Kreatin Kinaz (CK) Nedir? Kreatin Kinaz Yüksekliği ve Düşüklüğü

Kreatin kinaz, iskelet kası, kalp kası ve beyinde bulunan, buradaki dokularda hasar olması durumunda kan dolaşımına sızdırılan bir enzimdir. Vücutta kreatin kinaz düşüklüğü beyin, gastrointestinal sistem ve idrar yollarında, yüksekliğinde ise kas hasarı veya hastalığı bulunduğunu işaret edebilir.

Kreatin Kinaz (CK) Nedir?

Bir protein türü olan kreatin kinaz, daha çok kalp ve iskelet kasında bulunan, beyinde ise az miktarda yer alan, biyokimyasal reaksiyon meydana getirmek için katalizör görevi görerek kasların enerji üretmesine yardımcı olan enzimlerden biridir. Bu bölgeler hasar gördüğünde vücut kreatin kinaz salgılamaktadır. Kanda bulunan kreatin kinaz, az miktarda yer alarak iskelet kaslarından gelir. Kas hasarının olduğu bölgede, yaralanma durumlarında kreatin kinaz seviyeleri yükselmektedir. Bunların yanında yoğun egzersiz yapıldığında ya da kas hastalıkları durumunda da kreatin kinaz yüksekliği görülür. Kreatin kinazın bulunduğu kasa göre farklı izoenzimleri vardır. Üç tip kreatin kinaz enzim türü bulunur:

Kreatin fosfokinaz CK-BB: Dokuların etkileyen hastalıklarda artış göstererek vücutta beyin ve akciğer dokularında yer alan enzim türüdür.

Kreatin fosfokinaz CK-MB: Özellikle kalp kası hücrelerinde görülen bu kreatin kinaz enzim türü, kalp rahatsızlarında artış gösterir.

Kreatin fosfokinaz CK-MM: Kas rahatsızlıkları durumunda yükselen ve iskelet kaslarında yer alan enzim türü olarak bilinir.

Kreatin Kinaz (CK) Testi Nedir?

Kreatin kinaz testi, kanınızdaki kreatin kinaz miktarını ölçmek için kan alarak uygulanan testtir. Enerji üretimi için önemli bir rol oynayan kreatin kinaz enzimi çeşitli hastalıkların tanısında kullanılır. Kalp hasarı, kas yaralanmaları, kas hastalıkları ve beyni etkileyen nörolojik rahatsızlıkların ortaya çıkarılmasını sağlar. Normalde kanda düşük seviyelerde bulunan kreatin kinaz, bu durumlar yaşandığın yükselir. CK kreatin testi ile enzimin kandaki seviyesi tespit edilerek kalp ya da kas hasarının şiddeti ortaya çıkarılır.

Kas ağrısı ya da krampları, kas güçsüzlüğü, denge sorunları, koyu idrar ve uyuşma ile karıncalanma gibi problemler semptom olup, bu şikayetlere sahipseniz doktorunuz kreatin kinaz testi isteyebilir.  

CK testi, kişiden kan örneği alınarak laboratuvarda incelenmesiyle yapılır. Yüksek oranda kreatin kinaz değeri çıktığında uzman doktor tarafından başka inceleme ve testler de istenebilir. Durumun tespit edilmesiyle birlikte gerekli tedaviler uygulanır.

Kreatin Kinaz (CK) Kaç Olmalı?

Sağlıklı bir yetişkinde serum CK düzeyi (cinsiyet, kas kütlesi, ırk ve aktivite) gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterdiği için, erkeklerde 39-308 U/L aralığındayken kadınlarda ise 26 – 192 U/L aralığında olması gerekir. Yaşlılar yetişkinlere oranla daha düşük kreatin kinaz değerine sahiptir. Bunların yanında sporcular ve vücut geliştiricilerde yüksek kreatin kinaz oranı bulunur.

Kreatin Kinaz (CK) Yüksekliği Nedir?

Kreatin kinaz yüksekliği, kandaki kinaz enziminin normal değerler üstünde olduğunu ve bu kaslarda, kalpte ya da beyinde bir hasar veya hastalık olduğu anlamına gelir. CK-MM enzimi normalden yüksekse, kas distrofisi ve rabdomiyoliz gibi kas iskelet problemleri, CK-MB enzimi olması gerekenden yüksek ise kalp kaslarında iltihaplanma ya da kalp krizi geçirildiği, CK-BB enzimi yüksek ise felç ya da beyin hasarı geçirildiğini gösterebilir.

Kreatin Kinaz Neden Yükselir?

Yoğun egzersizin kaslarda yarattığı yük ile birlikte iskelet kasında, kalp kasında ya da beyin dokusunda hasar oluştuğunda buralarda bulunan hücreler kana kreatin sinaz salgılar, bu da kandaki kreatin kinaz miktarının yükselmesine neden olur.

Kas hasarı

Kas kırıkları, zedelenmeleri ve yaralanması sonucunda kandaki kreatin kinaz seviyesi yükselir. Özellikle yoğun bir hareket, egzersiz ve fiziksel aktivite durumunda geçici olarak kanda kreatin kinaz yüksekliği görülebilir.

Kalp hasarı

Kalp krizi durumlarında ya da kalp kasların görülen hasarlarda kretain kinaz yüksekliği oluşur. Kalp kaslarında ortaya çıkan hasarlar sonucunda kreatin kinaz enzimi kanda yoğunlaşır.

Kas rahatsızlıkları

Kalıtsal olarak görülen kas rahatsızlıklarında, kreatin kinaz seviyesi yükselir. Kas rahatsızlıkları kas dokularında kalıcı olabilecek rahatsızlara sebebiyet verebilir. Bu da kreatin kinaz yükseliği görülmesiyle ilişkilendirilir.

Kreatin kinaz yüksekliğinin diğer nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Tiroid hastalığı
• Addison hastalığı
• Cushing sendromu
• Çölyak hastalığı
• Böbrek yetmezliği
• Epilepsi türü nöbetler
• Enfeksiyonlar
• Lupus ve romatoid artrit gibi bağ dokusu bozuklukları
• Titreme ile beraber yüksek ateş
• Kan pıhtıları
• Kas enerjisi üretimine müdahale eden herhangi bir ilaç

Kanda kreatin kinaz testi ile ortaya çıkan CK yüksekliği yaşandığında daha fazla bilgi için çeşitli test ve değerlendirmeler yapılabilir. Uzman doktor kişinin sağlık geçmişine ve sonuçlara bakarak uygun tanıyı koyar ve tedavi planı oluşturur.

Kreatin Kinaz Yüksekliği Nasıl Düşürülür?

Kreatin kinaz değerini düşürmek için yaşam tarzınızda değişiklikler yaparak sıvı tüketimine ağırlık verebilirsiniz. Bunların yanında kreatin kinaz yüksekliğini düşürmek için yapılabilecek yöntemler şöyle sıralanır:

• Günlük beslenmede protein tüketimini azaltın
• Diyet lifi içeren gıdalar tüketin
• Kreatin içeren takviyelerden kaçının
• Yoğun tempolu sporu azaltın

Kreatin Kinaz Düşüklüğü Nedir?

Kreatin kinaz (CK) düşüklüğü, kanda normalden daha düşük seviyede kreatin kinaz enzimi bulunması durumudur. Normalde kanda kreatin kinaz seviyeleri düşük olarak görülse de bazı hastalık ya da sağlık durumlarında da kreatin kinaz düşüklüğü görülebilmektedir. Kreatin kinaz, kas dokularının zarar görmesi ve zayıflaması durumunda ortaya çıkabilir.

Kreatin Kinaz Düşüklüğü Neden Olur?

Kreatin kinaz düşüklüğünün nedenleri arasında birçok faktör yer alır. Kreatin kinaz düşüklüğü etkenleri şöyle sıralanabilir:

Kaslarda zayıflık

Kas hastalıkları ya da kas erimesi durumunda kas dokuları zarar görerek azalır. Bu durumda kreatin kinaz değeri kanda azalabilir.

İlaçlar

Kaslara yönelik kullanılan bazı ilaçlar, kreatin kinaz enzim aktivitesini baskılayarak azalmasına neden olur. Böylelikle kanda kreatin kinaz seviyesi düşebilir.

Karaciğer rahatsızlıkları

Karaciğerde bir problem olduğunda ya da fonksiyonları bozulduğu zamanlarda kandaki kreatin kinaz seviyesinde düşme yaşanır.

Kas problemleri

Kas iltihabı ya da kas distrofili gibi rahatsızlıklar kreatin kinaz değerlerine etki ederek düşmesine yol açabilir.

Hormonal sorunlar

Hormonlardaki dengesizlikler, tiroid bezinin düzgün çalışmaması gibi durumlar kreatin kinaz değerinin düşmesine sebep olur.

Kreatin Kinaz Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kreatinin kinaz kaç olursa tehlikeli?

Kreatin kinaz değerleri normalinde farklı olursa tehlike olabilir. CK testi sonucunda ortaya çıkan değer kadın ve erkeklerde farklılık gösterir. Bu nedenle kreatin kinaz değeri 39- 308 U/L dışında ise tehlikeli olabilir. Kadınlarda ise 26- 192 U/L değerinden farklıysa detaylı araştırma gerektirebilir.

Kreatin kinaz ne zaman düşer?

Kreatin kinaz gebelik döneminde düşüş gösterebilir. Bunların yanın eklem iltihabı sorunlarından kaynaklı kas zayıflıklarında kreatin kinaz düşüklüğü görülür.

Kreatin kinaz enzimleri nedir?

Kreatin kinaz, kalp, iskelet kası ve beyindeki dokularda yer alarak vücutta yaralanma ve hasar durumlarında ortaya çıkan biyokimyasal bir enzim türüdür. Kreatin fosfokinaz CK-BB, Kreatin fosfokinaz CK-MB ve Kreatin fosfokinaz CK-MM olarak 3 türü bulunur.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.