HPV ve HPV DNA testi nedir?

Rahim ağzı kanserine neden olabilen HPV (Human Papilloma Virus-İnsan Papilloma Virüsü), dünyada cinsel temas nedeniyle bulaşan enfeksiyonların en sık görülenlerinden biri olarak kabul ediliyor. Bu nedenle HPV enfeksiyonuna karşı tedbir alınması hayati önem taşıyor. Gerek aşı gerekse rutin taramalar, smear testi ve HPV DNA testleri sayesinde erken teşhis edilebilen rahim ağzı kanseri, mutlaka jinekolojik onkoloji uzmanları tarafından değerlendirilmesi gereken bir hastalık olarak karşımıza çıkıyor. Özellikle HPV DNA testi ile HPV virüsünün tipinin belirlenmesi, kanserle mücadelede bir adım önde olunmasını sağlıyor. Memorial Sağlık Grubu Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. Gökhan Demirayak, HPV ve HPV DNA testleri hakkında bilgi verdi.

HPV nedir?

HPV, yaygın olarak rahim ağzı kanseri ve siğillere neden olan bir virüstür. 200'den fazla HPV çeşidi vardır. HPV virüsünün bazı türleri siğillere bazıları ise kansere neden olabilmektedir. Her HPV virüsü kansere neden olmayabilir ancak bazı genital HPV türleri rahim ağzı kanserine sebebiyet verebilmektedir. Penis, genital bölge kanserleri HPV enfeksiyonu ile ilişkilendirilmiştir. HPV, yüksek ve düşük riskli HPV tipleri olarak ikiye ayrılabilir. En sık görülen ve en yüksek riskli HPV virüs türleri, HPV 16, HPV 18, HPV 33, HPV 31, HPV 45, HPV 52 ve HPV 58 olarak sıralanabilmektedir. En sık görülen ancak düşük riskli HPV türleri ise HPV 6, HPV 11 olarak sıralanabilir. Yüksek riskli HPV türleri rahim ağzı kanserine; düşük riskli HPV türleri ise daha çok genital siğillere yol açabilmektedir.

HPV DNA testi nasıl yapılır?

HPV testi rahim ağzından alınacak sürüntü yöntemi ile test yapılabilir. Eğer siğil var ise siğillerden örnek ( lokal anestezi altında) ve yine servikal sürüntü örneği laboratuvarda incelenir. Beraberinde smear testi de yapılmalıdır.  Bu işlem sadece birkaç dakika sürmektedir.

HPV Pozitif ne demek?

HPV pozitif sonuç pek çok kişi tarafından endişeyle karşılaşılacak bir sorundur. Ancak her HPV pozitif sonuç kesin olarak kanser olunduğu ya da olunacağı anlamına gelmemektedir. HPV, bulaştığı zaman kişinin bağışıklık sistemi devreye girer ve bu virüsü vücuttan atmak için savaşır. Bağışıklık sistemi sayesinde bu virüsler %75 oranında bulaştıktan sonraki 12 ay içinde ve %90 2 yıl içinde vücuttan atılabilmektedir. Eğer atılamazsa virüs DNA’ya entegre olarak kanser sürecini başlatabilir. Bağışıklık sistemi bu konuda çok önemlidir. Sigara içenlerde, düzenli beslenmeyenlerde bu süreç başarısız olabilir.

HPV Negatif ne demek?

Bazen testlerde HPV negatif sonucu görülür. Bu, vücutta HPV’nin olmadığı anlamına gelmektedir. Ancak yine de tedbiri elden bırakmamak gerekmektedir. HPV, sinsi bir virüstür. Negatif sonuç görüldüğünde bağışıklık sisteminin güçlü tutulması, HPV’nin vücuda girmemesi için tedbir alınması gerekmektedir.

HPV Pozitif belirtileri nelerdir?

HPV vücuda girdiğinde genellikle bağışıklık sistemi virüsü yenerek vücuttan atmaktadır. Ancak bağışıklık sisteminin yetersiz kaldığı durumda vücutta belirti olarak bazı yerlerde siğiller çıkabilir. Ancak bizim için daha önemli olan rahim ağzı kanseri açısından yüksek risk taşıyan HPV tipleri maalesef belirti vermemektedir. Bu nedenle bu virüsleri saptamak için HPV DNA tarama testleri önerilmektedir.

Genital siğiller: Bunlar düz lezyon, küçük karnabahara benzeyen yumrular olarak görünür. Kadınlarda genital siğiller görülür. Bunlar da vulvada, anüs yakınında, servikste ya da vajinada oluşur. Erkeklerde de penis, anüs çevresinde görülür. Nadiren rahatsızlık ve ağrıya neden olurlar. Kişide kaşıntı oluşturabilir.

Eğer virüs kansere neden olduysa ilerleyen bir durumda cinsel ilişki sırasında ağrı, pelvik bölgede ağrı, olağandışı akıntı, cinsel temas sonrasında olağandışı kanama olabilir. Daha ilerleyen kanser olgularında kilo kaybı, idrara çıkarken zorlanma, idrarda kan görülebilmektedir.

HPV, oral yoldan da kanser sebebi olabilir. Bu durum da kalıcı boğaz ve kulak ağrısı, ses kısıklığı, lenf düğümlerinde şişlik, yutkunurken ağrı, sebepsiz kilo kaybı oluşturur. HPV vajinal kanserlere sebep olabilir. HPV, serviks yani rahim ağzı kanseri; vajina kanseri, vulva kanseri, baş-boyun kanserleri ve anal kanserlere neden olabilmektedir.

Kadınların mutlaka düzenli olarak PAP Smear ve HPV DNA testi yaptırması gerekmektedir.

HPV tipleri nelerdir?

HPV’nin 200’den fazla tipi bulunmaktadır ve bu tiplerin çoğu insanlarda enfeksiyona neden olmamaktadır. Jinekolojik açıdan önemli olan ve insanlarda enfeksiyona neden olan HPV tipleri serviks (rahim ağzı) kanserine neden olma ihtimalleri düşük ve yüksek riskli olmak üzere ikiye ayrılır. HPV tip 6 ve 11 en sık görülen düşük riskli tipler olup genital siğil (kondilom) nedenidirler. Serviks kanseri açısından yüksek riskli HPV tipleri ise 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66 ve 68’dir. Bu HPV tipleri arasından HPV tip 16 ve 18 serviks kanserlerinin %70’inden sorumludur.

HPV virüsünden korunma yolları nelerdir?

HPV'den korunmanın şu anda maalesef kesin bir yolu yoktur.  Aşılama, aşının içerdiği HPV 6, 11, 16 ve 18’e karşı bağışıklık sağlamaktadır, ancak aşıyı cinsel ilişki başlamadan önce yapılması önemlidir. HPV aşısı 9-26 yaş arasındaki çocuk ve erişkinlere önerilmektedir. 9-14 yaş arasındaki kız ve erkek çocuklara 2 doz, 15-26 yaş arasındaki erişkin kadın ve erkeklere 3 doz olarak önerilmektedir. 26 yaşından sonra özellikle ilişkiye başlamış bireylerde azalmakla birlikte yine de koruyuculuğu olabilmektedir.

HPV tanısı nasıl konur? HPV olup olmadığı nasıl anlaşılır?

HPV tanısı jinekolojik muayenede, serviksten bir fırça yardımıyla alınan sürüntünün moleküler olarak incelenmesi ile konulur. HPV testinin pozitif saptanması, kanser olunacağı anlamına gelmemektedir. Ülkemizde HPV taramalarında 30-65 yaş arasındaki kadınların yaklaşık %4,5’inde HPV testi pozitif saptanmaktadır. HPV bulaşması durumunda, bağışıklık sistemimiz sayesinde %99 hastada virüs vücuttan temizlenebilmektedir. Eğer atılamazsa bu virüs hücre DNA'mıza entegre olarak kansere giden süreci başlatmaktadır. Bağışıklık sistemi bu konuda çok önemlidir. Sigara içenlerde, düzenli beslenmeyenlerde bu süreç başarısız olabilir. HPV pozitif olduğunda uygun hastalarda kolposkopi ile rahim ağzı, vajen ve gerekirse vulvanın ayrıntılı değerlendirilmesi gerekmektedir. Kolposkopi özel tecrübe gerektiren bir işlem olup bu incelemede dokular 6 ile 40 kat arasında büyütülür.

HPV risk faktörleri nelerdir?

Cinsel hayatta çok eşli olunması HPV enfeksiyonu riskini artırmaktadır. Birden fazla kişiyle cinsel ilişki yaşayan kişilerde HPV açısında risk daha yüksek olur. Bunun yanında bağışıklık sisteminin zayıfladığı kişiler risk altında olmaktadır. HPV'ye maruz kalmış yüzeylerle temas yoluyla da HPV nadiren bulaştığı bildirilmiştir.

HPV virüsü nasıl bulaşır?

Çok eşli cinsel yaşamda HPV virüsü bulaşmaktadır. Yüzeysel temaslarda da nadiren bulaş olmaktadır. HPV için, HPV'li bireyle anal, oral ya da vajinal seks bulaş yolu olmaktadır. Bunun yanında HPV'li genital bölge ile temas eden havlu ve bunun gibi eşyaların ortak kullanılmasıyla da HPV bulaşabilmektedir.

HPV virüsünün neden olduğu kanserler nelerdir?

HPV'nin başta serviks (rahim ağzı) kanseri olmak üzere; kadınlarda vajina- vulva kanserleri, erkeklerde penis kanseri, yine erkek ve kadınlarda baş-boyun kanserleri (larinks, farinks gibi), anüs-rektum kanserleri ile ilişkisi olduğu bilinmektedir.

HPV aşısının yan etkileri nelerdir?

Aşının vurulduğu yerde kızarma, şişme, ağrı, mide bulantısı, baş ağrısı en sık görülen ve ciddi soruna neden olmayan yan etkilerdendir. HPV aşısının ciddi sorunlara yol açan yan etkileri ise çok nadirdir (1.000.000 insanda 18).

HPV- HPV DNA testi hakkında sık sorulan sorular

HPV tarama testim pozitif çıkarsa ne olur?

HPV testi sonucu pozitif çıkarsa paniğe kapılmamak önemlidir. Bu sonuç kanser anlamına gelmemekte ancak kanser öncesi lezyon veya kanser riski açısından değerlendirilmeniz gerektiğini göstermektedir. Bu nedenle test sonuçlarınızın bir Jinekolojik Onkoloji uzmanı veya bu konuda tecrübeli bir Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı tarafından değerlendirilmesi, muayenenin gerçekleştirilmesi ve muayeneden sonra uygun hastalarda kolposkopi ile rahim ağzı, vajen ve gerekirse vulvanın ayrıntılı değerlendirilmesi gerekmektedir. Kolposkopi özel tecrübe gerektiren bir işlemdir ve bu incelemede dokular 6 ile 40 kat arasında büyütülür. Bazı özel boyalar ile kanser öncesi lezyonların görünürlüğü arttırılır ve şüpheli bölgelerden küçük biyopsiler alınarak patalojiye gönderilir. Kolposkopi, muayenehane ortamında yapılan acısız, ağrısız bir prosedürdür. Kanser öncesi lezyonların rahim ağzı kanserine dönüşmeden önce yakalanması ve bu sayede tedavi edilebilmesine, şayet kanser aşamasına ilerlemişse de tümörün erken evrede yakalanarak hastanın kür şansı yakalamasını sağlar.

HPV virüsü ne kadar sürede kansere dönüşür?

HPV virüsü kişiye bulaştıktan sonra kanser hemen oluşmaz. HPV’yi vücudundan atamayan kadınlarda önce CIN-1 (Cervical intraepithelial neoplasia-1), sonra CIN-2, daha sonra CIN-3 oluşur. Kanser CIN-3’ten sonraki aşamadır. Bu aşamaların her birinden bir sonrakine geçiş ortalama 2-5 yıl arasında sürmektedir. Yani HPV pozitifliğinden kanser aşamasına geçiş istisnalar olmakla birlikte yaklaşık 5-15 yıl içinde olabilmektedir. Jinekolojik muayenesini düzenli olan kadınlarda HPV pozitifliği ve smear anormalliği saptanması durumunda amacımız CIN-2 ve 3 aşamalarında yakalayarak kansere ilerlemeden önce bu lezyonları çıkarmaktır.

HPV pozitif negatife döner mi?

30-65 yaş arasındaki kadınlarda ülkemizde HPV pozitifliği %4,5’tir. Bağışıklık sistemini etkileyen bir hastalığı olmayan kadınlarda HPV ilk yıl içinde %75, ikinci yılda %90 ve uzun vadede %99 vücuttan temizlenmektedir. Eğer temizlenemez ve DNA’mıza entegre olursa kanser süreci başlamaktadır. Bu noktada bağışıklığın önemi büyüktür. Düzensiz beslenme, sigara kullanımı ve sağlıksız yaşam tarzı söz konusu ise bağışıklık sistemi zayıf olmaktadır.

HPV kan testinde belli olur mu?

HPV, kan testinde belli olmaz. Tıpkı smear testindeki gibi vajinal yoldan servikal sürüntü örneği alınır ve bu örnek moleküler yöntemlerle incelendikten sonra HPV teşhis edilir.

Boğazda HPV virüsü nasıl anlaşılır?

Boğazda ya da ağız içinde HPV, boğazın arkasında, dilin tabanında oluşan siğiller sayesinde fark edilebilir. Eğer buradaki HPV yüksek riskli ise ağız-larinks-farinks kanseri gelişebilir.

HPV smear testinde çıkar mı?

HPV, Pap smear testinde çıkmamaktadır. Pap smear testinde rahim ağzından alınan hücrelerde anormallik olup olmadığı kontrol edilmektedir.

HPV ömür boyu vücutta kalır mı?

Bağışıklık sistemini etkileyen bir hastalığı olmayan kadınlarda HPV ilk yıl içinde %75, ikinci yılda %90 ve uzun vadede %99 vücuttan temizlenmektedir. Eğer temizlenemez ve DNA’mıza entegre olursa kanser süreci başlamaktadır.

HPV ile enfekte olan herkes kanser olur mu?

HPV ile enfekte kadınların %1’inden daha azında kansere ilerlemekte, %99 oranında vücuttan bağışıklık sistemimiz aracılığıyla temizlenmektedir.

Eşimde HPV var ne yapmalıyım?

Kadın veya erkekte HPV saptanması durumunda ilişki sırasında mutlaka kondom kullanılmalıdır. Kondom HPV bulaşmasının kesin olarak engelleyemese de bulaşma ihtimalini azaltmaktadır. HPV aşısı da serviks kanserine en sık neden olan HPV tip 16 ve 18’e karşı bağışıklık sağlayacağından yapılabilir. Eğer erkekte HPV pozitifliği saptandıysa 30 yaş üzeri kadınlarda HPV testi ve Pap smear testi yapılmalı ve pozitiflik saptanması durumunda serviks kolposkopi işlemi ile ayrıntılı değerlendirilmelidir. Kadınlarda HPV testi pozitif çıkması durumunda erkekte rutin olarak HPV testi yapılmasına gerek yoktur. Ancak üretra dediğimiz idrar yolunda ya da dış genital organda lezyon saptanması durumunda mutlaka üroloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.

HPV virüsü el ile bulaşır mı?

HPV'nin en sık bulaş yolu cinsel ilişkidir. Bunun dışında havlu, iç çamaşırı, jilet, bornoz gibi malzemelerin ortak kullanılması, tuvalet sonrasında ellerini yıkamayan kişilerle tokalaşmak da çok nadir bulaş yolları da olabilmektedir.

HPV virüsü vücuttan nasıl atılır?

Güçlü bağışıklık sistemi sayesinde virüs vücuttan atılabilir. Bağışıklık sisteminin güçlü olması sağlıklı beslenme, düzenli yaşam, kaliteli uyku, egzersiz, sigara içmemek bağışıklık sisteminin güçlü olmasını sağlar.

Cinsel ilişki yaşamadan HPV olunur mu?

HPV, seks sırasında cilt temasıyla olur. Ancak tam cinsel ilişki, birleşme de gerekmeyebilir. Oral seksle de HPV bulaşabilir. Genital bölge dışında, deride, tırnak arasında da HPV olabilir. Bu bölgelerle temasta da HPV bulaşabilir.

HPV aşısı rutin aşı takviminde yer alıyor mu?

HPV aşısı rutin aşı takviminde bulunmamaktadır.

HPV aşısı olan kadınlar serviks kanseri taramasına katılmalı mıdır?

HPV aşısı olanlar da mutlaka rutin serviks kanseri taramasını yaptırmalıdır. Aşı, içerisinde bulunan tipler (Türkiye’de Gardasil 4’lü aşı bulunmaktadır ve HPV 16 ve 18 tiplerini içermektedir) dışındaki yüksek riskli HPV tipleri için bağışıklık sağlamaz ve bu nedenle rutin tarama testleri mutlaka uygulanmalıdır.

HPV pozitif ama siğil yok ise ne olur?

HPV bulaşıcı bir virüstür. Vücuda girince belirti göstermeden durabilir. HPV 6 ve 11 gibi bazı tipler siğillere neden olurken özellikle HPV 16, 18,31, 33, 45, 52 ve 58 gibi daha birçok tip rahim ağzı kanserine ilerleyen süreci başlatabilir. Dolayısıyla kişide pozitif yüksek riskli HPV DNA sonucu var ancak siğil yoksa bir Jinekolojik Onkoloji ya da Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanına görünülmesi gerekmektedir.

HPV negatif smear negatif ne anlama gelmektedir?

Bu sonucu alan kişide rahim ağzı kanseri gelişme olasılığı çok çok düşüktür. 5 senede bir HPV ve smear taraması yaptırması önerilmektedir.

HPV DNA ile smear testi aynı şey mi?

Rahim ağzı kanserinin taramasında kullanılan bu iki test birbirinden farklıdır. HPV DNA testinde rahim ağzından alınan sürüntüde rahim ağzı kanserine yol açabilen ve bu nedenle yüksek riskli olarak tanımlanan 14 HPV tipinin (HPV tip 16, 18, 31, 33, 35, 39, 41, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68) varlığı araştırılır. Bu virüslerden biri ya da birkaçı pozitif saptanan hastalar kolposkopi ile değerlendirilerek bu virüslerin özellikle rahim ağzında kansere ilerleyen süreci başlatıp başlatmadıkları değerlendirilir. Pap smear testinde ise yine rahim ağzından ve vajenden alınan sürüntüde yüksek riskli HPV tiplerinin neden olduğu rahim ağzındaki hücresel değişikliklerin olup olmadığı değerlendirilir. Bu hastalarda da kolposkopi ile özellikle rahim ağzı değerlendirilerek kansere ilerleyebilecek lezyon olup olmadığı değerlendirilir. Kolposkopide kanser öncesi lezyon saptanırsa (CIN2 veya 3 gibi) LEEP adı verilen nispeten basit bir işlemi ile bu dokular çıkarılır.

HPV siğil yoksa da bulaşır mı?

HPV, cinsel yolla bulaşan bir virüstür. HPV taşıyan kişiyle cinsel ilişki, oral ilişki, vajinal ilişki ya da anal ilişki ile bulaşabilmektedir. Siğil olmasa da HPV bulaşıcıdır.

HPV için risk faktörleri nelerdir?

Çok eşlilik HPV enfeksiyonu riskini artırır. Birden fazla kişiyle cinsel ilişki yaşayan kişilerde risk daha yüksektir. Bunun yanında bağışıklık sisteminin zayıfladığı kişiler risk altındadır. HPV'ye maruz kalmış yüzeylerle temas yoluyla da HPV nadiren bulaşabilmektedir.

HPV nasıl temizlenir?

HPV'nin vücuttan atılmasını sağlamak için bağışıklık sistemi güçlendirilmelidir. Düzenli uyku, dengeli beslenme, düzenli egzersiz, bağışıklığı destekleyen önerilerle bu mümkün olabilir.

HPV 16 kanser yapar mı?

HPV'nin 200'den fazla türü vardır. Özellikle HPV 16 kanser açısından riskli bir türdür. HPV 16 ve HPV 18 türü rahim ağzı kanserine sebep olurken, HPV 6 ve HPV 11 genital organlarda siğillere sebep olabilmektedir.

HPV aşısı rahim ağzı kanserini engeller mi?

HPV çok tehlikeli bir virüstür. HPV ile rahim ağzı kanserinin yakından ilişkisi vardır. HPV aşısı HPV enfeksiyonunu önleyerek rahim ağzı kanserinden korumaktadır. 4’lü ve 9’lu aşılar ayrıca genital siğilleri de önlemektedir. İlk cinsel ilişkiden önce uygulandığında yüzde 100’e yakın koruyuculuğu vardır.

HPV varsa endişe edilmeli mi?

Hastalar genellikle HPV pozitif olduğunu öğrendiğinde panik halinde bize başvuruyorlar. Ancak panik yapmaya gerek yoktur. 50 yaşına kadar her 5 kadından 3 ya da 4’ü farkında olmasa da HPV ile enfekte olmaktadır. Yüksek riskli HPV pozitif kadınların %90’ı 2 yıl içinde bu virüsten bağışıklık sistemi sayesinde kendiliğinden kurtulmaktadır. Kanser riski virüsü atamayan %10’luk grupta oluşmaktadır. Dolayısıyla HPV ile enfekte kadınların büyük çoğunluğunda rahim ağzı kanseri gelişmemektedir. Ancak kansere ilerleme konusunu öngöremediğimiz için yüksek riskli HPV pozitif saptanan kadınlar mutlaka bir uzmana başvurması ve takiplerini yaptırması önemlidir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.