Sepsis, bakteri veya virüs gibi patojenik ajanlar ve bunların toksinlerinin kan dolaşımına yayılmasından kaynaklı bağışıklık sisteminin enfeksiyona karşı verdiği bir reaksiyondur. Sepsiste, bağışıklık sisteminin bir enfeksiyona aşırı tepki vermesi, vücudun kendi doku ve organlarına saldırıp, zarar vermesine neden olur ve bu da potansiyel olarak yaşamı tehdit edebilir.
Sepsis Nedir?
Sepsis, vücutta bulunan bir enfeksiyonun vücutta zincirleme bir reaksiyon başlatması ile bağışıklık sisteminin kendi hücre ve dokularına zarar vermesidir. Bu durum organ yetmezliği başta olmak üzere hayatı tehdit eden ciddi tıbbi sorunlara neden olur. Sepsis durumunda antibiyotik ve intravenöz sıvılarla erken tedavi hayatta kalma şansını artırır.
Septisemi nedir?
Septisemi, bakteri veya diğer mikropların kan dolaşımına girip vücuda yayılmasıyla ortaya çıkan bir enfeksiyondur.
Sepsis (Kanda Enfeksiyon) Belirtileri Nelerdir?
Sepsis olduğunu düşünmek için kişide bir enfeksiyonun var olması gerekmektedir. Sepsiste zihinsel durumda değişiklik, sistolik tansiyonun 100 mmHg ve altında olması, solunum hızının 22 veya daha üstünde olması gerekir. Kanda yüksek düzeyde laktik asit vardır. Kanda çok fazla laktik asit olması hücrelerin oksijeni düzgün kullanamadığı anlamına gelir.
Sepsis gelişen durumlarda ortaya çıkan belirtiler şunlardır:
Yenidoğan sepsisi belirtileri nelerdir?
Bebeğin ateşinin çok düşük olması, anneyi emmeme, güçsüzlük, hızlı nefes alıp verme, bebeğin cilt renginde değişim, morarma, karında şişlik, bebekte nöbet belirtilerden olabilir.
Kanda Enfeksiyon Neden Olur?
Sepsisin yaygın nedeni bakteriyel enfeksiyon, virüsler ve parazitler olup, COVID-19 veya grip gibi viral enfeksiyonlar ve mantar enfeksiyonları da dahil olmak üzere böbrek, mesane veya idrar yolu enfeksiyonları, sindirim sistemi enfeksiyonları, yaralar ve yanıklar sepsise neden olur. Ayrıca diş apsesi, cerrahi aletlerden bulaşabilen mikroplar, akciğer iltihaplanması ve zatürre de sepsisin nedenleri arasında yer alır.
Siz veya tanıdığınız biri sepsis belirtileri gösteriyorsa hemen tıbbi yardım alınmalıdır, zira sepsiste her saat önemlidir.
Sepsis (Kanda Enfeksiyon) için Risk Oluşturan Faktörler Nelerdir?
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörler sepsis riskini artırır:
- Yaşlılık
- Bebeklik
- Bozulmuş bağışıklık sistemi
- Şeker hastalığı
- Kronik böbrek veya karaciğer hastalığı
- Yoğun bakım ünitesine kabul veya daha uzun hastanede kalma
- İntravenöz kateterler veya solunum tüpleri gibi invaziv cihazlar
- Daha önce antibiyotik veya kortikosteroid kullanımı
Sepsis (Kanda Enfeksiyon) Nasıl Teşhis Edilir?
Sepsis teşhisi için altta yatan enfeksiyon saptanmalıdır. Bunun için de kan testleri alınır. Kan testleri vücudun iki farklı bölgesinden akan alınarak yapılır. Bu testlerde bozulan organ fonksiyonları değerlendirilir. Ayrıca oksijen değerleri, elektrolit dengesizlikleri ve pıhtılaşma sorunları da bu testlere bakılır. Yara salgılarından örnek alınabilir. İdrar örneği de alınarak bakteri tespiti yapılabilir. Öksüren bireylerin balgamından örnek alınır. Ultrason, röntgen, MR da teşhis için destek yöntemlerden biridir.
Sepsis (Kanda Enfeksiyon) Nasıl Tedavi Edilir?
Erken tanınan ve hızla başlanan tedaviyle sepsisten kurtulmak mümkündür. Sepsis yoğun bakım ünitesinde yakın takip getirir. Solunum ve kalp fonksiyonları burada stabilize edilir. Sepsiste antibiyotik tedavisi yapılır. Çeşitli bakterilere karşı etkili olan geniş spektrumlu antibiyotikler genellikle ilk olarak kullanılır.
Kan testlerinin sonuçlarını öğrendikten sonra doktor, enfeksiyona neden olan belirli bakterilerle savaşmayı hedefleyen farklı bir antibiyotik gruplarına geçebilir. İntravenöz sıvıların kullanımı mümkün olan en kısa sürede başlar. İntravenöz sıvıları aldıktan sonra bile kan basıncı çok düşük kalıyorsa, size vazopressör ilaç verilebilir. Bu ilaç kan damarlarını daraltır ve kan basıncını artırmaya yardımcı olur. Verilen diğer ilaçlar arasında düşük dozda kortikosteroidler, sabit kan şekeri seviyelerini korumaya yardımcı olan insülin, bağışıklık sistemi tepkilerini değiştiren ilaçlar ve ağrı kesiciler veya sakinleştiriciler bulunur. Sepsisi olan kişiler genellikle oksijen içeren destekleyici bakım alırlar.
Duruma bağlı olarak, nefes almaya yardımcı olacak bir makineye ihtiyaç olabilir. Böbrekler etkilenmişse, diyalize girmek gerekebilir. Bazen enfekte dokular veya ölü dokular (kangren) gibi enfeksiyon kaynaklarını çıkarmak için cerrahi yöntemler gerekebilir.
Sepsisi önlemenin yolları nelerdir?
Sepsisi önlemenin iki ana adımı vardır:
- Mikrobiyal bulaşma ve enfeksiyonun önlenmesi
- Sepsise dönüşen bir enfeksiyonun önlenmesi
Toplumda enfeksiyonun önlenmesi, el yıkama ve güvenli gıda hazırlama gibi etkili hijyen uygulamalarının kullanılması, sanitasyonun ve su kalitesinin ve bulunabilirliğinin iyileştirilmesi, özellikle yüksek risk altındakiler için aşılara erişimin yanı sıra uygun beslenmenin sağlanmasını içerir.
Sağlık tesislerinde enfeksiyonun önlenmesi, temel olarak, işleyen enfeksiyon önleme ve kontrol programlarına ve ekiplerine, el hijyeni de dahil olmak üzere etkili hijyen uygulamalarına ve önlemlerine, ayrıca temiz, iyi işleyen bir ortam ve ekipmana sahip olmaya dayanır. Hem toplumda hem de sağlık tesislerinde sepsis gelişiminin önlenmesi, optimizasyon için yeniden değerlendirme, derhal tıbbi bakım aranması ve sepsis belirti ve semptomlarının erken tespiti dahil olmak üzere enfeksiyonun uygun antibiyotik tedavisini gerektirir.
Sepsis (Kanda Enfeksiyon) Hakkında Sık Sorulan Sorular
Sepsis komplikasyonları nelerdir?
Sepsis kötüleştikçe beyniniz, kalbiniz ve böbrekleriniz gibi hayati organlara kan akışı bozulur. Sepsis, dokulara zarar veren veya yok eden küçük pıhtılar veya patlama kan damarlarıyla sonuçlanan anormal kan pıhtılaşmasına neden olabilir. Çoğu insan hafif sepsisten iyileşir, ancak septik şok için ölüm oranı yaklaşık yüzde 40'tır. Ayrıca, şiddetli sepsis atağı sizi gelecekteki enfeksiyon riskiyle karşı karşıya bırakır.
Yenidoğanda sepsis nedir?
Yenidoğan bebeklerde enfeksiyonlar olabilir. Bu enfeksiyonlar hayatın ilk ayı içinde önemli bir mortilite ve morbidite sebebidir. Yenidoğan bebeklerde ilk 7 günde görülen sepsise erken başlangıçlı, 8.günden itibaren görülen sepsise de geç başlangıçlı sepsis denmektedir. Bebekler anne karnında korunmalı bir ortamdadır. Dünyaya gelen bebek ilk kez anne karnı dışında bir ortamda olur. İlk 7 gündeki sepsiste doğum kanalından gelen enfeksiyon sebep olabilir. Annenin geçirdiği bir enfeksiyon kan yoluyla bebeğe geçebilir. Geç sepsiste de hastane enfeksiyonları, bebeğin temas ettiği kişilerdeki enfeksiyonlar etkili. Yenidoğan sepsis sebepleri şöyle sıralanabilir:
- Hastanede yapılmayan doğumlar
- Erken doğum
- Annenin 9 aylık rutin kontrollerini yaptırmaması
- Annedeki enfeksiyon
- Bakteriyel vajinit
- Doğumda canlandırma işlemi
- İkiz gebelikler
Sepsis bulaşıcı mı?
Sepsis bulaşıcı bir durum değildir, ama sepsise neden olan bir enfeksiyon bulaşıcı olur. Bu durum bulaştığı kişilerde sepsise neden olmayabilmektedir.
Sepsis iyileşir mi?
Erken ve agresif tedaviyle sepsis iyileşebilen bir sorundur. Sepsis tedavi eden merkezin yoğun bakım ünitesinin yeterli olması gereklidir.
Sepsis kaç günde iyileşir?
Bu durum hastadan hastaya göre değişmektedir.
Puerperal sepsis nedir?
Sepsis yenidoğan bebeklerde de görülür. Doğumdan sonraki ilk 24 saat dışında ilk 10 günde ateşin iki gün üst üste 38 derece üstüne çıkmasına puerperal enfeksiyon denir. Bunun sonucunda olan sepsise de puerperal sepsis denir.
Prokalsitonin sepsis testi nedir?
Prokalsitonin, sepsis vakalarında kullanılan bir testtir. Kandan alınan örnekte bakılır. PCT olarak bilinir.
Kanda sepsis nedir?
Kan tahlillerinde enfeksiyon ve sepsis varlığına bakılması durumu kanda sepsis aramak durumudur.
Ürosepsis nedir?
İdrar yoluyla ilgili enfeksiyondan kaynaklı sepsise verilen isimdir. Ürosepsis tedavisi antibiyotiklerle olmaktadır. Hastanın bol sıvı alması önemlidir. Ancak bazen ilaçlar yeterli olmayabilir.
Meningokok sepsis nedir?
Meningokok enfeksiyonu hayati tehlikesi olan bir sorundur. Bakteriler beyin zarı iltihabına neden olabilir. Bu duruma da meningokok sepsis denir.
Sepsis tedavi edilebilir mi?
Doğru ve zamanında müdahale, iyi bir yoğun bakım ile sepsis tedavi edilebilir.
Sepsis ölüm sebebi mi?
Evet, sepsis ölüm sebebi olabilmektedir.
Sepsis kriterleri nelerdir?
Vücut sıcaklığının 38 derece üstünde olması veya 36 derece altında olması. Kalp hızının dakikada 90’ın üzerinde olması. Solunum hızının 22 veya daha üstünde olması gerekir. Organ fonksiyonlarının bozulması da sepsis kriterlerindendir.
COVID-19 sepsise neden olur mu?
COVİD-19, solunum sistemi üzerinde olumsuz etkiler oluşturur. Kişiler şiddetli pnömoni geliştirir. Bu durumdan tüm organlar etkilenebilir. Yapılan araştırmalarda koronavirüsün sepsise neden olduğu ortaya çıkmıştır. Verilere göre koronavirüs hastalarının yüzde 2-5’inde sepsis görülmektedir.
Sepsisten kurtulanlar koronavirüs açısından riskli mi?
Sepsise benzer şekilde, herkes COVID-19 virüsünü kapabilir ancak bazı insanlar daha yüksek risk altındadır. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, COVID-19'a yakalanma riski daha yüksek olan kategoriler arasındadır. Genel olarak, sepsisten kurtulanlar, iyileşmelerinden sonraki birkaç ay içinde enfeksiyon kapma riski altındadır. Buna COVID-19 dahil herhangi bir enfeksiyon dahildir. Bununla birlikte, sepsisten kurtulmak ile yeni koronavirüsten hastalık geliştirmek arasında bir bağlantı olduğunu gösteren bilimsel bir literatür yoktur.
Septik şok nedir?
Septik şok, sepsisin son aşamasıdır. Bu durum tansiyonda ciddi düşüşe neden olur ve ölümle sonuçlanabilir.
Septik şok belirtileri nelerdir?
Ciddi tansiyon düşüklüğü, yüksek veya düşük ateş, soluk hızında artış, çarpıntı, zihinsel karmaşa, idrar yapmada azalma, bebeklerde emmede güçlük, apne, kusma, epileptik nöbetler belirtilerdendir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 25 Nisan 2024
Yayınlanma Tarihi: 22 Eylül 2023
