Anoreksiya Nedir? Anoreksiya Nervoza Belirtileri Nelerdir?

Anoreksiya nervoza, hem kilo alma korkusu hem de psikolojik faktörlere bağlı vücuda kalori alımının sınırlandırılması veya hiç alınmaması sonucu aşırı kilo kaybına neden olan yeme bozukluğudur. Anoreksiya, gerek beden imajını koruma gerekse de psikolojik olarak çöküntü yaşanmasına neden olan gelişmelere bağlı olarak kişide yemek yeme isteğini baskılar, bu da kişinin aşırı kilo vermesine yol açar.

Anoreksiya Nervoza Nedir?

Anoreksiya nervoza, patolojik olarak kilo alma korkusuyla, yeme alışkanlığının yetersiz beslenmeye dönüşüp, aşırı kilo kaybına yol açan yeme bozukluğudur. Bu hastalığa sahip olan kişiler hayati tehlikeye neden olacak şekilde sağlıksız uygulanan diyetlere başvurarak, yemek yememek ve kilo almayı takıntı haline getirmek gibi düşüncelere sahip olurlar.

Anoreksiya nervoza hastalığının ilk evresinde tüketilen besinler azaltılır ve ilerleyen evrelerde hastalığın şiddetinin artması ile yok denecek kadar az şekilde yiyecek, içecek tüketilir. Bazı anoreksiya hastaları yani anoreksikler beslenmeden sonra yoğun tempolu egzersizlere başvururken, bazıları ise yeme içmeden sonra kalori yakmak için sağlıksız kürlere ve detoks çaylarına yönelir. Bunun sonucunda da sağlığı tehdit edecek ölçüde patolojik derecede kilo kaybı meydana gelir.

Anoreksiya Nervoza Neden Olur?

Anoreksiyanın nedeni genellikle duygusal olarak çöküş yaşama, travma ya da genetik problemler, güzellik algısının ön planda tutulması, depresyon, anksiyete bozuklukları ve obsesif kompülsif bozukluklardır.

Genel olarak anoreksiya nervozaya neden olan durumlar şunlardır:

Genetik faktörler

Anoreksiyaya sahip birinci derece akrabaları olan kişilerin yeme bozukluğu geliştirme olasılığı 10 kat daha fazladır. Beyin kimyasında meydana gelen değişiklikler de beyin ödül sistemindeki ve iştahı, ruh halini ve dürtü düzenlemesini etkileyebilir.

Yaşanan travmalar

Anoreksiya insanların yediği besinleri kısıtlayarak bunaltıcı ve acı verici duygularla baş etmeye çalışmalarından kaynaklanabilir. Fiziksel istismar, cinsel saldırı gibi travmatik durumlar bazı kişilerin yeme bozukluğu geliştirmesine neden olur.

Çevre ve kültürün etkisi

Güzelliği ön planda tutan kültürler, gerçekçi olmayan vücut standartlarına ulaşmaları için insanlara gereksiz baskı uygulayabilir. Özellikle sosyal medyada yer alan popüler kültür ve görseller genellikle zayıflığı popülerliğe, başarıya, güzelliğe ve mutluluğa bağlayarak kişinin anoreksi geliştirmesine neden olur.

Akran baskısı

Akran baskısına maruz kalan çocuklar ve ergenler, görüntüleri nedeniyle alay edilir, zorbalığa maruz kalır ve sonucunda yeme bozukluğunun gelişmesine neden olur.

Duygusal zayıflık

Kişinin öz değerinin olmaması, öz saygısının azalmasından kaynaklı olarak ortaya çıkan kaygı, duygusal zayıflık durumlarında da anoreksiya ortaya çıkabilir.

Anoreksiya Nervoza Belirtileri Nelerdir?

Anoreksiya hastalığında fiziksel belirtiler, aşırı kilo kayıpları ve davranış biçimlerinde belirgin değişimlerin yaşanma ile ortaya çıkar. Anoreksiya hastalığında kilo alma takıntısı, yeme içme düzeninde değişimlere yol açar. Anoreksiya hastalığı belirtileri şöyle sıralanabilir:

Anoreksiyanın zihinsel belirtileri:

• Kilo alma korkusu
• Yiyeceklere, kalorilere ve diyete takıntılı bir ilgi duyma
• Zayıf olsanız bile aşırı kilolu hissetme
• Kontrolde olmak için güçlü bir arzu hissetme
• Her zaman depresif hissetme
• Kendine zarar verme veya intihar düşünceleri yaşama

Anoreksiyanın fiziksel belirtileri:

• Hayati tehlikeye neden olan kilo kaybı
• Uygun vücut ağırlığını koruyamamak
• Baş dönmesi, bayılma
• Yorgunluk hissi
• Yavaş kalp atışı (bradikardi)
• Düşük kan basıncı (hipotansiyon)
• Odaklananama sorunu
• Sürekli soğukluk hissetme
• Düzensiz adet dönemleri
• Nefes darlığı
• Karın ağrısı
• Kuru cilt, kırılgan tırnaklar ve zayıflayan saçlar

Anoreksiya Nervoza İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?

Anoreksiya nervroza hastalığına müdahale edilmediğinde ciddi komplikasyonlara neden olarak kişinin yaşamını tehdit edebilir. Anormal kalp ritimlerine, vücudun sıvı dengesinin bozulmasına kadar birçok sağlık durumlarının ortaya çıkmasına neden olan anoreksiyada oluşabilecek komplikasyonlar şöyle açıklanır:

• Sık sık kusma/kusma için zorlama
• Kan değerlerinde bozulma
• Kalp rahatsızlıkları
• Düşük vücut ısısı
• Halsizlik
• Baş ağrısı
• Güçsüzlük
• Uykuya eğilim
• Büyüme de gerileme
• Yaraların geç iyileşmesi
• Kalp ritim bozuklukları
• Nöroendokrin değişiklikler (tiroid hormonları, adrenal hormonlar ve leptin seviyelerinde düşüş)
• Kemik kaybı
• Diş kaybı
• Kardiyovasküler anormallik (kalp ve damar sorunları)
• Riskli üreme fonksiyonu
• Elektrolit dengesizliği
• Sindirim sistemi hasarı
• Hayati risk

Anoreksiya Nervoza Hastalığının Tedavisi Mümkün mü?

Anoreksiya hastalığının seviyesine göre tedavi şekilleri uygulanmaktadır. Bu rahatsızlığın tedavisinde hastalığın seyrine göre diğer tıbbi dallarla ortak bir tedavi süreci uygulanabilmektedir. Hastalığın kabullenilmesinin ardından psikolojik destek alınmaktadır. Bu hastalığa sahip bireylerde tıbbi beslenme tedavisi büyük önem taşımaktadır. Psikofarmakolojik tedavi, bilişsel davranışçı terapi ve beslenme tedavisiyle hastanın iyileşmesi mümkündür. Anoreksiya nervoza tedavisinde özellikle aile terapisinin önemi büyüktür.

Anoreksiya Nervoza Nasıl Teşhis Edilir?

Anoreksiya nervoza tanısı için fiziksel muayene, kişinin durumunun takip edilmesi ve çeşitli testler yapılabilmektedir. Bunlara ek olarak psikolojik gözlem ve muayenelerde yapılabilir. Hekim kesin tanıyı koyabilmektedir.

“Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders” (DSM-5) Anoreksiya Nervoza tanı kriterlerini belirtmektedir. Buna göre;

A: Gereksinimlerine göre enerji alımını kısıtlamaktadır. Bireyin yaşı, cinsiyeti, gelişimsel olarak izlediği yol ve vücut sağlığı bağlamında belirgin bir biçimde düşük bir vücut ağırlığının olmasına yol açmaktadır.

B: Vücut ağırlığı kazanımından ya da şişmanlamaktan çok korkma ve belirgin bir biçimde düşük vücut ağırlığında olmasına karşın vücut ağırlığı kazanımını güçleştiren sürekli davranışlarda bulunmaktadır.

C: Bireyin vücut ağırlığını ya da biçimini nasıl algıladığıyla ilgili bir bozukluk vardır, birey kendini değerlendirirken vücut ağırlığı ve biçimine yersiz bir önem yükler, o sıradaki düşük vücut ağırlığının önemini hiçbir zaman kavrayamaz.” kriterlerinin varlığı değerlendirilmektedir.

Ayrıca, DSM-5’te anoreksiya nervoza hastalığının şiddeti, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) belirlediği kriterlere göre Beden Kütle İndeksi değerleri; BKİ≤17 olanlar hafif, 16 ve 16,99 arası orta, 15 ve 15,99 arası şiddetli, 15’in altı ise aşırı düzey olarak sınıflandırılmıştır.

Anoreksiya Nervoza Nasıl Tedavi Edilir?

Anoreksiya hastalığının seviyesine göre tedavi şekilleri uygulanmaktadır. Bu rahatsızlığın tedavisinde hastalığın seyrine göre diğer tıbbi dallarla ortak bir tedavi süreci uygulanabilmektedir. Hastalığın kabullenilmesinin ardından psikolojik destek alınmaktadır. Anoreksiya nervoza hastalarının tıbbi beslenme tedavisinde genel olarak tedavinin odak noktası hastanın yeme alışkanlıkları, vücut ağırlığı ve vücut şekli üzerinedir.

Beslenme tedavisinin amacı, beslenmenin iyileştirilmesidir. İyileşme göstergeleri, sağlıklı bir vücut ağırlığına ulaşmayı ve korumayı, yeme düzenlerinin normalleşmesini, açlık -tokluk algıları ile yetersiz beslenmeden etkilenen biyolojik ve psikolojik fonksiyonlarının düzeltilmesini içerir. Anoreksiya hastalığında ciddi kilo kayıpları yaşanmış ve dengesiz beslenme sonucu farklı sağlık problemleri doğmuşsa; beslenme ve diyet, iç hastalıkları, psikiyatri gibi tıbbi alanlardan yardım gerekli görülebilmektedir.

Tedavi süresi kişinin tedaviye olumlu yanıt vermesiyle doğru orantılıdır. Tek tip bir tedavi yönteminin olmadığı yeme ve beslenme bozukluklarında farmakolojik tedavi, psikoterapi, beslenme tedavisi hastaya ve hastalığa özgü yapılandırılmalı ve uygulanmalıdır.

Anoreksiya Nervoza Hastalığı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Anoreksiya nervoza tekrar eder mi?

Anoreksiya nervoza tedavisi bittikten ve kişi iyileştikten sonra daha önce hastalığa neden olan etkenlerle yine karşılaşırsa hastalık tekrar edebilmektedir. Yaşam boyu risk ve nüksleri önlemek adına hastaların rutin takibi ve kontrolleri önemli ve gereklidir. Yeme ve beslenme bozukluklarının tedavileri uzun, zor ve pahalı olduğu için koruyucu ve önleyici programların geliştirilerek uygulanması toplum sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır.

Anoreksiya nervoza hastalığı için hangi doktora gidilir?

Anoreksiya nervoza fiziksel ve psikolojik sonuçları olan bir hastalıktır. Beslenme ve diyet, iç hastalıkları, gastroenteroloji ve psikiyatri gibi tıbbi alanlardan yardım gerekli görülebilmektedir. Psikoterapi tedavinin önemli bir parçasıdır.

Anoreksiya nervoza tedavisi ne kadar sürer?

Anoreksiya hastalığında ciddi kilo kayıpları ve yetersiz beslenme sonucu farklı sağlık problemleri yaşanabilir. Beslenme ve Diyet, İç Hastalıkları, Psikiyatri gibi tıbbi alanlardan yardım gerekli görülebilmektedir. Tedavi süresi kişinin tedaviye olumlu yanıt vermesiyle doğru orantılı olup, kişiden kişiye değişebilmektedir.

Anoreksiya testi nedir?

Anoreksiya nervoza hastalığının tam teşhis edilebilmesi için psikolojik olarak uygulanan testler de bulunmaktadır. “Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders” (DSM-5) Anoreksiya Nervoza tanı kriterlerini belirtmektedir. Ayrıca Yeme Tutumu Testi (YTT) de kullanılmaktadır ancak anoreksik hastaların hastalıklarına yönelik inkâr davranışı sergileyebilir bu da anoreksiya nervoza belirtilerini tam olarak yansıtamayacaktır. Bu sebeple YTT testinin anoreksiya nervosa’nın tanılanmasında tek başına yeterli olamayacağı, beraberinde farklı hasta tanılama kriterlerinin kullanılması gerektiği düşünülmektedir. Hastalığın psikolojik etkileri de bu şekilde kontrol altına alınabilir. Bunlara ek olarak psikolojik gözlem ve fiziksel muayenelerde yapılabilir.

Anoreksiya nervoza kilo verdirir mi?

Anoreksiya nervoza hastalığı, fiziksel görünümden memnun olmamak ve değiştirme amacıyla sağlıksız uygulanan diyetlere başvurmak, yemek yememek ve kilo almayı takıntı haline getirme olarak bilinmektedir. Anoreksiya hastalığında sağlığı tehdit edecek ölçüde zayıflama meydana gelmektedir. En büyük belirtilerinden biri patolojik kilo kayıplarıdır.

Anoreksiya kimlerde görülür?

Yapılan çalışmalarda; kadın olmak, genç yaş grubunda olmak, birinci derece akrabaların (anne, baba, kardeş) AN hastalığa yakalanması, sevdiği birinin ölümü veya hastalığı, yeni okul, iş ve ev ortamına girilmesi, kilo değişimi, eşlerin ayrılığı, ergenlik problemleri, sosyo-kültürel normlar, cinsel travma gibi durumlar yeme bozukluklarının gelişimine neden olabilir. Yeme bozukluğu olan kişilerin %90’dan fazlası 25 yaşın altındaki bireylerdir. Yapılan araştırmalarda kadınların özellikle ergenlik döneminde bedensel değişiklik geçirdikleri için bedene uyumda büyük endişe taşıdıkları belirtilmektedir.

Anoreksiya nervoza hastalarına nasıl davranılmalı?

Diğer yeme ve beslenme bozukluğu hastalarına göre anoreksiya nervoza hastaları ile ilişki kurulması daha zordur. Anoreksiya hastalığında ilk adım anoreksiklerin bu durumun hastalık olduğunu ve psikolojik destek alımını kabullenebilmesi için ılımlı ve olumlu yaklaşımlar sergilenmelidir. Tedavi sürecinin gecikmesi hastalığın seviyesini artırarak tedavi sürecinin güçleşmesine neden olabilmektedir.

Anoreksiya nervoza hastaları nasıl beslenmeli?

Anoreksiya hastalığında beslenme farkındalığının yaratmış olduğu ani kilo kayıplarını dengelemek için beslenme uzmanları tarafından beslenme tedavisi gerekmektedir. Bu hastalığa sahip bireylerin klinik değerlerinin düzenlenebilmesi için beslenme tedavisininin yapılması oldukça önemlidir. Beslenme tedavisi ile yeme bozukluğunun normale indirgenmesi ve vücut kitle indeksinin yaş, kilo, boy göz önüne alınarak normaline ulaşması amaçlanmaktadır. Bu süreç kişiden kişiye değişebilmektedir. Anoreksiya hastalığında beslenme eğitimi ile bireylere sağlıklı beslenme konusunda bilgi ve farkındalık kazandırarak yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığının sürekliliği sağlanmaktadır.

Anoreksiya nervoza hastalarının düşünce yapıları nasıldır?

Yeme ve beslenme bozukluğu olan bireyler genellikle kararsız ve tedaviye dirençlidir. Uzun süre devam eden şiddetli yeme ve beslenme bozuklukları bilinmektedir. Bazı hastalarda, klinik mükemmeliyetçilik, düşük benlik saygısı, hoşgörüsüzlük ve kişilerarası ilişkilerde zorluklar gibi süreçleri sürdürmek yeme ve beslenme bozukluklarının temel problemle etkileşime girerek tedavi direncine katkıda bulunur. Anoreksiya hastalığında kişinin beden ağırlığı ve biçimini nasıl algıladığı ile ilgili bir bozukluk yaşanmaktadır. Anoreksik kişiler zayıf olmalarına rağmen sürekli olarak şişman olduğundan yakınmaktadır. Anoreksiya hastalığında zayıf beden bir tutku haline dönüşmektedir.

Anoreksiya nervoza adet kesilmesine neden olur mu?

Aşırı zayıflık ve aşırı kilo alma yağ oranını etkilediğinden kaynaklı adet görme oranı azalmaktadır. Anoreksiya hastalığında yetersiz beslenme sonucu yaşanan ani kilo kayıpları menopoza yol açabilir. Vücutta oluşan ciddi düzeydeki yağ doku eksiğinden kaynaklı hormonlarda düzensizlik ve menstrüasyon döngüsünde bozulma sık görülen belirtilerdir.

Anoreksiya nervoza hastalığında kilo sınırı nedir?

Bireylerin vücut kütle indeksi değeri kilogram olarak kişinin ağırlığının metre cinsinden boy uzunluğunun karesine bölünmesiyle elde edilir. Anoreksik bireyler bu standart rakamlara göre belirlenen sağlıklı vücut ağırlıklarından en az %15 daha zayıftır. Anoreksiya nervoza hastalığının şiddeti, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) belirlediği kriterlere göre Beden Kütle İndeksi değerleri; BKİ≤17 olanlar hafif, 16 ve 16,99 arası orta, 15 ve 15,99 arası şiddetli, 15’in altı ise aşırı düzey olarak sınıflandırılmıştır.

Anoreksiya nervoza hastalığı en fazla ergenlikte mi görülür?

Anoreksiya hastalığı için en riskli yaşlar ergenlik döneminde başlar. Ergenlik döneminde yaşanan fiziksel değişimler, ayna karşısında beğenilme arzusu ile değişimler yapma isteği doğurur. 13 yaşlarında başlayabilen bu sürecin çok ileri yaşlarda görülmesi de olasıdır.

Anoreksiya nervoza atakları nedir?

Anoreksiya hastalığında besin miktarını çok aza indirgeyen kişiler, kimsenin görmediği alanlarda yeme atakları ile karşı karşıya kalabilir. Gizli ve yeme krizi şeklinde gelen bu ataklardan sonra anoreksik kişiler alınan kalorilerin verilebilmesi için ağır egzersizler ve çeşitli sağlıksız yöntemler uygulayabilir.

Anoreksiya nervoza saç dökülmesi yapar mı?

Anoreksiya hastalığında yetersiz beslenme sonucu ortaya çıkan demir ve protein eksikliği, saç dökülmesinin en sık rastlanılan besin kaynaklı sebeplerindendir. Yetersiz besin alımı neticesinde saçlarda dökülme, ince ve kırılgan tırnak anoreksiya hastalarında sık karşılaşılan durumlardandır.

Anoreksiya nervoza ölümcül bir hastalık mıdır?

Psikiyatrik hastalıklar içerisinde tehlike arz eden hastalıklardan biri olarak anoreksiya hastalığı belirtilmiştir. Serum albümin düzeyinin düşük olması ve beden kütle indeksinin (BKİ) 60. persentilin altında olması (BKİ ≤12) yeme ve beslenme bozukluklarına bağlı ani ölüm için en güçlü risk faktörleridir. Tedavi sonuçları değişken olmakla birlikte, anoreksiya nervozada mortalite oranı yüksektir. Nispeten kötü gidişli bir tablo olan anoreksiya nervozada iyileşme ve devam eden iyilik hali hastaların yalnızca %50- 60’ında sağlanabilmektedir.

Anoreksiya nervoza nasıl önlenir?

Son yıllarda yapılan çalışmalar sonucunda, bebeklik ve çocukluk dönemindeki yanlış ve yetersiz beslenme davranışları ileriki dönemlerde ortaya çıkan yeme bozukluklarıyla ilişkili olabilmektedir. Çocukluk ve adolesan çağından itibaren bireyler birçok nedenden dolayı diyet yapmaya başlar ancak bilinçsizce önerimler, yanlış diyetler, toplum ve medyanın çağımızda oluşturduğu baskı ve psikolojik durumların getirdiği sonuçlar bu duruma neden olabilmektedir. Bu hastalıkta bireyler yediği her besin için kalori hesabı yapmaya başlar ve bu davranışlarındaki aşırılık oluşmaya başlar ve kilo verdikçe zayıf olma fikri bir obsesyona dönüşür. Anoreksiya Nervoza’da en belirgin özellik şişmanlıktan aşırı korkudur. Çocukluk ve adolesan döneminden itibaren bireyleri bu algıda