Gaita Nedir? Gaita Testi Nasıl Yapılır?

Vücudumuzun sağlıklı bir şekilde varlığını sürdürebilmesi için tüketilen gıdaları doğru bir şekilde sindirip vücuttan atması gerekir. Gaita, tüketilen besinlerin sindirilip, vücudun gerekli maddelerin emilimini yapması sonrasında kalan besinlerden atılan kısımdır. Gaitanın incelenmesi ve birtakım olası hastalıkların değerlendirilmesi de gaita testi yoluyla yapılır.

Gaita Nedir?

Halk arasında, kaka, dışkı ve büyük abdest olarak da bilinen gaita, tüketilen besinlerin önemli kısmının mide ve bağırsaktaki sindirimi ve emilimi sonrası sindirilmemiş ya da parçalanmış kısmın vücuttan sıvı ya da katı formda atılan haline verilen isimdir. Klinik anlamda gaita olarak ifade edilen dışkı aynı zamanda gıda ve atık karışımı anlamına gelen ‘feçes’ olarak da anılır.

Gıda artıklarının yanı sıra vücutta sindirilmeyen maddeler, safrada yer alanlar ve mide-bağırsak sistemi içinde bulunan her çeşit mikroorganizmayla birlikte tüm su içeriğini de içine dahil eder. Gaitada yaşanan değişimler, bozulmalar ve problemler birtakım hastalıkların habercisi olurken gaita analizleri gaita testi aracılığıyla gerçekleşir.

Özellikle mide-bağırsak sisteminde yaşanan olumsuz durumlar son zamanlarda gaitanın analiz edilmesi ve gaita testinin önemini daha da artırmıştır. Kalp damar hastalıklarının yanı sıra diyabet ve kanser gibi hastalıkların kaynakları arasında sayılan mide-bağırsak sistemi, gaitanın sağlıklı bir yapıda olmasını da doğrudan etkiler niteliktedir.

Gaita Testi Nedir?

Gaita testi, bağırsaklarda herhangi bir enfeksiyon ve bakteri olup olmadığını kontrol etmek,  sindirim sistemi ve gastrointestinal kökenli bir hastalık varlığının bulunup bulunmadığını belirlemek için dışkıdan alınan örnek ile yapılan testtir. Alınan dışkı analiz edilerek gaitada kişiyi hasta edebilecek ve sorun yaratacak bir durumun tespiti amaçlanır.

Alınan gaita örneğinin incelenmesi sonucu negatif ve pozitif durumların sonucuna göre doktor tarafından bir değerlendirme yapılır ve olası durumlara karşı tedavi süreci planlanır.

Gaita örneği alınarak incelenen tetkikler aşağıdaki gibidir:

Gaita mikroskopisi

Hastadan alınan gaita örneğinin sulandırılıp mikroskop camına yayılması ve incelenmesi işlemidir.

Fekal enzimler

Gaita örneğinde yer alan fekal enzimlerin seviyesi hesaplanarak beslenme bozukluğunun altında yatan sebeplerin analiz edilmesi hedeflenir.

Gaita kültürü

Kronik ishal şüphesiyle hastaneye başvurulan durumlarda hastadan gaita kültürü alınır. Gaita kültürü aracılığıyla tanı konularak ishale neden olan sebep belirlenir.

Gaitada yer alan besinlerin içeriği

Gaita testinde ortaya çıkan maddelerin tespit edilmesiyle özellikle sindirim problemlerine sebebiyet veren durumlar belirlenir.

Gaita Testi Neden Yapılır?

Sindirim sisteminde meydana gelen bozukluklar, enfeksiyon ve kolon kanseri gibi hastalıkların tespiti için dışkıda parazit ve bakteri bulunup bulunmadığını belirlemek amacı ile doktor tarafından gaita testi istenebilir. Amaç vücutta meydana gelen sorunların belirlenmesi ve uygun tedavi yönteminin planlanmasıdır.

Gaita'yı da etkileyen bazı parazit ve enfeksiyonlar aşağıdaki semptomlara neden olabilir:

• Ateş
• Mide bulantısı ve kusma
• Karın ağrısı ve kramp
• Sık tuvalete gitmenize neden olan şiddetli ishal
• Dışkıdan kan gelmesi

Gaita Testi Nasıl Yapılır?

Gaita testinin yapılışı dışkıdan alınan örneğin, laboratuvar ortamında sulandırılmış formda mikroskop camında incelenmesi ile uygulanır. 

Gaita testi numune tesliminden incelenme sürecine kadar şu şekilde işler:

Dışkıyı teste yollayabilmek için verilen kaba incelenmeye yetecek miktarda dışkı koyulur. Örnek olarak alınan dışkı sulandırılır ve mikroskobik camda yayılarak enfeksiyon, bakteri veya gastrointestinal hastalık bulgusu için incelenir.

Gaita Testinde Nelere Bakılır?

Gaita testinde öncelikli amaçlardan biri gaitanın şekli, kıvamı ve yapısıdır. Siyah renkli gaita özellikle mide ve sindirim sistemi sorunlarının habercisi olabilirken daha açık renkli gaitalar ise safra yolları tıkanıklığına işaret edebilir. Mukuslu ve taşlaşmış gaitalar da sırasıyla enfeksiyon ve kabızlık sorununun yaşanmasına sebebiyet verebilir.

Tüm bunlarla birlikte gaita testinde bakılacak diğer durumlar şunlardır:

• Parazitler
• Pankreas rahatsızlıkları
• Kistik fibrozis
• Çölyak hastalığı
• Birtakım vitamin eksikliklerinin belirlenmesi

Gaita Testi Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

Sonuçları birkaç gün içinde çıkan gaita testinde negatif sonuç dışkıda herhangi bir problem olmadığını gösterirken pozitif sonuçlar ise bazı enfeksiyon ve bakterilerin göstergesidir. Dışkıda zararlı bakteri ve enfeksiyonlar tespit edilirse doktor antibiyotik veya başka ilaçlar vererek enfeksiyon giderilmesini sağlar. Bakterinin tespit edilmediği gaita testi sonuçlarının altında başka nedenler aranır.

Gaitayla birlikte başka testlerin de yardımıyla özellikle irritabl bağırsak sendromu, paraziter enfeksiyon veya bağırsaklarla ilgili başka problemler de gaita testinin sonucunun pozitif çıkmasının nedenlerinden biri olabilir.

Gaita Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Tıpta büyük abdeste ne denir?

Tıbbi olarak büyük abdest, gaita olarak kabul edilir. İnsanın temel gereksinimlerinden biri olan boşaltımın yapıldığı kısım olarak adlandırılan gaita halk arasında ayrıca dışkı ve kaka olarak da bilinir.

Gaita pozitif ne demek?

Gaita testinin pozitif çıkması, dışkıda bakteri veya enfeksiyon kaynaklı bir problem yaşandığının göstergesidir. Enfeksiyon tespit edilmediği durumlar için ekstra testler yapılarak sorunun kaynağına inilmeye çalışılır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.