların yüzde 5'inin endometriyal kanser geliştireceğini göstermektedir. Bu durumun dikkatli takip edilmesi gerekmektedir.

Sağlıklı bir rahim duvarı kaç mm olmalıdır?

Doğurganlık çağında olan kadınların rahim duvarı kalınlığı 7-14 mm arasında olmalıdır. Menopoz dönemindeki kadınlarda ise adet döngüsü sona erdiğinden dolayı rahim içini kaplayan endometriyum tabakası incelir. Menopoza giren kadınların rahim duvarı kalınlığı 4-5 mm’nin altında seyretmelidir. 4-5 mm üzerine çıkan değerler rahim duvarında kalınlaşma olarak kabul edilir.

Rahim duvarı kalınlaşması gebelik belirtisi midir?

Rahim duvarı kalınlaşması, gebeliğin erken belirtileri arasında yer alır. Gebelik testi pozitif çıkan kadınlarda rahim duvarı kalınlaşması izlenir. Ancak bu hamileliğin kesin bulguları arasında yer almaz. Gebeliğin kesinlik kazanması için ultrason ile rahime yerleşen kesenin görülmesi gerekir.

Rahim kalınlaşması ne zaman olur?

Rahim duvarı kalınlaşması çoğunlukla menopoz sonrasında görülür. Ancak bazen hormon bozukluğuna bağlı olarak daha erken yaşlarda da görülebilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.