Vücut kitle indeksi, bir kişinin boyuna göre ağırlığının ölçüsü olup, ağırlığın boyun karesine bölünmesi (kg/m²) ile hesaplanan bir değerdir. Vücut yağ miktarının bir göstergesi olarak alınır ve obezite durumunun belirlenmesini sağlar. Bireyin vücut ağırlının, boy uzunluğunun karesine bölünmesiyle elde edilen vücut kitle endeksi, kişinin sağlıklı bir kiloda olup olmadığının belirlenmesinde işe yarar.
Kişinin boyuna göre kilosunun ideal olup olmadığını ortaya koyan bir parametredir.
Vücut Kitle İndeksiniz :
Zayıf
Sağlıklı
Şişman
Obez
Aşırı obez
Kişinin boyuna göre kilosunun ideal olup olmadığını ortaya koyan bir parametredir.
Vücut Kitle İndeksi (Boy Kilo Endeksi) Nedir?
Kısaltması VKİ olan vücut kitle indeksi veya diğer adıyla boy kilo endeksi, bireyin vücut ağırlığının (kg), boy uzunluğunun (m cinsinden) karesine (BKI=kg/m2) bölünmesiyle elde edilen bir değerdir. Bu değer Dünya Sağlık Örgütü’nün obezite sınıflandırması esas alınarak obeziteyi belirlemek için yaygın olarak kullanılır.
VKİ hesaplama, boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının tahmin edilmesinde kullanılırken vücuttaki yağ dağılımı hakkında bilgi vermez. Burada vücut kitle endeksi hesaplaması ile ilgili beklentiyi doğru ayarlamak önemlidir. Vücut kitle endeksi hesaplamasının en önemli işlevi kişinin sağlıklı bir kiloda olup olmadığının belirlenmesi ve obezite tespitinin yapılmasıdır.
Vücut Kitle İndeksi (VKI Hesaplama) Nasıl Hesaplanır?
Vücut kitle indeksi, kilogram cinsinden ağırlığın metre cinsinden boyun karesine bölünmesi (kg/m²) ile hesaplanır. Vücut kitle indeksi hesaplaması aynı zamanda kişinin boy kilo endeksi değerini de veren, kişinin sağlıklı bir kiloda olup olmadığını anlamak için kullanılan bir ölçümdür. Vücut kitle indeksi ile obezite riski ve vücuttaki yağ oranı için tahmini bir değer elde edilir.
Vücut Kitle İndeksi Hesaplama (VKİ hesaplama) formülü: Vücut Kitle İndeksi (VKİ) = Kilo/boy² şeklindedir.
Örneğin; 70 kilogram ağırlığındaki bir kişinin boyu 1.75 metre ise boy kilo endeksi şu şekilde hesaplanabilir:
VKİ = 70 / (1.75 x 1.75) = 22.86
Aşağıda yer alan ve VKİ hesaplama sonucunda elde edilen boy kilo endeksi değerleri farklı kilo tiplerini sınıflarını ifade eder:
Düşük Kilolu :18.5'dan az.
Sağlıklı aralık: 18,5 ila 24,9.
Fazla kilolu: 25 ila 29.9.
1. sınıf obezite: 30-34.9.
2. sınıf obezite: 35-39.9.
3. sınıf obezite: 40’ın üzerinde.
Çocuklarda boy kilo endeksi hesaplama
Çocuk vücut kitle endeksi hesaplama (VKİ hesaplama) için cinsiyet, boy, kilo ve yaş bilgileri gerekmektedir. Vücut kitle indeksi formülünden yararlanarak (Vücut Kitle İndeksi = kilo / boy x boy) çocuğunuzun boy kilo endeksini çıkarabilirsiniz. Çocuklarda kilo ve boy takibi uzman doktorlardan görüş alınarak persantil eğrileriyle hesaplanabilir.
Boy kilo endeksi ile obezite hesaplama
Kişinin kilosu ve boyunun karesine bölünmesiyle ortaya çıkan vücut kitle indeksi (VKİ), formülünde çıkan sonuca göre değer tablosundan obezite hesaplanabilir. Dünya Sağlık Örgütü’nün referans aralığı dikkate alınarak, vücut kitle indeksi 30’un üzerinde olan kişiler obez, 40’ın üzeri olan kişiler ise morbid obez, 50 ve üzeri ise süper obez olarak kabul edilir.
Boy Kilo Endeksi Değerleri Nelerdir?
Vücut kitle indeksi (VKİ), kişinin vücudundaki kilo fazlalığı ve yağ oranı hakkında fikir vermek ve obezitenin belirlenmesi için kullanılır. VKİ hesaplaması sonucunda ortaya çıkan vücut kitle endeksi değerleri aşağıdaki gibidir:
18.5 ve altı: Zayıf
18.5 - 24.9: Normal kilolu
25.0 - 29.9: Fazla kilolu
30.0 - 34.9: Obez (1. derece obezite)
35.0 - 39.9: Aşırı obez (2. derece obezite)
40 ve üstü: Morbid obez (3. derece obezite)
Yaşa göre vücut kitle indeksi nasıl olmalıdır?
Vücut kitle indeksi yaşa göre değişiklik gösterebilir. Dünya Sağlık Örgütü’nün belirlediği yaşa göre VKİ hesaplaması sonucu belirlenen VKİ değerleri şu şekildedir:
19-24 yaş aralığı için; 19-24,
25-34 yaş aralığı için; 20-25,
45-54 yaş aralığı için 22-27,
55-64 yaş aralığı için 23-28,
65 yaş ve üzeri için vücut kitle indeksinde ideal değer 24-29 olmalıdır.
Çocuklarda Vücut Kitle İndeksi Kaç Olmalıdır?
Çocuk ve adölesanlarda (ergenlik dönemi), yetişkinlerde olduğu gibi belli bir sınıflandırma bulunmamaktadır. Fazla kilolu olma ve obezitenin tanımlanmasında farklı yaklaşımlar vardır. En sık kullanılan yöntemlerden birisi yüzdelik (persentil) ve z skoru değerlerinin kullanılmasıdır.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından en son yayımlanan referans aralığına göre obezitenin sınıflandırılması yapılmaktadır. Bu referanslara göre 5 yaşın altındaki çocuklarda fazla kiloluluk >+2 SD veya >97. yüzdelik (persentil), obezite ise >+3 SD veya >99.yüzdelik olarak tanımlanmaktadır. 5-19 yaş grubundaki çocuklar ve adölesanlarda ise fazla kiloluluk >+1 SD veya >85.yüzdeliğin üzeri, obezite ise >+2 SD veya >97.yüzdeliğin üzeri olarak tanımlanmaktadır.
Vücut Kitle İndeksi (Boy Kilo Endeksi) Sınıflandırması Neye Göre Değerlendirilir?
Vücut kitle endeksi (boy kilo endeksi) sınıflandırması yaş ve cinsiyete göre değişkenlik gösterir. Dolayısıyla bireyi değerlendirirken tek başına BKİ ile değil, mümkünse vücut analizi ve bel çevresi ölçümlerini de göz önünde bulundurmak daha doğrudur. Vücuttaki toplam yağ miktarından çok, yağın vücutta bulunduğu bölge ve dağılımı daha önemlidir. Çünkü vücuttaki yağın bulunduğu bölge ve dağılımı, hastalıkların morbidite ve mortalitesi ile ilişkilendirilmektedir.
Vücut Kitle İndeksi (Boy Kilo Endeksi) Hakkında Sık Sorulan Sorular
Vücut kitle indeksi nerede ölçülür?
Vücut kitle indeksini kendiniz ölçebileceğiniz gibi uzman diyetisyene giderek de ölçtürebilirsiniz. Diyetisyen böylelikle yağ oranınız ve kilo değeriniz hakkında daha detaylı bilgi verecektir.
Boya göre ideal kilo nasıl olmalı?
Boy kilo endeksi formülünü kullanarak VKİ hesaplaması yapabilir ve ideal kilonuzun değerini ortaya çıkarabilirsiniz.
Vücut kitle indeksi cinsiyete göre değişir mi?
Bölgesel yağ dağılımı genetik olarak erkek ve kadınlarda farklılık göstermektedir. Yapılan araştırmalar, obezite görülme sıklığının kadınlarda %40’ın üzerinde ve erkeklerin 2 katı olduğunu göstermektedir. Android tip (erkek tipi) obezitede yağ vücudun üst bölümünde (elma tip) bel, üst karın ve göğüs karında ve cilt altında toplanmaktadır. Jinoid tip (kadın tipi) obezitede ise yağ, vücudun alt bölümünde (armut tip) kalça, uyluk, bacaklar ve cilt altında toplanmaktadır.
Vücut kitle indeksinde bel ve kalça oranı nasıl olmalıdır?
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre bel/kalça oranı kadınlarda 0.85’den ve erkeklerde ise 1.0’den fazla ise android tip obezite olarak kabul edilmektedir. Bu dağılımın belirlenmesinde tek başına bel çevresi ölçümü karın bölgesindeki yağ dağılımı ve sağlığın bozulmasında önemli ve pratik bir gösterge olarak kullanılmaktadır. Yağın karın bölgesinde ve iç organlarda toplanması obeziteye bağlı insülin direnci, Tip 2 diyabet, hipertansiyon, koroner arter hastalıkları, karaciğer yağlanması gibi hastalıkların riskini arttırmaktadır. Bel çevresi ölçümünün erkeklerde 94 cm, kadınlarda 80 cm ve üzerinde olması hastalık riski ile ilişkilidir.
Vücut kitle indeksini düşürmek için neler yapılmalıdır?
VKİ hesaplaması sonucunda ortaya çıkan yüksek vücut kitle indeksi değerlerini sağlıklı seviyelere çekmek için birtakım adımlar atılmalıdır. Bunların başında kişinin kilo vermek isteyip istemediğine karar vermesi önem taşır. Bu yolda tüm adımlar ise şöyle sıralanabilir:
Kalıcı olarak kilo vermek isteyip istemediğinize karar verin.
Doktorunuzdan ve bir diyetisyenden profesyonel yardım alın.
Aklınızda gerçekçi, ulaşabileceğiniz bir hedef belirleyin.
Obezitenin uzun vadeli bir durum olduğunu ve yaşam boyu dikkat gerektireceğini unutmayın
Yüksek ve düşük vücut yağ oranı nelere sebep olur?
Boy kilo endeksi (VKİ hesaplama) hesaplama yöntemiyle belirlenen yüksek vücut yağı kalp hastalığı, felç ve diyabete yol açabilir. Düşük vücut yağı ise yetersiz beslenme ile ilişkili olabilir. Doğru miktarda vücut yağı, vitamin ve minerallerin vücuda girmesine yardımcı olur. Aynı zamanda vücut ısısının korunmasına yardımcı olur ve organlara koruma sağlar. Aynı zamanda vücut için bir enerji kaynağı sağlar.
Vücut kitle indeksi’nin düşük olması zararlı mı?
Yüksek vücut kitle endeksi, artan sağlık riskinin bir göstergesi olabilirken, düşük boy kilo endeksi de sağlık sorunlarının göstergesi olabilir.
Vücut kitle indeksi ölçümüne göre zayıf olan kişiler şunlara yatkın olabilir;
Vücut kitle indeksinin normal olmasının faydaları nelerdir?
Normal bir Vücut Kitle İndeksi, yukarıda listelenen tüm sağlık sorunlarını önlemek dahil olmak üzere birçok fayda sağlar. Sadece yüksek tansiyon, kalp hastalığı veya şeker hastalığına yakalanma olasılığını düşürmekle kalmaz, aynı zamanda normal bir vücut kitle indeksini korumak; daha iyi uyku, daha iyi dolaşım ve hatta gün boyunca daha iyi enerji sağlanmasına yardımcı olabilir.
Vücut kitle indeksi ölçümü tek başına yeterli mi?
Boy kilo endeksi olarak da ifade edilebilen vücut kitle indeksi, doktorlar ve diyetisyenlerin sağlık durumunu daha iyi anlamak için kullandıkları bir araç olsa da, tek başına bir teşhis aracı değildir. Vücut yağ oranı sağlığın tek belirleyicisi değildir. Uzmanlar vücut yağ kompozisyonunu ölçerken kişinin diyetini, yaşam tarzını, gerçekleştirdiği fiziksel aktiviteyi, aile geçmişini, genetiğini ve diğer sağlık taramalarını da hesaba katmalıdır.
Egzersiz vücut kitle indeksini etkiler mi?
Vücut sağlığını sağlamak ve vücut kitle indeksini normal seviyede tutmakta en önemli noktalar sağlıklı beslenme ve egzersizdir. Araştırmacılar; formda olmanın aşırı vücut yağının olumsuz etkilerini, obezite, metabolik sendrom, tip 2 diabetes mellitus ve hipertansiyon gibi diğer geleneksel kardiyovasküler risk faktörlerini düşürdüğünü belirtmektedir.
Sporcularda vücut kitle indeksi aynı şekilde mi değerlendirilir?
Daha yüksek seviyede kas kütlesine sahip olan sporcuların vücut kitle indeksi hesaplaması konusunda dikkatli olunmalıdır. Vücut Kitle İndeksi, toplam vücut ağırlığını oluşturan farklı bileşenleri ayırt edemediğinden, bir sporcuya vücut kompozisyonu ve vücut yağının doğrudan ölçümü yapılmalıdır. Vücut Kitle İndeksi hesaplaması, vücut yağının yüksekliğiyle ilgili sağlık risklerini taramak için kullanılır.
Sağlık kütüphanesi içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlı ve kayıt tarihindeki bilimsel verilerle hazırlanmıştır. Sağlığınızla ilgili tüm sorularınız, endişeleriniz, teşhis veya tedavi için mutlaka doktorunuza veya sağlık kuruluşuna başvurunuz.