Moyamoya hastalığı, beyne kan sağlayan kan damarlarının (iç karotis arter olan şah damarı) daralmasıyla ortaya çıkan nadir bir nörolojik hastalıktır. Şah damarı tıkandığı durumda beyne giden kan akışında da azalma olur. Beyne kan akışının sağlanması için vücut beyinde küçük kan damarları geliştirir. Bu durum zaman içerisinde felce neden olabilir. Genetik faktörler nedeniyle görülen moyamoya hastalığı, en sık çocukları etkileyen bir hastalık türü olarak görülür. Tedavisi semptomları yönetmeyi ve ilaçlarla kan pıhtılarının önlenmesini içerir.
Moyamoya Hastalığı Nedir?
Moyamoya hastalığı, şah damarının daralarak kapanması neden olan böylelikle kan damarlarını etkileyen beyin damar hastalığıdır. Zaman içerisinde beyin, tıkanan damar nedeniyle kan ve oksijen akışını sağlamak için yeni kan damarları oluşturur. Oluşan kan damarları yedek damar gibi oluşturulduğundan, tıkalı arterden daha küçük ve genellikle daha zayıf olurlar. Bu arterler beyine yeterli miktarda kan sağlayamadığı için beyin kanaması ya da felç meydana gelebilir.
Japonca bir kelime olan moyamoya, duman bulutu anlamını taşır. Doktorların kan damarı taraması yaptığı durumda yedek damarların kıvrılmış görüntüsünden dolayı bu terimin kullanıldığı belirtilir.
Moyamoya Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Moyamoya hastalığı belirtileri, çocuklarda felç ya da geçici iskemik atak şeklinde görülürken, yetişkinlerde beyin kanaması olarak ortaya çıkabilir. Bu hastalık nedeniyle gelen belirtiler beyindeki kan damarlarının oluşma şekli nedeniyle meydana gelir.
Beyne giden kan akışının azalmasıyla bağlantılı moyamoya hastalığının belirtileri şunlardır:
Moyamoya Hastalığı Neden Olur?
Moyamoya hastalığı, beynin tabanında, bazal gangliyon adı verilen bölgede bulunan arterlerin tıkanmasından kaynaklanan ve nadir görülen ilerleyici bir serebrovasküler hastalıktır. Nedeni kesin olarak bilinmeyen hastalıkta genetik faktörler etkilidir. Özellikle Japonya, Kore ve Çin'de görülen moyamoya hastalığı dünyanın her yerinde de ortaya çıkabilir. Beyinde oluşan yedek damarların yeterli kan akışı sağlayamaması nedeniyle meydana gelir. Bazen kan damarlarında moyamoya hastalığını taklit eden, vasküler değişiklikler olarak bilinen değişiklikler de görülebilir. Moyamoya hastalığı aynı zamanda Down sendromu, orak hücreli anemi gibi hastalıklar nedeniyle de oluşabilir.
Moyamoya Hastalığı Risk Faktörleri Nelerdir?
Kadınlarda moyamoya hastalığının görülme sıklığı erkeklere oranla biraz daha yüksektir. Bunun yanında yetişkinlerde moyamoya hastalığı görülse de en çok 15 yaş altı çocuklar etkilenmesine neden olur.
Moyamoya hastalığı risk faktörleri şöyle sıralanabilir:
Asyalı olmak
Moyamoya hastalığı dünyanın her yerinde görülebilen bir hastalık olsa da Kore, Japonya ve Çin olmak üzere Doğu Asya ülkelerinde daha sık görülebilir. Bunun sebebinde ise bazı genetik faktörler yer alır.
Ailede moyamoya hastalığı öyküsü olması
Moyamoya hastalığı, ailede bulunuyorsa kişinin bu duruma yakalanma riski genel popülasyona göre 30 ila 40 kat daha yüksek olmaktadır.
Tıbbi durumlar
Moyamoya hastalığı, bazen nörofibromatozis tip 1, orak hücre hastalığı ve Down sendromu gibi diğer hastalıklarla beraber ortaya çıkabilir.
Moyamoya Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Uzman doktor, moyamoya hastalığından şüphelendiği durumda kişiye şu testlerin yapılmasını talep edebilir:
Serebral Arteriografi
Uzman doktor, kol ya da bacaktaki bir artere kateter adı verilen küçük bir tüp yerleştirir. Sonrasında bunu kan dolaşımına iyot kontrast boyası enjekte etmek için kullanırlar. Daha sonra kan damarlarında yer alan boyanın röntgen taramasını yaparlar. Bu yöntemle, kan damarlarının ne kadar daraldığı ortaya çıkarabilir.
Manyetik Rezonans Anjiyografi (MRA)
Uzman doktor, kan damarlarının detaylı görüntülenmesini sağlamak için radyo dalgalarından yararlanabilir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)
MR, vücudun içinin fotoğrafını ve beyindeki kan akışının nasıl göründüğünü tespit etmek için bu yöntemden yararlanabilir.
Moyamoya Hastalığı Tedavisi Nasıl Olur?
Moyamoya hastalığı tedavisi, oluşan semptomların yönetilmesini, kan akışının doğru sağlanmasının ve nöbetleri kontrol altına almayı içerir. Kan sulandırıcı ilaçlar pıhtıları ve tıkanmaları önlemeye yardımcı olabilir fakat aynı zamanda kanama riskini de artırmasına neden olabilir. Bu nedenle doktor, herhangi bir ilacı tavsiye ederken hastanın bir hastalığı varsa belirtmesi önemlidir.
Moyamoya hastalığı bazı durumlarda revaskülarizasyon yardımıyla tedavi edilebilir. Beynin alt kısmına kan akışının yeniden sağlanmasına yönelik bir ameliyattır ve sinir cerrahı tarafından uygulanması gerekir.
Moyamoya Hastalığı Hakkında Sık Sorulan Sorular
Moyamoya hastalığı önlenebilir mi?
Moyamoya hastalığı, genetik nedenlerden kaynaklandığı için önlemenin bir yolu bulunmamaktadır. Fakat vasküler risk faktörlerini kontrol altına alınmasıyla ve ateroskleroz yani damar sertliği riski azaltılarak moyamoya hastalığı geliştirme durumu engellenebilir.
Moyamoya hastalığı ilerlediği durumda ne olur?
Moyamoya hastalığı olan kişilere müdahale edilmediği durumda hastalık ilerleyebilir. Kan damarlarının daralmasıyla beraber nörolojik problemler ortay çıkar. Bazı hastalar semptomsuz olarak yıllarca yaşamını sürdürebilir. Semptomlar görülmeye başladığında ise uzman doktor bypass ameliyatı önerebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 22 Mart 2024
