Huzursuz bağırsak sendromu nedir? Belirtileri nelerdir?

Huzursuz (irritabl) bağırsak sendromu, kolonun kronik fonksiyonel bozukluğudur. Huzursuz bağırsak sendromu ishal, gaz sıkışması ya da kabız olarak ortaya çıkarak strese de neden olur. Bu yüzden kronik bir hastalığa dönüşmeden önlem almak gerekir.

Huzursuz (İrritabl) Bağırsak Sendromu Nedir?

Halk arasında huzursuz bağırsak sendromu olarak da bilinen irritabl bağırsak sendromu, sindirim sisteminde gelişerek kalın bağırsağı etkileyen, ishal, gaz ve kabızlık gibi sorunlara ve ağrı yaratan kramplara neden olan gastrointestinal bozukluktur. Spastik kolon ve hassas bağırsak isimleriyle de bilinen, irritabl bağırsak sendromu, kadınları erkeklerden iki kat daha fazla etkiliyor. Bazı kişilerde genetik olarak görülebildiği gibi bazı insanlarda da bağırsak enfeksiyonundan sonra gelişmektedir.

İrritabl (Huzursuz) Bağırsak Sendromu Neden Olur?

Huzursuz bağırsak sendromunda genelde gıda intoleransı, enfeksiyon, günlük beslenme, stres, ilaç kullanımı, alkol ve sigara kullanımı ile ailedeki sağlık öyküsü faktörleri etkili olur. Huzursuz bağırsak sendromunu oluşturan diğer nedenler ise şu şekilde sıralanır:

• Sinir sistemine bağlı olarak gelişen anormallikler: Sinir sistemi vücudun sindirim sürecinde meydana gelen değişikliklere tepki verebilir. Bu da ağrı, ishal ve kabızlığa neden olur.
• Bağırsak kaslarında kasılma: Normalden daha uzun süren ve şiddetli oluşan kasılmalar gaz, şişkinlik ve ishale sebebiyet verebilir. Zayıf kasılmalar ise gıda geçişini yavaşlatabileceği için kabızlığa yani sert, kuru dışkıya yol açabilir.
• Bağırsaklarda enfeksiyon (divertikül): Gastroenterite neden olan bakteri veya bir virüs, ishale neden olur.
• Bağırsaktaki bakteri dengesizliği: İrritabl bağırsak sendromu yaşayan kişilerde yararlı bakteri oranında farklılık olduğu gözlenmiştir.
• Serotonin seviyeleri: Kolonda ki anormal serotonin seviyeleri de bağırsak hareketlerini etkilemektedir.

İrritabl (Huzursuz) Bağırsak Sendromu Belirtileri Nelerdir?

İrritabl Bağırsak Sendromu (İBS) en belirgin semptomları karın ağrısı, gaz, kramp, midede yanma, acil tuvalete çıkma ihtiyacı ve bağırsak hareketlerinde gerçekleşen ishal ya da kabızlık gibi değişiklikler ile bunun yarattığı şişkinlik hissidir. Genel olarak dışkılama sonrasında rahatlama yaşanıyorsa, bağırsak hareketinin tamamlanmadığını düşünüyorsanız bunlar irritabl bağırsak sendromuna işaret edebilir. Diğer belirtileri de şu şekilde açıklanabilir:

• Dışkıda mukus
• Eksik tahliye hissi

İrritabl bağırsak sendromu yaşayan kişiler bağırsak hareketleri dışında şu semptomları da gösterebilir:

• Uyku problemleri
• Migren baş ağrısı
• Yorgun hissetmek
• Göğüste ağrı
• Fibromiyalji
• Kronik pelvik ağrı
• Anksiyete ve depresyon

İrritabl (Huzursuz) Bağırsak Sendromu Kimlerde Görülür?

Huzursuz bağırsak sendromu, toplumun yüzde 15’inde görülebilir. Özellikle ailesinde huzursuz bağırsak sendromu yaşayan kişilerin genetik olarak aktarması daha olasıdır. 40 yaş altı kişilerde de bu hastalığın görülme oranı yüksektir.

Huzursuz Bağırsak Sendromunu Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Tam olarak nedeni bilinmeyen huzursuz bağırsak sendromu hastalığı bazı kişilerde çeşitli faktörlerden dolayı ortaya çıkabilir. Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülen huzursuz bağırsak sendromu faktörleri şunlardır:

• Depresyon, anksiyete gibi psikolojik sorunlar
• Gıda intoleransına neden olabilecek besinler tüketmek
• Antibiyotik ve ağrı kesici ilaç kullanımı
• Lif içermeyen besin tüketimi
• Vücutta enfeksiyon bulunması
• Genetik faktörler
• Duygusal, fiziksel ve cinsel travmalar

Huzursuz Bağırsak Sendromu Tanısı Nasıl Konur?

İrritabl bağırsak sendromu tanısında uzman doktor, hastanın belirtilerini dinleyerek, sağlık geçmişine baktıktan sonra fiziki muayene edebilir. Semptomları da göz önünde bulundurularak teşhiş için ekarte etmesi (dışkılaması) istenebilir. Hastanın ishal ya da kabız olması tedavi planının belirlenmesi açısından önemlidir. Bunların huzursuz bağırsak sendromu teşhisi için endoskopi, abdominal BT, kolonoskopi, laktoz intolerans testi ve gaita inceleme istenebilir.

İrritabl Bağırsak Sendromu Tedavisi Nasıl Yapılır?

İrritabl bağırsak sendromu tedavisi semptomların azaltılmasına yöneliktir. Doktorunuz yaşam ve beslenme tarzında değişiklik yapmanızı, eğer geçmiyorsa kas spazmlarını kontrol eden, kabızlığı önleyen, ağrıyı hafifletici ve antibiyotikler gibi bazı ilaçlar verebilir. Günlük yaşam kalitesine etki edecek ve huzursuzluk yaratacak etkenler için yaşam ve beslenme tarzında değiştirebileceğiniz şu önerileri verebilir:

• Lifli besinler tüketmek
• Bol sıvı almak
• Semptomlara neden olan stres gibi durumlardan uzak durmak
• Düzenli spor yapmak
• Beslenme düzeni sağlamak

Bu durumların etki etmemesi halinde huzursuz bağırsak sendromuna karşı tedavi olarak şunlar uygulanabilir:

• İshale karşı ilaç
• Kabızlığı önlemek için laksatifler (dışkı gevşeten ilaçlar)
• Bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardımcı olan ilaçlar
• Ağrı kesici

Huzursuz Bağırsak Sendromuna Ne İyi Gelir?

Huzursuz bağırsak sendromunun neden olduğu belirtilere karşı önlemler alabilir buna yönelik yaşam düzeninizi kurabilirsiniz. Evde kendinizin uygulayabileceği şu yöntemler irritabl bağırsak sendromunda görülen belirtilere iyi gelir:

• Huzursuz bağırsak sendromu yaşayanların yemekleri az az ve yavaş tüketmesi
• Düzenli egzersizlik yapması
• Besinleri tüketirken çok fazla çiğnemesi
• Gün içerisinde bol sıvı tüketmesi
• Düzenli olarak egzersiz yapması
• Stresten uzak durması
• Baharatlardan uzak durması
• Laktoz intoleransına neden olabilecek süt ürünlerinden uzak durması
• Meyve, sebze, kepekli tahıllar, fındık ve baklagiller yemesi huzursuz bağırsak sendromunun yarattığı kabızlığa ya da ishale iyi gelir.

İrritabl (Huzursuz) Bağırsak Sendromu Diyeti Nasıl Yapılır?

Huzursuz bağırsak sendromunun iyileşimesi için diyet uygulamak istiyorsanız öncelikle laktoz içeren besinlerden kaçınmalı, alkol tüketimini sınırlandırmalı ve gluten duyarlılığına karşı glutensiz yiyecekler tercih edilmelidir. Huzursuz bağırsak sendromu diyetinde şunlar dikkate alınıp, uygulanabilir:

• İrritabl bağırsak sendromu diyetinde beslenme alışkınlığınıza meyve, sebze, tahıl ve fındık gibi lif oranı daha yüksek gıdalar dahil edin
• Bol su için
• Peynir ve süt gibi laktoz intoleransını arttırabilecek gıdaları kesin
• Kafein tüketimini azaltın ya da tamamen bırakın
• Brokoli, ıspanak, somon veya destekleyici ürünler ile kalsiyum ihtiyacınızı karşılayın
• Ev yapımı yoğurt, tarhana, lahana turşusu gibi probiyotik ağırlıklı beslenin
• Keten tohumu ve yulaf tüketimine ağırlık verin
• Sindirimi zor besinlerden uzak durun
• Tatlandırıcı içeren besinleri rutininizden çıkarın
• Gün içerisinde tükettiğiniz besinleri not ederek vücuda olan etkilerini gözlemleyin

İrritabl Bağırsak Sendromundan Korunmak İçin Ne Yapılabilir?

Günlük yaşam tarzında yapılacak değişiklikler huzursuz bağırsak sendromundan korunmak için önemlidir. İritabl bağırsak sendromuna karşı korunmak için şu önlemleri alabilirsiniz:

• Sabahları erken uyanın
• Besinleri oturarak ve yavaşça tüketin
• Gece beslenme alışkanlığınızı bırakın
• Düzenli egzersiz yapın
• Stresten uzak durun
• Meyve ve sebzeleri kabuksuz tüketin
• Gazlı içeceklerden uzak durun

İrritabl Bağırsak Sendromu İçin Alternatif Tedavi Yöntemleri

İrritabl bağırsak sendromuna sahip olan kişiler alternatif ve bitkisel tedavi yöntemlerinden yararlanarak oluşabilecek semptomları azaltabilirler.

• Sindirim sisteminden yer alan lactobacillus ve bifidobacterium gibi probiyotikler karın ağrısı, şişkinlik ve gaz gibi problemlere iyi gelir. Probiyotik içeren besinlerden yararlanabilir ya da takviye alabilirsiniz.
• Papatya, rezene, nane gibi bitkisel çaylar bağırsakta oluşabilecek şikayetlerin azalmasında etkilidir.
• Psikiyatrik destek almak ve ilaç kullanmak huzursuz bağırsak sendromunun yarattığı depresyonun etkilerini azaltmada yararlanılabilir.

Bağırsak Sendromu ve Diğer Sindirim Sistemi Hastalıkları Arasındaki Farklar

İrritabl bağırsak sendromu, diğer sindirim sistemi hastalıklarıyla benzerlik gösterebilir. Gastrit ve huzursuz bağırsak sendromu gibi hastalıkların ayırt edilebilmesi için belirtiler dinlenerek, testle yapılmalıdır. Sonuçlarla birlikte oluşan hastalığa karşı tedavi yöntemi belirlenir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

İrritabl bağırsak sendromu tehlikeli midir?

Bu hastalık, bağırsak yapısında bozulmalara neden olmaz. Fakat uzun süre tedavi edilmediğinde kolon kanseri riski taşıyabilir.

İrritabl bağırsak sendromu ağrısı nereye vurur?

Huzursuz bağırsak sendromu ağrısı, sol tarafta, karında ya da göbek altında ağrıya neden olabilir. Bazı besinler de bu ağrıların artmasında etkilidir.

İrritabl bağırsak sendromu psikolojik mi?

Depresyon ve anksiyete gibi psikolojik nedenlerden dolayı irritabl bağırsak sendromu görülebilir.

İrritabl bağırsak sendromu ne zaman başlar?

İrritabl bağırsak sendromu belirtileri 5 aydan önce görülmeye başlayarak haftada 1 olmak üzere karın ağrısı şeklinde görülebilir.

İrritabl (Huzursuz) Bağırsak Sendromunda Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Huzursuz bağırsak sendromunun kronikleşmesi durumunda ciddi kilo kaybı, demir eksikliği anemisi, yutma güçlüğü, rektal kanama ve gece ishal görülebilir. Bu durum ilerlerse kalın bağırsak kanserine neden olabilmektedir. Bu yüzden bu semptomlar yaşandığında uzman doktora başvurmak gerekir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.