Yumurtalık (Over) Kanseri Nedir, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Diğer jinekolojik kanserler ile karşılaştırıldığında, erken dönemdeki yumurtalık kanserleri hemen hemen hiçbir ön belirti vermiyor. Erken teşhisin önemli olduğu yumurtalık kanserinin teşhisinde rutin ultrason tetkikleri büyük rol oynuyor. Memorial Sağlık Grubu Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü ve Onkoloji Uzmanları yumurtalık kanseri hakkında bilgi verdi.

Yumurtalık kanseri nedir?

Dokusunda pek çok farklı hücre bulunan yumurtalıkların ana yapısını epitelyum hücreler oluşturur.  Epitel hücrelerde ya da embriyonik döneme ait hücrelerde meydana gelen kontrolsüz bölünme ve çoğalma sonucunda yumurtalık kanseri oluşabilir. Daha çok menopoz sonrası görülen yumurtalık kanserlerinin yüzde 80’i epitelyum dokuda oluşur. 20 yaşın altında görülen yumurtalık kanserlerinin yüzde 60’ında ise embriyonik tümörler görülmektedir.

https://www.youtube.com/embed/wchceIEP2ns

Yumurtalık kanseri belirtileri nelerdir?

Yumurtalık kanseri belirtileri çoğunlukla kendini çok göstermez. Yumurtalık kanseri ile ilgili belirtilerin çoğu hastaya özel olmakla beraber tipik bir bulgusu yoktur. Yumurtalık kanseri belirtileri olarak, pek çok hastalık belirtisi olarak da söylenebilecek; karın ağrısı, şişkinlik ve mide rahatsızlıkları sıralanabilir.

Yumurtalık kanserinin en büyük belirtisi ileri safhalarında ise karında ele gelen kitle, aşağı doğru basınç hissi, karında sıvı birikmesi, karın şişliği, çevredeki organlara bası yapmasına bağlı olarak idrar ve bağırsak şikayetleri görülür.

Yumurtalık kanserinin bazı türlerinde hormon düzensizlikleri görülebilir. Buna bağlı olarak adet düzensizlikleri, erkeklik hormonu salgısının artmasıyla tüylenme, erkek tipi saç dökülmesi görülebilir. Çoğu yumurtalık kanseri şikayeti ise karın şişliği üzerinedir.  

Genel olarak görülen yumurtalık kanseri belirtilerini şöyle sıralayabiliriz;

• Bağırsak alışkanlıklarında değişiklik, özellikle kabızlığın ortaya çıkması,
• Mesane alışkanlıklarında değişiklik, sık sık idrara çıkma ihtiyacı,
• İştah kaybı veya hızlı bir şekilde tokluk hissi,
• Vajinal kanama,
• Kilo kaybı,
• Karında basınç hissi ve şişkinlik,
• Kasıkta dolgunluk veya ağrı,
• Uzun süreli hazımsızlık, gaz veya bulantı.

Yumurtalık kanseri neden olur?

Yumurtalık kanseri nedenleri çok net bilinmese de bazı risk faktörlerinin bu hastalığa neden olduğundan bahsedilebilir. Genetik, çevresel ve hormonal faktörler yumurtalık kanserleri nedenleri arasında gösterilebilir. Yumurtalık kanseri nedenlerini şöyle sıralayabiliriz;

• Ailesinde meme ya da yumurtalık kanseri olanlarda risk artar.
• Son yıllarda bazı genlerdeki değişiklikler yumurtalık kanseri riskinin armasına neden olmuştur.
• Yumurtlamayı artırıcı ilaç kullananlarda over kanseri riski artar.
• Doğum kontrol hapı kullanımı yumurtalık kanseri riskini azaltır.
• Yumurtalık kanseri riski hiç gebe kalmamışlarda daha yüksektir. Doğum yapanlarda risk azalır.

Yumurtalık kanseri teşhisi nasıl yapılır?

Yumurtalık kanserinin erken tanısı diğer tüm kanserlerde olduğu gibi çok önemlidir. Erken tanı için kadınların yıllık rutin jinekolojik kontrollerini aksatmamaları önerilir. Jinekoloji muayenede ele gelen kitle ya da ultrason esnasında yumurtalıklarda görülen kitleler kansere erken müdahale etme şansı verir.

Yumurtalıklardaki her kist kanser anlamına gelmez. Özellikle üreme çağındaki kadınlarda görülen kistlerin çoğu basit ve zararsız kistlerdir. Zamanla kendi kendine kaybolan bu kistler kanser riski taşımaz. Bu nedenle uzman doktor tarafından ultrasonda izlenen kistlerin zararlı mı yoksa vücut için herhangi bir olumsuzluk içermeyen özellikte mi olduğu tespit edilmektedir. Bunun yanında menopozdaki kadınlarda ve adet görme öncesi genç kızlardaki her türlü kist, tümör riskine açıktır. Bu açıdan mutlaka değerlendirilmelidir.

Tümör özelliği bulunan yumurtalık kisti ve kitlelerinin ileri safhalarında, kanda tümör belirteçlerine bakılır. Bazı tümör belirteçleri (özellikle CA 125) bazı over tümörü tiplerinde yüksek bulunur. Ancak, CA125 ve diğer tümör belirteçlerinin yüksekliği her zaman kitlenin kanser olduğunu göstermeyeceği gibi tümör belirteçlerinin düşük olması da kanseri ekarte etmez. Tümör belirteçleri dışında doppler ultrasonografi de kan akım değişikliklerini göstererek iyi huylu ve kötü huylu tümör ayırımında yardımcı olabilir. Tüm bu yöntemler yardımcı yöntemlerdir. Hiç biri kesin tanı koymak için yeterli değildir. Tümöral olduğu düşünülen (ister iyi huylu ister kötü huylu olsun) kist ve kitleler ile ayırım yapılamayan olgularda cerrahi yapmak ve ameliyat sırasında patolojik örnek biyopsi almak kesin tanı konulmasını sağlar.

Kist varlığında tümör belirteçleri ve doppler incelemeleri normal ise ultrason ve muayene ile tümoral olduğunu düşündüren hiç bir bulgu yoksa ve kist 8 cm’den küçük ise bir süre takip edilebilir. Takip sırasında küçülme veya kaybolma olmuyorsa ameliyat yapılması tercih edilir.

Yumurtalık kanseri tedavisi nasıl olur?

Yumurtalık kanseri tedavisi cerrahi olup, sadece rahim ve yumurtalıklar değil, vücutta tutulması muhtemel olan tüm dokular alınır. Cerrahi tedaviden sonra ise kemoterapi uygulanır. Yumurtalık kanserinde tüm evrelerde cerrahi yönteme başvurulur. Yumurtalık kanseri tedavisinde kitlenin çıkarılması hayati organlara zarar verme riski taşıyorsa önce kemoterapi ile kitlenin küçültülmesi hedeflenir. Ardından cerrahi yöntem ilke kanserli kitle ve dokulara müdahale edilir.  Yumurtalık kanseri ameliyatı sonrasında eğer kanser vücuda yayılım göstermiyorsa kemoterapiye gerek kalmayabilir. Eğer yumurtalık kanseri yayılma gösteriyorsa kemoterapi ya da radyoterapi uygulanmalıdır. Kemoterapi hastalığın evresine göre değişmek ile beraber operasyon sonrası 6-9 kür uygulanmaktadır.

Yumurtalık kanserinde yeni tedavi alternatifleri artık ülkemizde de sıklıkla uygulanmaya başlamıştır. Hedefe yönelik ajanlar ile uygulanan tedaviler kür olasılığını arttırmakta, hayatta kalma süresini uzatmakta ve önemli bir semptomatik rahatlama sağlamaktadır. Yumurtalık kanserlerinin tedavisinde üremenin korunmasına, oldukça özen gösterilmektedir. Özellikle erken yaşta görülen germ hücreli yumurtalık kanserleri ve borderline tip yumurtalık kanserlerinde sadece kanserli doku veya kanserli yumurtalık çıkarılıp, rahim ve karşı yumurtalık korunarak gebe kalmak mümkün hale getirilir.

Yumurtalık kanserine dair sık sorulan sorular

Yumurtalık kanseri evreleri nelerdir?
Yumurtalık kanseri tedavisinde hangi evrede teşhis edildiği çok önemlidir. Kanserin yumurtalığınızdan etrafına ve çevre organlara sıçrayıp sıçramadığını bilmek gerekir. Yumurtalık kanserlerinde evreleme kanserin yayılım derecesine bağlı olarak belirlenir.

Evre 1: Kanser bir ya da her iki yumurtalıktadır ama sadece yumurtalık içinde kalmıştır.

Evre 1a: Kanser bir yumurtalıkta ve yumurtalık içinde sınırlıdır.

Evre 1b: Kanser her iki yumurtalıktadır, ancak hala yumurtalıklar içinde sınırlıdır.

Evre 1c: Kanser bir ya da iki yumurtalıktadır, ama yumurtalık sınırı dışına da çıkmıştır. Yumurtalık üstündeki bir tümöral kist patlamıştır, ya da karın içindeki sıvıda kanser hücreleri bulunmuştur.

Evre 2: Kanser pelvis denilen ve leğen kemiklerince çevrilen bölgedeki diğer organlara sıçramıştır.

Evre 2a: Kanser rahme, tüplere ya da her ikisine birden yayılmıştır.

Evre 2b: Kanser mesane ya da kalın bağırsağa yayılmıştır.

Evre 2c: Kanser 2a ve 2b deki yayılımların herhangi birisini yapmıştır. Ayrıca kanser yumurtalık sınırı dışına da çıkmıştır, yumurtalık üstündeki bir tümöral kist patlamıştır, ya da karın içindeki sıvıda kanser hücreleri bulunmuştur.

Evre 3: Kanser karın içine yayılmıştır ya da lenf bezlerini tutmuştur.

Evre 3a: Kanser hücreleri karın içine yayılmıştır ancak sadece mikroskopta görülebilecek kadar küçük odaklar halindedir.

Evre 3b: Kanser hücreleri karın içine yayılmıştır ama büyüklükleri 2 santimetreden küçüktür.

Evre 3c: Kanser hücreleri karın içine yayılmıştır ve 2 santimetreden büyüktür ya da lenf bezlerine de sıçramıştır, ya da bu iki şart birden mevcuttur.

Evre 4: Kanser karaciğer, akciğer ya da diğer uzak organlara da sıçramıştır.

Yumurtalık kanserinde erken teşhisin önemi nedir?
Yumurtalık kanserinin tedaviye vereceği yanıt, tümörün ne kadar yayıldığı ile doğrudan ilişkilidir. Yumurtalık kanseri erken dönemde teşhis edildiğinde ve uygun tedaviler ile yüzde 80-90 oranında ortadan kaldırılabilir. İleri evrede teşhis edilen yumurtalık kanserlerinde iyileşme oranı yüzde 40-50’dir. Yumurtalık kanseri ameliyatı ve kemoterapi sonrasında hastalığın tekrar etme olasılığına karşı düzenli olarak kontrol edilmelidir.

Yumurtalık kanseri ölümcül müdür?
Yumurtalık kanseri (över) ise kadın sağlığını ve yaşamını ciddi olarak tehdit eden, her yaşta görülebilen çok önemli bir hastalıktır. Yumurtalık kanseri, kadın genital organı kanserleri arasında en öldürücü olanıdır. Diğer jinekolojik kanserler ile karşılaştırıldığında, erken dönemdeki yumurtalık kanserleri hemen hemen hiçbir ön belirti vermediği için genellikle çok geç tanı konulabilmektedir. Bu nedenle rutin jinekolojik USG erken tanıda önemlidir.

Menopoz sonrası yumurtalık kanseri riski yüksek mi?

Yumurtalık kanseri, köken aldığı dokunun türüne bağlı olarak ikiye ayrılır. Hastalığın türü, ortaya çıkma ihtimali ve başlama yaşını değiştirmektedir. Hiç doğum yapmamış olma ve ailede, meme ve yumurtalık kanseri öyküsü olan kişilerin hastalığa yakalanma riski yükselmektedir. Ancak en önemli risk faktörü ileri yaş olarak kabul edilmektedir. Özellikle menopoz sonrası tek başına östrojen hormonu desteği, yumurtalık kanserini tetikleyen faktörler arasındadır.

CA 125 nedir?

CA125, yumurtalık kanseri hücrelerinin birçoğunun yüzeyinde bulunan bir proteindir. Yumurtalık kanseri olan kadınların kanında anlamlı düzeyde yüksek olabilmektedir. Bazı başka kanserlerde de az miktarda bu protein üretilebilmektedir.

Yumurtalık kanserinde CA 125 kaç çıkar?
CA 125 testinde 0 ile 35 arasındaki değerler normaldir. Eğer 35-50 arasında bir rakam varsa bu hastanın kontrol altında olması gerekir. 50 düzeyi üzerindeki değerlerde yumurtalık kanserinden şüphelenilir. Ancak her yumurtalık kanserinde de CA 125 yüksek çıkmayabilir.

Yumurtalık kanseri nerelere metastaz yapar?
Yumurtalık kanseri ileri evrelerde çeşitli organlara sıçrayabilir. Tedavide yumurtalığın etrafına ve çevre organlara sıçrayıp sıçramadığını bilmek gerekir. Bu kanserin en önemli özelliği karın içi organlara yayılım yapmasıdır. Kısa sürede karın içi organlara sıçrama söz konusu olduğundan dolayı hastalara genellikle ileri evrede tanı konmaktadır. Yumurtalık kanseri ince ve kalın bağırsaklara sıçrayabilmektedir. Periton, leğen kemiği, akciğer ve karaciğere de metastaz yapabilir.

Yumurtalık kanseri başka hastalıklarla karıştırılabilir mi?
Yumurtalık kanserinde sindirim şikayetleri, kasık bölgesinde ağrı, kabızlık gibi belirtiler görülebildiğinden hastalar gastroenteroloji ya da dahiliye servislerine acaba sindirim sisteminde mi bir sorun var diye zaman kaybedebilir. Bazen tanı bu doktorlar tarafından konulabilir. İleri yaş grubunda sindirim sistemi sorunu yaşanırsa mutlaka jinekoloji bölümüne başvurulmalıdır.

Yumurtalık kanseri ameliyatı açık mı olur?
İleri evrede karında sıvı toplanması, tümör yayılımı varsa açık cerrahi uygulanır. Bazı durumlarda laparoskopi ile bakıp yaygınlığı gözlemlenirken eğer büyük bir yaygınlık yoksa aynı seansta görülen tümörler temizlenebilir. Veya bu hastalarda laparoskopik ya da robotik cerrahi ile rahim, yumurtalık alma, lenf bezlerini alma aynı zamanda ihtiyaç olan grupta apandisit de alınabilir. Patolojiye göre de kemoterapi planlaması yapılmaktadır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.