Mastit Nedir? Mastit Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Mastit, genellikle emzirme döneminde memede süt birikmesine bağlı meme dokusunun iltihaplanmasıdır. Emzirme döneminde süt kanalının tıkanması veya meme ucu derisindeki çatlakların yarattığı enfeksiyonun memede ağrı, ateş, kızarıklık, şişlik yaratması mastit nedir sorusunun cevabıdır. Emzirme dönemi dışındada görülebilen mastit, tedavi edilmediğinde ve/veya gerekli risk faktörleri ortadan kaldırılmadığı sürece tekrarlayabilir.

Mastit Nedir?

Mastit, genellikle emzirme döneminde annenin çok fazla süt üretmesi sonucu memedeki süt birikmesi kaynaklı ortaya çıkan memedeki iltihap durumudur. Genelde emziren kadınlarda daha sık olmak üzere gebeliğin son dönemi, emzirme ya da gebelik dışı dönemlerde de ortaya çıkabilir. 

Genellikle emzirmenin ilk üç ayında ortaya çıkan mastit, memede ağrı, hassasiyet, ağrı, kızarıklık, şişlik, ateş ve titreme gibi belirtiler gösterir. 

Emziren annenin aşırı süt üretimi sonucu memedekisüt birikmesi kaynaklı meydana gelse de kimi vakalarda bakteriler de mastite oluşumuna yol açabilir. 

Enfeksiyon kaynaklı bir hastalık olduğu masist tedavisinde genellikle antibiyotik uygulanır. Ancak hastalık daha hafif seyrediyorsa ağrı kesiciler de işe yarayabilir.

Mastit Neden Olur?

Memede mastit oluşmasının en yaygın görülen nedeni memedeki yoğun süt birikimidir. Bu birikim annenin emzirme dönemindeki aşırı süt üretiminden kaynaklanır. Süt birikmesinin dışında kimi mastsit vakalarının kaynağı bakterileridir. Bu bakteriler ciltteki flora bakterilerinden s.aerius ve streptokok enfeksiyon ajanları olarak bilinir. 

Vücut savunma sistemi zaafiyete uğradığında ve cildin koruyucu bariyer etkisi ortadan kalktığında, cilt üzerinde yerleşik olan bu bakteriler cilt altı dokulara ve meme dokusuna nüfuz ederek enfeksiyon sürecini başlatırlar.

Mastit nedenlerini şu şekilde maddelendirmek de mümkündür:

• Emziren annenin memesindeki yoğun süt üretimi sonucu süt birikmesi
• Ciltteki flora bakterileri olan s.aerius ve streptokok enfeksiyon ajanları
• Mantar enfeksiyonları
• Tüberküloz
• Sarkoidoz 
• Bazı viral faktörler

Mastit Belirtileri Nelerdir?

Mastit hastalığına yakalanan kişi öncelikle göğsüne dokunduğunda ağrı, şişlik ve hassasiyet hisseder. Mastit belirtilerinden ağrıya eşlik eden diğer bulgular ise memede kızarıklık, meme dokusunun kalınlaşması veya kitle oluşumu, sıcaklık, meme dokusunda apseleşme, bazen akıntılar, vücutta genel ateş yüksekliği, kırgınlık ve kol ağrısıdır.

Mastit, yaygın olarak aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir:

• Göğüse dokunulduğunda hissedilen ağrı ve şişlik
• Memede kızarıklık
• Meme dokusunun kalınlaşması veya kitle oluşumu
• Emzirme sırasında ağrıyla birlikte yanma hissi
• Memede kaşıntı 
• Meme ucunda oluşan yara
• Koltukaltı hassasiyeti
• 38 derece ve üstü ateş 
• Vücutta kırgınlık, yorgunluk ve hastalık hali
• Kol ağrısı

Dokunulduğunda göğüste hissedilen ağrı ve şişlik 

Memedeki yoğun süt birikimine bağlı olarak meme dokusu iltihaplanır. Bu iltihaplanma da göğüse dokunulduğu sırasında hissedilen ağrı ve şişlik belirtisiyle karakterizedir.

Memede kızarıklık 

Meme dokusunun iltihaplanması anlamına gelen mastit, memede gözle görülür bir kızarıklık durumu oluşturur. 

Meme dokusunun kalınlaşması veya kitle oluşumu

Meme dokusunda bir kalınlaşma veya kitle oluşumu, mastit hastalığının yaygın belirtileri arasındadır. Oluşan bu kalınlaşma ve kitle meme kanseri şüphesi doğurabilir ancak bu durumun mastiten kaynaklanma ihtimali de bilinmelidir.

Memede kaşıntı 

İltihaplanma ve kaşıntı birbirini destekleyen kavramlardır. Meme dokusundaki iltihaplanma olan mastit, memede hafif veya şiddetli düzeyde kaşıntı semptomu gösterebilir. 

Emzirme sırasında ağrıyla birlikte yanma hissi 

Emziren annelerde yaygın olarak görülen mastit, bebeğin annenin göğsünü emmesi sonucunda ağrılı bir yanma hissi ortaya çıkarır. Bu yanma hissine göğüsteki sıcaklık da eşlik eder.

Meme ucunda oluşan yara 

Ağrı, şişlik, kızarıklık ve yanma gibi belirtilerin yanı sıra göğüs ucunuzda yarayla karşılaştığınızda bu durum mastite işaret eden belirtiler arasında yer alır. Bu yara eğer derinleşip büyürse zaman kaybetmeden doktora başvurun.

38 derece ve üstü ateş 

Göğüsteki yanmanın dışında mastit hastalığına yakalanan kişiler iltihaplanmaya bağlı olarak vücutlarında da sıcaklık hisseder. Bu sıcaklık genelde 38 derece ve üstü ateş demektir.

Mastit Nasıl Teşhis Edilir?

Mastitin tanısı hastanın hekim tarafından yapılan fiziki muayene ile konulur. Bununla birlikte yardımcı görüntüleme yöntemlerinden meme ultrasonografisi, çok gerekli olduğunda akıntılı iltihaplı dokudan alınan sıvı örneklerinin kültür antibiyogram çalışması ve kronik mastitlerde gerekli halde biyopsi ile alınan doku parçalarının patolojik incelemesi de tanı için başvurulan yöntemler arasında yer alır.

Mastit Tedavisi Nasıl Yapılır?

Mastit hastalığı genellikle antibiyotik yoluyla tedavi edilmeye çalışılır. Bunun yanı sıra mastit vakası şiddetli değilse hafif ağrı kesiciler de işe yarayabilir. İlaç tedavisi dışında mastit tedavisi için yaşam şartlarının da değiştirilmesi gerekir.

Mesela emziren annelerde emzirme öncesi ve sonrası meme başının temizliğine dikkat edilmesi, nemlendirici ürünler kullanılması, pamuklu ve balenli emzirme sütyenlerinin kullanılması bu değişikliklerin başında gelir.

Bununla birlikte diyabet hastalarında emzirme dönemi dışında mastit ortaya çıkabileceği için diyet alışkanlıklarındaki düzenleme ile kan şekeri seviyelerinin ideal noktaya çekilmesi ve obez hastaların kilo vermesi yaşam şartlarının değişiklikleri arasında yer alır. Bu yaşam şartlarının değiştirilip, iyileştirilmesi mastit riskinin azaltılmasını sağlar.  

Medikal tedavi ve yaşam tarzı değişikliklerine rağmen mastitte apse oluşması durumunda ise cerrahi olarak drenaj işleminin yapılması yani iltihabın dışarı tahliye edilmesi fayda sağlamaktadır. İnatçı ve geçmeyen mastitlerde gerekli incelemelerin ve tetkiklerin yapılması ile birlikte farklı cerrahiler de uygulanabilir.

Mastit Hakkında Sık Sorulan Sorular

Mastit için risk faktörleri nelerdir?

Memede mastit oluşumunun en önemli risk faktörü emzirmektir. Bununla birlikte diğer risk faktörleri ise gebelik, obezite, sigara, sağlıksız beslenme, dar kıyafetler giymek ve pamuklu olmayan desteksiz sütyenler takmaktır.

Memede mastit komplikasyonları nelerdir?

Mastitin ilk komplikasyonu emziren annelerde bebeğin beslenme sürecinin sekteye uğramasıdır. Bununla birlikte apse oluşması, memede lokal olarak başlayan enfeksiyonun kan dolaşımı ile tüm sisteme yayılıp sepsis denilen duruma sebep olması, koltuk altındaki lenf bezlerine enfeksiyonun yayılıp ateş ve apseleşmeye sebep olması, uzun süreli iltihabi durumlarda fistül denilen bir ağzı cilde açılan meme dokusu içindeki bakterilerin sürekli üreyip iltihap oluşturdukları tünelciklerin meydana gelmesi diğer komplikasyonları oluşturur.  

Ayrıca uzun süreli tedavi edilmemiş her iltihabik hastalıkta olduğu gibi kronik mastitlerde de cilt ve meme dokusu kanserlerinin gelişmesi de önemli komplikasyonlar arasında yer alır.

Memede mastit kendiliğinden geçer mi?

Mastit genelde kendiliğinden geçmez. Hastaların büyük oranda medikal tedaviye ihtiyaçları olur. Süreç olumsuz ilerleyip apseleşmeler olduğunda ise cerrahi tedavi de uygulanır.

Mastit meme kanserine sebep olur mu?

Mastit rutin seyri esnasında meme kanserine fakat çok ihmal edilmiş ve tedavi edilmemiş hastalarda kronik iritasyona bağlı cilt ve meme dokusu kaynaklı kanserler de vaka olarak bildirilmiştir.

Mastit antibiyotikle kaç günde geçer?

Uygun antibiyotik tedavisi ile 7-10 arasında mastit olan hastalarda tam iyileşme sağlanabilir.

Mastit ateşi ne kadar sürer?

Mastit ateşi tedavi altına alındığında saatler içeresinde giderilebilecek bir bulgudur. Fakat antibiyotik ve antiinflamatuar tedavinin 7-10 gün devam ettirilmesi önemlidir. İlaçlar erken kesilirse önce lokal sonra tüm vücutta ateş yüksekliği tekrarlayabilir.

Mastit tekrar eder mi?

Mastit tekrar edebilen bir durumdur. Risk faktörleri devam ettiği sürece bu hastalığın da yaşam boyunca birkaç kez oraya çıkması muhtemeldir. Örneğin emzikli anneler emzirme süresi boyunca birkaç kez mastit geçirilebilir. Yine kişisel bakımı iyi olmayan şeker hastaları, obez hastalar ya da savunma sistemi bozuk olan hastalarda tekrarlayan mastit atakları görülebilir.

Mastit geçmezse ne olur?

Mastit geçmezse ya da doğru tedavi edilmezse enfeksiyon ajanı tüm vücuda yayılıp, sepsis tablosu oluşturabilir ve meme dokusunda fistüller ortaya çıkabilir. Uzun vadede ise cilt ve meme dokusu kanserleri gelişebilir. Tüm meme dokusunun alınması ile neticelenen cerrahi tedavi ihtiyacı ortaya çıkabilir.

Akut mastit nedir?

Akut mastit rutin klinik uygulamasında en sık karşılaşılan özellikle emziren annelerin önemli sorunlarından biridir. Süreç birkaç saat içerisinde başlayıp, birkaç gün devam edebilen, memede hassasiyet, ağrı, ısı artışı, şişlik ve çok ileri giderse apseleşmeler ile seyreder. En sık sebebini ise cilt flora bakterileri oluşturur.

Granülomatöz mastit nedir?

Granülomatöz mastit hastalarının büyük kısmında tam bir sebep ortaya konulamamıştır. Bir kısım hastada tüberküloz, sarkoidoz, mantar enfeksiyonu ya da wergener granülomatözisi denilen hastalıkların sebep olduğu bir mastit tipidir. Kronik bir süreçtir ve tedavisi daha zordur. İdiyopatik granülomatöz mastitte şu anda kabul edilmiş kesin bir tedavi protokolü bulunmamaktadır. Süt kanalı dışına sızan dokular arasına nüfuz eden sütün dokularda yarattığı reaksiyon, memede gerçekleşen travmalar, romatizmal hastalıklara bağlı vücudun kendi meme dokusuna zarar vermesi, yakın zamanda gebelik ve emzirme hikayesi bulunması ve kullanılan doğum kontrol hapları gibi birçok sebep üzerine teoriler kurulmuştur.

Mastit vücut ağrısı yapar mı?

Mastit vücut ağrısına sebep olur ve vücutta özellikle hangi memede meydana gelmiş ise o taraftaki kol ve koltuk altında ağrı yapabilir. Alttaki göğüs kaslarını etkilediği için soluk alıp verirken, sağa sola doğru olan rotasyonel gövde hareketlerinde ağrıya sebep olabilir. Fakat uzak vücut kısımlarında ağrıya sebebiyet vermez. Eğer sistemik bir tutulum olursa yani mastite sebep olan enfeksiyon ajanı kana karışıp tüm vücuda yayılır ise sepsis ortaya çıkar. Bu durumda tüm vücutta kırgınlık hali ve ağrı olabilir.

Memede mastit olması sütün kesilmesine neden olur mu?

Mastit geçtiğinde emziren annelerde özellikle emzirme sürecinin devam etmesi, eğer bebek ememiyor ise süt sağıcı pompalar ile sütün meme dokudan boşaltılması önerilir. Mastit süt akışının direkt kesilmesine sebep olabilir. Fakat klinik uygulamada bu durum istenmez ve olmaması için önlemler alınır. Mastit geçiren annelerde mastite bağlı süt kanallarında darlık ve bu memeden daha sonraki sürede sütün daha az gelmesi gerçekleşebilir.

Memede mastit doğal yöntemler ile geçer mi?

Doğal yöntemler ile mastit önlenebilir ve hatta erken evrede tedavi edilebilir. Ancak ilerleyen vakalarda medikal tedaviye ihtiyaç duyulur. Erken safhada göğüs dokusu üzerine sıcak kompres uygulamak, süt kanallarında ve kılcal kan damarlarında genişleme yaratır. Genişleyen süt kanallarının süt akım hızı artar ve genişleyen kan damarları sayesinde de meme dokusunun kanlanması ve oksijenasyonu artar. Bu enfeksiyonun hızlıca gerilemesini sağlar.

Yine emzirme döneminde meme başı temizliği ve nemlendirici kremler ile bakımı erken dönemde mastitin oluşmasını engeller ve tedaviyi hızlandırır. Meme dokusu üzerine yapılan masaj uygulaması ile de süt kesecikleri boşaltılıp kan dolaşımı hızlandırılır ve mastit hali daha hızlı tedavi edilebilir. Aynı zamanda annenin bebeği sık emzirmesi süt kanal ve keseciklerinde birikimi önleyerek iç basıncı azaltır ve bu da tedaviye hızlı yanıt oluşmasını sağlar.

Mastit tedavisinden sonra memede sertlik kalır mı?

Mastit tedavisinden sonra iyileşme dokusunda enfekte olmamış diğer dokulara oranla fibroz yapı artacağı için sertlikler kalabilir. Bu sertlikler radyolojik görüntüleme yöntemlerinden meme ultrasonografisi, mamografi ve meme MR’ında görüneceği için hastanın bu tetkikler yapılırken radyoloji birimini bu konuda uyarmasında fayda vardır.

Mastit oluşumunun meme büyüklüğü ile bağlantısı var mıdır?

Büyük memeli kadınlarda göğüs dokusundaki sarkmaya bağlı kan dolaşımı bozuklukları olabilir. Yine göğüs cildinde temasa bağlı mikro çatlakların oluşması nemli, terleyen alanlarda cilt bütünlüğünün bozularak cildin bariyer etkisini yitirmesi, mastit riskini diğer kişilere göre artırabilir.

Mastit olan memeye ne iyi gelir?

Mastit olan memeye sıcak uygulama, masaj, süt veren anne ise ağrılara rağmen sık emzirme, cilt bütünlüğünü sağlamak üzere meme cildi temizliğinin sağlanması ve uygun nemlendiriciler ile cildin korunması, göğüs ağırlığını taşıyan pamuklu balenli sütyen, mastit olan memeye iyi gelir.

Mastit oluşumunu önlemek için neler yapılmalıdır?

Mastit oluşumunu önlemek için öncelikle kişisel bakım ve temizliğe özen gösterilmelidir. Dar ve sıkı iç çamaşırları giyilmemeli, sigara içilmemeli, fazla kilo varsa sağlıklı beslenerek verilmeli, emziren anneler bebeklerini sık sık emzirmeli, emzirme öncesi ve sonrası meme başı temizliği yapılmalıdır.