Kıl Kurdu Nedir? Kıl Kurdu Belirtileri ve Nedenleri

Yaklaşık 1 ve 1-5 cm uzunluğunda, insanların kalın bağırsağında yaşayabilen, enterobius vermicularis isimli küçük, ince beyaz parazitlerdir. Tıbben enterobiasis enfeksiyonu olarak adlandırılan kıl kurdu genellikle iyi pişmemiş etten, besinlerden, dışkı ya da ağız yoluyla kişiden kişiye bulaşarak bağırsaklara yerleşir ve mikroskobik yumurtalarını bırakarak çeşitli semptomlara neden olur.  İshal, karın ağrısı, iştahsızlık, gece uyurken ağızdan salya akması kıl kurdu belirtileri arasında yer alır. Antiparaziter ilaçlar ve antibiyotikler sayesinde bağırsak kurdu enfeksiyonu vücuttan temizlenebilir.

Kıl Kurdu Nedir?

Kıl kurdu, bağırsakta yaşayarak ishal, karın ağrısı ve mide bulantısı gibi semptomlara neden olan paraziter yapıdaki enfeksiyondur. Özellikle okul çağındaki çocuklarda sıklıkla görülen bağırsak kurdu, tüketilen gıdalarla beslenir. Beyaz ya da krem renkli bir yapıda olan kıl kurdu, 5 ila 10 milimetre uzunluğundadır.

Kıl kurdu konakçısı olduğu organizmadan beslenerek insan vücudunu barınma için kullanılır. Bu bölgede çoğalıp gelişerek başka konakçılara bulaşma eğilimi gösterirler. Yarattığı semptomların çoğalması durumda sağlık açısından risk oluşturabilirler.

Kıl Kurdu Çeşitleri Nelerdir?

En yaygın görülen bağırsak kurdu çeşidi protozoa enfeksiyonlarıdır. Bunlar; Giardia lamblia, Entamoeba histolytica, Cryptosporidium ve Cyclospora cayetanensis'tir. Bu grup gıda, su, toprak ve insanlardan ve hayvanlardan dışkı ile kontamine olmuş yüzeylere yayılabilir. Örneğin, bu organizmalar, bakımı kötü yapılan kaplıcaların ve havuzların kirli sularında bulunabilir. Bu parazitlerden bazıları, hastanın dışında aylarca yaşayabilen kistler oluşturur. Mikroskobik kistleri veya parazitleri yutmak enfeksiyona neden olur.

Bağırsak parazitleri ikiye ayrılır.

Çıplak gözle görülebilen büyük organizmalar olan helmintler: Yassı kurtlar ve yuvarlak kurtlar dahil olmak üzere yaklaşık 50.000 farklı helmint türü vardır. Yassı kurtlar, kurtları ve tenyaları içerir. Yuvarlak kurtlar, en yaygın helmint bağırsak paraziti olan kıl kurtlarını içerir.

Tek hücreli, mikroskobik organizmalar olan protozoa: 10.000'den fazla farklı protozoa türü vardır. En yaygın olanlar arasında Giardia lamblia, Entamoeba histolytica, Cryptosporidium ve Cyclospora cayetanensis bulunur

Kıl (Bağırsak) Kurdu Neden Olur?

Kıl kurdu, yumurtalarının besinler yoluyla vücuda alınması nedeniyle olur. Hijyenik olmayan ortamlarda tüketilen gıdalar ve iyi pişmemiş besinler kıl kurdunun en belirgin nedenleri arasındadır. Bağırsak kurtları vücuda girip bağırsağa yerleştikten sonra erişkin hale gelerek orada yaşarlar. Kıl kurdu paraziti ayrıca çocuk bezlerini değiştirmek veya diğer anal veya dışkı teması gibi kişiden kişiye temas yoluyla da yayılabilir. Yumurtalar mikroskobik boyutta olduğundan yuttuğunuzu bilmenin yolu yoktur.

Kıl kurdunun en yaygın görülen nedenleri şöyle sıralanır:

• Kirlenmiş suyun tüketilmesi
• Hijyenik olmayan ortamda hazırlana yiyecekleri yemek
• Kirli suyla yıkanmış veya kirli toprakta yetiştirilen besinleri tüketmek
• Parmakları ve elleri sürekli ağıza dokundurmak
• Kirli toprakta çıplak ayakla yürümek

Bağırsak parazitleri gelişmekte olan ülkelerde çok yaygındır. Bu ülkelerde yeterli sağlık kontrollerinin eksikliği bunun ana nedenidir.

Kıl Kurdu Risk Faktörleri Nelerdir?

Kıl kurdu enfeksiyonu için çocuklar en yüksek risk grubudur. Çok kolay yayıldığı için, enfekte bir çocuğun aile üyeleri, bakıcıları, arkadaşları ve okul arkadaşları da risk altındadır. Bulaşmaları aynı zamanda kalabalık veya kurumsal yaşam koşullarında kıl kurtlarını yaygın hale getirir.

• Başlıca risk faktörleri şunlardır;
• Oral-anal cinsel ilişkiye girmek
• Kirlenmiş suyu yutmak
• Bulaşmış bir kişiyle mutfak eşyaları, yiyecekler veya diğer nesnelerin paylaşılması
• Sağlık hizmetlerinin yetersiz olduğu bölgelere seyahat etmek

Kıl Kurdu Belirtileri Nelerdir?

Kıl kurdu parazitinin semptomları türüne göre farklılık gösterebilir. Bağırsakta yer alan kıl kurdunun en yaygın belirtisi anüs çevresinde kaşıntı, kadınlarda vajinal akıntı, anüste küçük beyaz solucanlar ve karın ağrısıdır.

Kıl kurdu belirtileri şunlardır:

• Özellikle geceleri anüs çevresinde kaşıntı
• Kadınlarda vajinal akıntı
• Anüs bölgesinde görülebilecek minik beyaz solucanlar
• Uyku sorunları
• Mide bulantısı ve ağrısı
• Sulu ishal
• Karın ağrısı
• Vajinada kaşıntı
• Gaz ağrısı
• Şişkinlik
• Anüs kaşıntısı
• Sinirlilik hali
• Dişleri gıcırdatma
• Kansızlık
• Kilo alamama
• Geceleri uykuda huzursuzluk

Geceleri meydana gelen kaşıntı dişi kıl kurtlarının yumurtalarını bırakarak bağırsaktan anüse doğru hareket etmesinden kaynaklanır.

Çocuklarda Kıl Kurdu Belirtileri Nelerdir?

Çocuğun ağzından gece uykusunda salya geliyorsa bu önemli bir belirtidir. Çocuklarda genital bölgede kaşıntı, gece uykuda ağızdan salya akması, diş gıcırdatma, iştahsızlık, kansızlık, aşırı gaz çıkarma, geğirme, ishal, bulantı-kusma durumlarında parazit ihtimali akla gelmelidir. Bazen bebeklerin bezlerinde kıl kurtları görülebilir. Çok küçük çocuklarda ve bebeklerde parazite rastlanması, bağışıklık sistemi ile ilgili çok önemli sorunların olabileceğini düşündürmelidir. Hastalık, basit temizlik kurallarına uyulması ve parazit taşıyanların tedavi edilmesi ile kontrol altına alınabilir.

Kıl Kurdu Hangi Hastalıklara Neden Olur?

Kıl ya da bağırsak kurtları özellikle çocuklarda gelişim geriliğine sebep olabilir. Çok sayıda olan parazitlerde bağırsak tıkanıklığı görülebilir. Bağırsak parazitleri ishale neden olduğunda, büyük tehlike dehidrasyondur. Bunun yanında kıl kurdu kadınlarda cinsel organda enfeksiyon oluşmasına neden olur. Bazı parazitlerin larvaları akciğer ve karaciğer gibi organlara yerleşip oraya özgü şikayetler yapabilmektedir.

Kıl kurdunun neden olduğu hastalıklar şöyle sıralanabilir:

• Zatürre
• Kanama
• Ciddi alerjik reaksiyonlar
• Dehidrasyon

Çocuklarda kıl kurdu şu durumlara neden olabilir:

• Ağız ve dil kuruluğu
• Halsizlik
• Sinirlilik ve kuru ağlama
• Çökük gözler ve yanaklar görülebilir

Çocuklarda, gelişme geriliğinin önemli nedenlerinden biri olan kıl kurtları; el, ağız, dışkı ve nadiren de deri yoluyla bulaşabilir. Özellikle bir yaş civarındaki çocuklarda; kansızlık, iştahsızlık ve mide-bağırsak şikayetlerine de yol açabilen sorun, hijyen kurallarına dikkat edilerek ve erken evrede tedaviye başlanarak kontrol altına alınabilmektedir.

Kıl Kurdu Teşhisi Nasıl Konur?

Kıl kurdu gibi parazitler dışkı ile atılabilir. Bu nedenle gözle görülerek tanı konulabilmektedir. Yassı solucanlarda olduğu gibi parazitin son halkaları anüsten atılmakta ve sümüksü yapının görülmesi ve incelenmesi ile tanı konulmaktadır. Yuvarlak solucanlar anüsten atılabilir. Bunun yanında dışkının direkt veya özel boyalar ile mikroskobik incelemesi sonucunda parazit yumurtaları görülebilmektedir. Kıl kurdu şüphesinde selobant yöntemi kullanılır ve parazit yumurtaları aranır.

Kıl Kurdu Nasıl Tedavi Edilir?

Kıl kurdu tanısı ardından konular bağırsak parazit enfeksiyonları uzman doktorun uygun gördüğü medikal ilaç ile tedavi edilmektedir. Bağırsak parazit tedavisi kişinin şikayetlerine göre planlanır. Semptomlar hafifse ve kişi sağlıklıysa, protozoal enfeksiyonlar kendiliğinden geçebilir. Belirtiler şiddetli veya kalıcı olduğunda, ilaçlar enfeksiyonun çözülmesine yardımcı olabilir. Helmint enfeksiyonları için solucan önleyici ilaçlar enfeksiyonu temizleyebilir. Tüm bağırsak enfeksiyonlarında bol sıvı içerek dehidrasyonu önlemek önemlidir. Yeniden enfeksiyonun önlenmesi, kıyafetleri, çarşafları ve havluları yıkayarak kullanmak tedavi için çok önemlidir.

Kıl Kurdundan Korunmak İçin Neler Yapılmalıdır?

Kıl kurtları yani bağırsak parazitleri, kişisel hijyen kurallarına uyulmadığında ortaya çıkar. Özellikle tırnak altlarında yaşama eğilimi gösteren kıl kurtlarına karşı korunmak için elleri sık sık yıkamalı, kıyafet hijyeni sağlanmalı ve çarşaf temizliğine özen gösterilmelidir.

Kıl kurdundan (bağırsak kurdu) korunmak için şu yöntemler uygulanabilir:

• İyi pişmemiş et ve et ürünleri tüketilmemeli
• Çiğ yenen sebze ve meyveler iyi yıkanmalı
• Güvenli su ve gıda tüketilmeli
• El hijyenine uyulmalı
• Günlük iç çamaşırı, pijama, havlu, el bezi ve yatak takımları değiştirilmeli, sıcak suyla yıkanarak yüksek ısıda kurutulmalı
• Parmak veya başparmak emme ile tırnak yeme önlenmeli
• Tırnaklar kısa ve temiz tutulmalı
• Anal bölgeyi kaşımaktan kaçınılmalı

Kıl Kurdu Hakkında Sık Sorulan Sorular

Bebeklere bağırsak/kıl kurtları nasıl bulaşır?

Bağırsak kurtları yani parazitlerin bulaşmasına zemin hazırlayan en önemli sorun, hijyen kurallarına dikkat edilmemesidir. Bu nedenle bebek doğduğu ve beslenmeye başladığı andan itibaren bağırsak kurtlarıyla karşılaşma riski de oluşur. Bebeklerde anne sütünden ek besinlere geçildiği dönemde besinler hazırlanırken hijyen kurallarına uyulması çok önemlidir. Aksi takdirde parazit bulaşabilir. 12 ay civarındaki bebeklerde her şeye dokunma ve bulduklarını ağzına götürme güdüsü güçlü olduğundan, bu yaş grubunda bağırsak parazitlerine daha sık rastlanır. Bağırsak kurtlarına bağlı enfeksiyonlar genellikle belirti vermez. Ancak çocuklarda ilerleyen dönemde anemi, beslenme bozukluğu, fiziksel ve zihinsel gelişimde azalmaya neden olabilir.

Çocukta kıl kurdu varsa ne yapılmalıdır?

Bağırsak kurtlarının teşhisi için öncelikle dışkıda inceleme gerekir. Bazen bunun birkaç kez tekrarlaması gerekli olabilir. Bunun yanında kan tahlilleri de yapılır. Anne-baba ya da bakıcı, çocukların makat bölgelerinde kıl kurtlarını çıplak gözle gördüğü durumlarda tetkik yapılmadan da tedaviye başlanabilir. Enfeksiyon evde ortaya çıktığında ailedeki diğer bireylere de hızla bulaşacağı unutulmamalıdır. Bu nedenle hangi ilaç grubu kullanılırsa kullanılsın tüm ailenin veya grubun tedavi edilmesi gerekir. Bağırsak kurdu ve parazitiyle karşılaşıldığı takdirde; iç çamaşırları kaynatılarak yıkanmalı, mümkünse ütülenmeli ve tırnaklar kısa kesilmelidir.

Çocukları bağırsak / kıl kurdundan korumak için şunlara dikkat edilmelidir;

• Anne sütüyle beslenme koruyucudur. Bu nedenle bebekler ilk 6 ay sadece anne sütüyle beslenmelidir.
• Ek besinlere geçildiği andan itibaren besinlerin hazırlanması, saklanması ve bebeğe sunulması aşamalarında temizlik kurallarına dikkat edilmelidir.
• Mama hazırlarken kullanılan sular güvenilir ya da kaynatılmış olmalıdır.
• Kaynağı belli olmayan sular ve kuyu suları hiçbir zaman kullanılmamalıdır.
• Çiğ et ve ürünleri tüketilmemelidir.
• Sebze ve meyveler çiğ tüketilecekse mutlaka iyi yıkanmalıdır.
• Çocukların çıplak ayakla toprakta gezinmesi önlenmeli ve mutlaka ayakkabı giymeleri sağlanmalıdır.
• Sokak kedi ve köpekleriyle temas en aza indirgenmelidir.

Kıl kurdu tedavi edilebilir mi?

Kıl kurdu enfeksiyonu için reçetesiz satılan ve reçeteli solucan karşıtı ilaçlar vardır. Tedavi, iki hafta arayla iki doz gerektirir. Çoğu durumda, hane halkı üyeleri ve bakıcılar, enfekte çocukla aynı zamanda tedaviye ihtiyaç duyar. Bu, enfeksiyonun yeniden bulaşmasını ve yayılmasını önlemeye yardımcı olur. Tüm dozlar tamamlanana kadar sıkı hijyen gereklidir.

Protozoal bağırsak enfeksiyonları tedavi gerektirmeyebilir. Enfeksiyon hafif olduğunda sağlıklı kişilerde birkaç hafta içinde kendiliğinden geçebilir. Şiddetli veya kalıcı enfeksiyonlar, bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde olduğu gibi genellikle ilaç gerektirir. Spesifik parazite bağlı olarak doktorların kullanabileceği birkaç anti-parazitik ilaç vardır. İshal varsa, sorunları önlemek için yeterli hidrasyon sağlamak da önemlidir.

Cinsel ilişki bağırsak/kıl kurduna sebep olur mu?

Giardia paraziti anal seks yoluyla da bulaşabilmektedir.

Bağırsak/kıl kurdu tedavi edilmezse ne olur?

Sağlıklı insanlar genellikle protozoa bağırsak parazitleriyle savaşabilirler. Enfeksiyon ve ishal genellikle bağışıklık sistemi güçlü olduğunda birkaç hafta içinde düzelir. Bununla birlikte, bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler, bağırsak parazitlerinden hayatı tehdit eden komplikasyonlar geliştirebilirler. Buna şiddetli dehidratasyon, yetersiz beslenme, tehlikeli kilo kaybı ve solunum yolu gibi vücudun diğer bölgelerine yayılma dahildir. Bu nedenle bağırsak parazitleri ciddiye alınmalı, belirtilerden birkaçı olduğu anda zaman geçirmeden bir uzmana başvurulmalıdır.

En yaygın bağırsak parazitinin bulaşma riskini azaltmak için neler yapılabilir?

• Enfekte bir kişiyle yakın temastan kaçınmak ve kapı kolları ve musluklar gibi yüzeyleri dezenfekte etmek
• Bilinmeyen veya şüpheli kaynaklardan gelen suyu içmeden önce kaynatmak
• Seyahat ederken, yürüyüş yaparken veya kamp yaparken yalnızca kapalı şişelenmiş su içmek.
• Dişleri şişelenmiş su ile fırçalamak
• Yiyecekleri iyice pişirmek, sıcak yiyecekleri sıcak ve soğuk yiyecekleri soğuk tutmak
• Cinsel aktivite sırasında dışkıyla temas edilmemesini sağlamak
• Yemek yemek için temiz kaplar kullanmak ve enfekte bir kişiyle yiyecek veya mutfak eşyaları paylaşmamak
• Banyoyu kullandıktan sonra, yemek hazırlamadan veya yemeden önce de dahil olmak üzere elleri düzenli olarak yıkamak
• Seyahat edilecekse veya muhtemelen bağırsak parazitlerinin kaynaklarıyla temas edilebilir bir durum söz konusuysa önceden bir uzmanla görüşülmelidir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.