Siyatik nedir? Siyatik belirtileri ve tedavisi

Siyatik ağrısı, insan vücudunun en kalın siniri olan siyatik sinirinin sıkışması ile ortaya çıkıyor. Toplumda “Siyatik” olarak bilinen bu rahatsızlığın en önemli belirtilerini ise bacakta ağrı, uyuşma ve karıncalanma oluşturuyor.  Ağrı sebebiyle yaşam konforunun önemli ölçüde düşmesine neden olan siyatik rahatsızlığının tedavi edilmemesi ise bacakta ve ayakta kalıcı sorunlar ile felç gibi durumlara neden olabiliyor.

Siyatik nedir?

“Siyatik” insan vücudundaki en kalın sinirin adıdır ve latince adı “nervus ischiadicus” tur. Bu sinir kalça arkasından bacağın arka yüzü boyunca seyrederek diz üstü seviyede iki ana kola ayrılır ve ayağa kadar ulaşır. Fakat bir hastalığı ifade etmek için toplumda yaygın olarak kullanılan “siyatik” kelimesi ile bu sinirin vücutta çeşitli yerlerde sıkışmasıyla ortaya çıkabilen ve özellikle bacakta ağrı, kuvvet kaybı, kasılma, uyuşma, karıncalanma gibi şikayetlerle kendini gösteren bir rahatsızlık kastedilmektedir.

Siyatik belirtileri nelerdir?

Özellikle kalça arkasından uyluk, baldır hatta topuk ve ayak tabanına kadar yayılabilen şiddetli, bıçak saplanır tarzda keskin veya künt vasıflı ya da kramp benzeri ağrı en sık görülen belirtidir. Bu ağrı yürümekle, öne eğilmekle artabilir. Bunun yanında bacakta ve ayakta uyuşma, karıncalanma gibi his kusurları görülebilir. Siyatik sinirdeki sıkışmanın derecesine bağlı olarak sinirin uyardığı kaslarda kuvvet kaybına bağlı yürüme güçlükleri de görülebilir.

Siyatik neden olur?

En sık neden siyatik sinirin omurilikten çıkan sinir köklerinin omurga seviyesinde çeşitli nedenlerle sıkışmasıdır. Bu nedenler arasında bel fıtığı, omurga kanal darlığı, omurgada kireçlenme, omurga şekil bozuklukları, omurga kırıkları, omurga tümörleri sayılabilir. Siyatik sinir omurga haricinde kalça arkasındaki “piriformis” kası veya tendonu tarafından da sıkıştırılarak benzeri şikayetlere sebep olabilir. Bunların dışında siyatik sinirin seyri boyunca bacakta herhangi bir seviyede herhangi bir sebeple sıkışması da bu belirtilere yol açabilmektedir.

Siyatik nasıl teşhis edilir?

Siyatik hastalığının tanısında en önemli iki şeyden birincisi hekimin hastalığın başlangıcı, seyri, şikayetlerin sıklığı ve bu şikayetleri nelerin ortaya çıkardığı ile alakalı hastanın anlatacağı hastalık öyküsünü detaylıca kaydetmesi ve bu öykü doğrultusunda yapılacak olan tıbbi muayenedir. İkinci aşama da öykü ve muayene bulguları ışığında gerekli tetkiklerin yapılmasıdır. Bu tetkikler arasında EMG denilen sinir iletim hızı testleri, MR veya diğer radyolojik görüntüleme yöntemleri ve gerek görüldüğü durumlarda çeşitli laboratuvar tahlilleri sayılabilir.

Siyatik tedavisi nasıl uygulanır?

Tedavi siyatik sinirin sıkıştığı seviyeye, sıkışmanın nedenine ve hastanın genel tıbbi durumuna göre değişkenlik gösterir. Omurgadaki sıkışmalarda (sıklıkla bel fıtığı veya kanal darlığı nedeniyle) sıkışma bölgesine yapılacak enjeksiyon tedavileri veya direkt olarak siniri sıkıştıran yapıları ortadan kaldırmak üzere yapılacak cerrahi tedaviler seçenekler arasındadır. Bu tedavilere ek olarak fizik tedavi, siyatik egzersizleri ve ilaç tedavilerinden de faydalanılmaktadır. Omurga dışındaki siyatik sinir sıkışmalarında da benzeri şekilde enjeksiyon tedavileri, cerrahi tedavi, fizik tedavi yöntemleri ve ilaç tedavilerine başvurulur. Özellikle ileri dereceli sıkışmalarda bacakta kuvvet kaybı da eşlik ediyorsa kalıcı siyatik sinir hasarı riskini olabildiğince azaltmak için acil cerrahi müdahale gerekebilmektedir.

Siyatik ile ilgili sık sorulan sorular 

Siyatik ağrısı ne kadar sürer?

Siyatik ağrısının süresi oldukça değişkendir. Sadece birkaç gün sürüp kendiliğinden geçebildiği gibi aylarca sürebilen ağrılar şeklinde de görülebilir.

Siyatik ağrısı nerelere vurur?

Tipik olarak kalça arkasından başlayan bir ağrı şeklinde tarif edilir. Kalçadan sadece diz arkasına yayılabildiği gibi topuğa hatta ayak ucuna kadar tüm bacak boyunca yayıldığını tarif eden hastalar da olabilmektedir. Ayrıca bacağa yayılan ağrı ile birlikte kalçadan bele doğru vuran ağrı da olabilir.

Siyatik tedavi edilmezse ne olur?

Özellikle ciddi siyatik sinir sıkışmalarında bir müddet sonra sinir, fonksiyonunu yitirmeye başlayabilir. Bunun sonucunda da bacakta, ayakta kalıcı his kusurları ve kalıcı kuvvet kaybı, yürüme kusurları, düşük ayak, felç gibi durumlar oluşabilir. Bu gibi gecikmiş olguların tedavisi daha kompleks cerrahi tedaviler gerektirebilir ve sonuçları erken dönemde yapılan tedavilere göre hasta açısından daha az tatmin edici olabilmektedir.

Kantaron yağı siyatik ağrısına iyi gelir mi?

Yapısında birden fazla farklı bileşenin olduğu kantaron yağı genellikle yüzeyel yumuşak doku zedelenmeleri veya kas ağrıları gibi durumlarda alternatif tıp çevrelerinin başvurduğu bir etken olmakla birlikte siyatik sinir sıkışmasının tedavisinde etkin bir kullanımının olduğunu gösterebilen herhangi bir bilimsel çalışma yoktur.

Siyatik ağrısı için hangi doktora gidilir?

Siyatik sinir sıkışması omurga seviyesinde ise omurga cerrahisi uzmanı (ortopedi ve travmatoloji, nöroşirurji) tedavi sürecini yönetecektir. Kalça veya bacak seviyesindeki sinir sıkışmalarında da gene ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvurmak gerekmektedir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzman doktorunun düzenleyeceği bir fizik tedavi süreci de bütüncül yaklaşım içerisinde yerini alabilmektedir. Bunların dışında siyatik sinirde cerrahi veya girişimsel müdahale gerektirecek bir mekanik sıkışmanın olmadığı fakat sinirde fonksiyonel bir kusur bulunması durumunda nöroloji uzman doktoru da tedavi sürecine dahil olabilmektedir.

Siyatik ağrısına sıcak iyi gelir mi?

Sıcak uygulama özellikle bacaklardaki kas sertliği/spazm durumlarında geçici bir rahatlama sağlayabilmektedir. Fakat siyatik sinir sıkışmasında kalıcı bir çözüm değildir.

Enjeksiyon sonrası siyatik sinir zedelenmesi belirtileri nelerdir?

Enjeksiyon sonrası siyatik sinir zedelenmesi belirtileri diğer siyatik sinir belirtileri ile benzerdir. Tüm bacağa yayılan ağrı uyuşma şikayetleri ile birlikte sinirde motor fonksiyon kaybına yol açmışsa ayak bileğinde hareket kaybı/felç durumları da görülebilir.

Enjeksiyon sonrası siyatik sinir zedelenmesi tedavisi nasıl yapılır?

Enjeksiyon sonrası siyatik sinir zedelenmesi enjektör iğnesinin direkt olarak siniri hasarlamasından ziyade, enjekte edilen ilacın sinir etrafında yaratacağı kimyasal etki ve belki de ilacın hacimsel etkisiyle oluşan basının neticesinde gerçekleşebilir. Tabi ki direkt iğnenin yaralamasıyla da olabilmektedir. Yine de olguların büyük bir kısmı Türkçeye “sinir sersemlemesi” olarak çevrilebilecek “nöropraksi” denilen duruma bağlı olduğu için sinir fonksiyonlarının ne kadar sürede geri döneceği gözlemlenir. Öngörülen sürede yeterli iyileşme olmaması durumunda müdahale gerekir.

Siyatik hastaları nelere dikkat etmelidir?

Omurgadan kaynaklı siyatik ağrılarında beli zorlayacak ani hareketlerden, yere eğilme veya eğilerek yerden ağır cisimler kaldırma gibi aktivitelerden uzak durulmalıdır.

Siyatik sülük tedavisi ile geçer mi?

Sülük uygulamasının siyatik tedavisinde yeri yoktur.

Siyatik ağrısı kasığa vurur mu?

Siyatik sinir vücuttaki anatomik seyri ve sinirsel olarak uyardığı kısımlar itibariyle daha çok kalça arka kısmı ve bacak arkasında şikayetlere neden olur. Kasık ağrısı siyatik sinir sıkışması açısından çok karakteristik bir belirti değildir.

Siyatik ile romatizmanın bağlantısı var mıdır?

Siyatik sinir sıkışmasının romatizmal hastalıklarla direkt olarak bir bağlantısı bulunmamakla birlikte; romatizmal süreçlerde ortaya çıkabilecek çeşitli iltihabi reaksiyonların siyatik sinirin seyri boyunca herhangi bir seviyede siniri irrite etmesi nedeniyle de siyatik belirtileri görülebilir.

Siyatik ağrısına yürüyüş iyi gelir mi?

Siyatik sinir ağrısı çeken kişilerin yürümesi genellikle şikayetleri arttırır.

Hamilelikte siyatik ağrısı nasıl geçer?

Gebelik sürecinde ortaya çıkan siyatik ağrısında özellikle girişimsel veya cerrahi müdahalelerin yapılamadığı durumlarda fizik tedavi uzman hekiminin önereceği egzersizlerle ve duruş eğitimleriyle rahatlama sağlanabilmektedir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.