Bronşektazi Hastalığı

Bronşektazi, bronşların çeşitli nedenlerle kalıcı olarak genişlemesidir. Akciğerin bir veya daha fazla yerinde, tüm lobda veya tüm akciğerde olabilir. Bronşektazi, bronşiyal enfeksiyonların alevlenmeleri ile ilerleyen kronik bir akciğer rahatsızlığıdır. Memorial Şişli Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Serpil Karadağ Polat, bronşektazi ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.

Bronşektazi nedir?

Bronşektazi Latince’de “bronşların genişlemesi anlamına gelir. Genellikle enfeksiyon ya da enflamasyon (iltihabi bir tablo) sebebiyle orta büyüklükteki bronşların duvarlarındaki kas ve elastik yapıların harabiyetine bağlı olarak gelişen, geri dönüşümsüz bir genişlemedir. Antibiyotiklerden önce ölümcül kabul edilen bronşektazi; aşı uygulamaları ve tüberkülozun azalması ile gerilemiştir. Ancak gelişmekte olan ülkeler açısından hala önemini korumaktadır. Bronşektazi en sık akciğerin sol alt lobunda görülür. Bunu lingula ve sağ alt lob takip eder.

Bronşektazi neden olur?

Bronşektazi vakalarının neredeyse yarısında altta yatan sebep belli değildir. Sonradan ortaya çıkabildiği gibi, doğuştan da olabilir. Tespit edilebilen nedenler arasında akciğer enfeksiyonu birinci sıradadır. Enfeksiyonlardan başka hava yollarındaki tıkanmalar (obstrüksiyonlar), immünolojik harabiyet veya akciğer dokusunda meydana gelen fibrozis de bronşektaziye yol açabilir. Romatizmal ya da bağ doku hastalıkları, Crohn ve kolitis ülseroza gibi sistemik hastalıklarda  bronşektazi görülme olasılığı artmaktadır.

Bronşektazi belirtileri nelerdir?    

Bronşektazilerde en sık görülen bulgu, kronik ve tekrarlayıcı tarzda öksürük ile pürülan vasıfta balgam (genellikle yeşil sarı renkte bakteri ve iltihap içeren balgam) çıkarılmasıdır. Hastaların yarısında balgamla birlikte kan tükürme ( hemoptizi) görülür. Pnömoni sık görüldüğünden ateş eşlik edebilir, bronş spazmı olursa nefes darlığı eklenebilir. Yaygın bir bronşektazi tablosunda nefes darlığının olması kaçınılmazdır. Bazen göğüs ağrısı da bu tabloya eşlik edebilir. Muayene sırasında bronşektaziden şüphelenilecek dinleme bulguları olabilir.

Bronşektazi tanısı nasıl konur?

Hastanın hikayesi, fizik muayenede dinleme bulguları, kan, balgam analizleri bronşektaziden şüphelenilmesini sağlasa da bronşektazi tanısının konulması ve yaygınlığının saptanmasında en önemli tetkik yüksek çözünürlüklü bilgisayarlı tomografidir. Akciğer grafisinde bazı bulgular görülebilse de, tanı için tam yeterli olmayabilir. Solunum kapasitesinin değerlendirilmesi için gerektiğinde solunum fonksiyon testleri istenebilir.

Bronşektazi nasıl tedavi edilir?

Bronşektazinin tedavisinde asıl amaç semptomların kontrol altına alınabilmesi ve hastalığın ilerlemesinin önüne geçilebilmesidir. Sık görülen enfeksiyon ataklarının kontrolü ile bronşlardaki enflamasyon azaltılabilir. Bronşial sistemdeki bakteriler antibiyotikler yardımıyla ortadan kaldırılarak hijyen sağlanabilir. Uygun ve lokal yerleşim gösteren bronşektazili vakalarda da cerrahi planlanabilir. Bronkoskopi yapılıp bronşektaziye neden olan bronş içi ya da dışı bir tıkanıklık varsa bunun çözümlenmesi gerekir. Enfeksiyon ataklarının kontrolünde antibiyotikler çok önemlidir. Bu ataklar kontrol altına alınırsa, fonksiyonel kayıplar ve komplikasyonlar azalır, hastaların yaşam kalitesi büyük oranda artar. Balgam miktarı fazla olduğu için balgamın rahat bir şekilde dışarı atılabilmesi için bol su içilmeli ve mukolitik ilaçlar kullanılmalıdır. Solunum fizyoterapisi de bronşektazi tedavisinde mutlaka planlanmalıdır. Muayene sırasında bronkospazm düşünülürse ya da hasta nefes darlığı yaşadığını ifade ederse bronkodilatör ilaçlar verilebilir. Bronşektazinin nedeni tespit edilmişse, nedene yönelik tedavi (enzim eksikliğinde replasmanı, immün yetmezlikte immunglobülin verimesi gibi) uygulanır. Hastalarda hipoksi uzun süreli oksijen tedavisi gerektiriyorsa bu açıdan değerlendirme yapılmalı, bu konuda destek sunulmalı, kişinin evinde de bu imkan sağlanmalıdır. Bronşektazi kalıcı bir hastalıktır ve radikal tedavisi ise seçilmiş lokalize vakalarda cerrahidir.

Bronşektazi hastalığı ile ilgili sık sorulan sorular

Bronşektazi tedavi edilmezse ne olur?    

Bronşektazi geri dönüşümsüz ve ilerleyen kronik bir akciğer hastalığıdır. Erken tanı ve doğru tedavi seçenekleri bu hastalarda hayati öneme sahiptir. Tedavi edilmezse sık enfeksiyon atağı, bronkospazm, solunum yetmezliği izlenir, hastalık ilerler ve komplikasyonlar artar. Hayatı tehdit eden hemoptaziler görülebilir, tüberküloz dışı mikrobakteri enfeksiyonları artar, amiloidoz görülebilir.

Bronşektazi hastaları nelere dikkat etmelidir?

Bronşektazi hastaları doktorun önerdiği şekilde kontrollerini aksatmamalı, herhangi bir şikayeti olduğunda zaman kaybetmeden doktora başvurmalıdır. Tedaviye düzenli bir şekilde devam edilmeli, pulmoner rehabiltasyon önerilerine uyulmalıdır. Her yıl grip aşısı ve önerilen şekilde zatürre (pnömokok) aşısı yaptırılmalıdır. Tüm hastalar gibi bronşektazi hastalarının da sağlıklı yaşam tarzına sahip olması gerekir. Sağlıklı ve dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve kaliteli uyku hayat kaliteleri için önemlidir. Ayrıca sigara ve tütün ürünlerinden mutlaka uzak durulmalıdır.