RSV (Respiratuar Sinsityal Virus) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Solunum sinsityal virüsü olarak da bilinen RSV,  soğuk algınlığı benzeri genellikle hafif geçirilen semptomlara neden olan akciğerleri ve solunum yollarını enfekte eden yaygın bir solunum virüsüdür. RSV virüsü yakın temas, göz, burun akıntısı ve havada asılı kalan damlacıklar yoluyla bulaşmaktadır. İnfluenza ve Covid-19 semptomları ile benzerlik gösteren RSV; burun akıntısı, öksürme, hapşırma, ateş, hırıltı ve halsizlik gibi gibi belirtiler ile ortaya çıkmaktadır. Çocuklar, yaşlılar ve bağışıklığı baskılanmış kişilerde akciğer enfeksiyonuna da neden olabilmektedir. Spesifik bir tedavisi olmayan RSV hastalığının süreci hastaya göre değişmekle birlikte genellikle bir veya iki hafta içinde kendiliğinden geçiyor. Memorial Ankara Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Uzmanları, RSV hastalığı ile ilgili bilgi verdi.  

RSV Virüsü Nedir?

Solunum sinsityal virüsü (RSV), genellikle kış mevsiminde tüm dünyada salgınlarına neden olabilen; burun, boğaz, akciğer dahil olmak üzere tüm solunum yollarını etkileyebilen bir RNA virüsüdür. RSV, bir yaşından küçük çocuklarda alt solunum yolu enfeksiyonlarının (ASYE) en yaygın nedenidir ve hemen hemen tüm çocuklar iki yaşına kadar hastalığı geçirirler. Enfeksiyon sonrası hastalığa karşı oluşan bağışıklığa rağmen enfeksiyonun tekrar etme ihtimali yüksektir. RSV ayrıca yaşlılarda ve bağışıklığı baskılanmış hastalarda alt solunum yolları enfeksiyonunun önemli ve genellikle tanı konmayan nedenidir.

RSV Neden Olur?

RSV'nin bulaşı, öncelikle RSV virüs içeren sekresyonlar yani salgılarla temastan sonra boğaz veya göz mükoz membranlarına temas yoluyla olur. Doğrudan temas en yaygın bulaşma yoludur, ancak havada asılı kalan damlacıklarla da bulaş söz konusudur.

RSV Virüsü Belirtileri Nelerdir?

İnfluenza (grip), COVID-19 gibi diğer solunum virüslerine benzer semptomlara neden olur. RSV virüsüne maruz kalınması durumunda görülen belirtiler burun akıntısı, öksürük, hapşırma, ateş, iştahta azalma, nefes alıp verirken hırıltı ve nefes almada zorluktur. Küçük bebeklerde huzursuzluk, aktivitede azalma, beslenme sorunları ve solunum güçlüğü ortaya çıkabilir. Çocuklar ve yetişkinlerde genellikle tipik üst solunum yolu hastalığı semptomları görülür.

RSV virüsünün neden olduğu belirtiler genel olarak şunlardır:

• Ateş
• Öksürük
• Boğaz ağrısı
• Hapşırma
• Hırıltılı nefes alıp verme
• Nefes darlığı
• Burun tıkanıklığı veya akıntısı
• İştahta azalma
• Hafif baş ağrısı
• Halsizlik ve yorgunluk

RSV Virüsü Nasıl Teşhis Edilir?

RSV tanısında en önemli aşama RSV enfeksiyonundan şüphe etmektir. Uyumlu klinik bulguları ve epidemiyolojik özellikleri olan bebeklerde (<1 yaş, alt solunum yolu hastalığı, kış mevsimi, bilinen RSV dolaşımı) RSV’ye bağlı bronşiolitten şüphelenilmelidir.

50 yaş üzeri veya bağışıklığı baskılanmış hastalar pnömoni, bronşit, astım alevlenmesi veya kronik obstrüktif akciğer hastalığı gibi alt solunum yolu enfeksiyonu nedeniyle hastaneye yatırılırsa RSV enfeksiyonundan şüphe edilmelidir. Ancak birçok benzer virüste benzer klinik bulgulara sahip olduğu için klinik bulgular RSV enfeksiyonu tanısı konması için yetersizdir.

Uygun görülen hastaların boğazından elde edilen örnekler, kısa sürede sonuç alınabilen hızlı antijen saptama testiyle veya PCR yöntemi ile RSV açısından değerlendirilir.

RSV Virüsü Nasıl Tedavi Edilir?

Hastalığa ait spesifik bir tedavi yoktur. Virüsün sebep olduğu klinik tabloya göre genellikle semptomatik tedaviler uygulanmaktadır.

RSV Virüsü ile İlgili Sık Sorulan Sorular?

RSV enfeksiyonu kaç günde geçer?

RSV ile temas eden kişilerde çoğunlukla virüs temasından 4 ila 6 gün sonra burun akıntısı, öksürük, hapşırık, ateş gibi semptomlar ortaya çıkar. Bu belirtiler genellikle aşamalar halinde meydana gelir. Hastalık süreci hastaya göre değişmekle birlikte çoğu RSV enfeksiyonu bir veya iki hafta içinde kendiliğinden geçmektedir.

RSV virüsü tekrarlar mı?

Neredeyse iki yaşına kadar tüm çocuklar RSV ile enfekte olmuş olsa da, geçirilen enfeksiyona karşı oluşan bağışıklık kişinin yeniden enfeksiyon geçirmesine karşı yeterince koruma sağlamamaktadır. Bu sebeple tekrarlayan enfeksiyonlar görülmekle birlikte bu hastalarda hastalık daha hafif semptomlarla atlatılmaktadır.

RSV virüsünü geçirmek için bitkisel tedavi yöntemleri var mıdır?

Virüsün vücutta çoğalmasını engellediği ve hastalığa karşı olan bağışıklığı artırdığı düşünülen özellikle geleneksel Çin tıbbında kullanılan bazı bitkisel tedavi metotları son yıllarda çalışılıyor olsa da etkinliği gösterilmiş bilinen bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır.

RSV virüsü en sık hangi yaş grubunda görülür?

RSV her yaş gurubunda solunum yolu enfeksiyonuna sebep olmakla birlikte 2 yaş altı çocuklar en sık görüldüğü yaş gurubunu oluşturur.

RSV bulaşıcı mıdır?

RSV, enfekte bir kişinin havayollarındaki damlacıklara (öksürme, hapşırma veya öpme)  temasla veya virüs bulaşmış yüzeylere dokunduktan sonra gözlere, buruna veya ağıza dokunma yoluyla yayılır. RSV, masalar ve beşik korkulukları gibi sert yüzeylerde saatlerce yaşayabilir. Virüs tipik olarak dokular ve eller gibi yumuşak yüzeylerde daha kısa süre yaşar. Çocuklar RSV'ye genellikle ev dışında, okulda veya kreşlerde maruz kalmaktadır. Daha sonra virüsü ailenin diğer üyelerine bulaştırabilirler.

RSV enfeksiyonu tehlikeli midir?

RSV özellikle bazı hasta gruplarında ölümle sonuçlanabilen ciddi enfeksiyonlara neden olmaktadır. Altı aydan küçük bebekler, kronik akciğer hastalığı (bronkopulmoner displazi, kistik fibroz) bulunan çocuk ve erişkinler, 35. gebelik haftasından önce doğan bebekler, doğuştan kalp hastalığı olan bebekler ve çocuklar, lösemi ve ağır kombine immün yetmezlik hastaları, bakımevinde kalan yaşlılar bu virüsün oluşturduğu hastalığın daha ağır ve ölümcül seyredebildiği hasta grubunu oluşturmaktadır.

RSV enfeksiyonu yetişkinlerde görülür mü?

RSV elli yaş altı erişkinlerde genellikle üst solunum yolu ile sınırlı enfeksiyon oluştururken elli yaş üstünde olan veya kronik hastalığı olan yetişkinlerde hem üst hem alt solunum yolu enfeksiyonuna sebep olabilmektedir.

RSV enfeksiyonuna yakalanmamak için neler yapılabilir? 

Eller sık sık sabun ve suyla en az 20 saniye yıkanmalıdır. Sabun ve su bulunmadığı zamanlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılabilir. Yıkanmamış ellerle gözlere, buruna ve ağıza dokunmaktan kaçınılmalıdır. Soğuk algınlığı benzeri semptomları olan kişilerle öpüşmek, aynı kapları paylaşmak veya yemek yemek gibi yakın temastan uzak durulmalıdır. Öksürürken veya hapşırırken ağız ve burun bir mendille veya kol ile kapatılmalı ve ardından mendil çöp kutusuna atılmalıdır. Oyuncaklar, kapı kolları ve mobil cihazlar gibi insanların sık sık dokunduğu yüzeyler ve nesneler temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Mümkünse hasta olunduğunda başkalarının da hastalığa yakalanmasını önlemek için işten, okuldan ve halka açık alanlardan uzak durulmalıdır.

RSV aşısı var mıdır?

RSV aşısı olarak bilinen synagis isimli bir preparat bulunmaktadır. Ancak bu bildiğimiz anlamda bir aşı olmayıp RSV’nin yüzeyinde bulunan bir yapıya karşı geliştirilen antikorları içermektedir. Gebelik haftası 29 haftadan küçük ve takvim yaşı 1 yaşından küçük bebekler,  gebelik haftası 32 haftanın altında ve takvim yaşı 3 aydan küçük bebekler, kronik akciğer ve kalp hastalığı olan bazı bebekler sağlık bakanlığı tarafından ücretsiz aşılanmaktadır. Aşılama ekim-mart ayı arasında RSV sezonu boyunca 1 ay aralarla bir hasta için en fazla 5 doz olacak şekilde uygulanmalıdır. 

RSV ve Covid-19 ilişkisi nedir?

Burun akıntısı, öksürük, boğaz ağrısı ve ateş gibi bir çok semptomu paylaştıklarından Covid ve RSV'yi klinik bulgularla ayırt etmek zordur. Ancak tat ve koku kaybı, RSV'den çok Covid-19 ile ilişkilendirilirken hışıltı (wheezing), genellikle çocuklarda veya yaşlı erişkinlerde bulunan ciddi bir RSV enfeksiyonunun işaretidir. Bununla birlikte RSV enfeksiyonu geçirmek, çocuklar ve yetişkinlerde bağışıklığı azaltıp, Covid -19'a yakalanma riskini artırabilir.  Ayrıca bu enfeksiyonlar birliktelik göstererek Covid-19 enfeksiyonunun şiddetinin artmasına neden olabilir.  Bu yüzden tanı koymanın kesin yolu bu etkenlere yönelik test yaptırmaktır.

RSV hastaları için evde neler yapılabilir?

RSV hastaları için evde yapılabilecek uygulamalar hastalık süresini kısaltmamakla birlikte, semptomların azalmasını sağlayabilir. Bu kapsamda yapılacaklar şu şekilde sıralanabilir:

Bulunduğunuz mekanı nemlendirin: Soğuk buhar sağlayan cihazlarla hastanın bulunduğu ortamın nemlendirilmesi öksürüğün azalmasına destek sağlayabilir. Ancak nemlendiricinin temiz tutulması önem taşır.

Sıvı takviyesi yapın: Bebekler başta olmak üzere daha büyük çocuklar ve erişkinlere sıvı takviyesi yapılmalıdır. Bebeklere anne sütü, mama verilmeli, diğer hastalara su ve çorba gibi gıdalar verilmelidir. 

Sprey veya damlalar ile burun açık tutulmalı: Özellikle çocuklarda burnun tıkalı kalması orta kulak iltihabına sebebiyet vermektedir. Tüm hastalarda burnun eczanelerde satılar damla ve spreylerle açık tutulması hastalığın daha rahat geçirilmesini sağlar.

Reçetesiz satılan ağrı kesicilerin kullanımı: Eczanelerde reçetesiz satılan ağrı kesiciler hastaların ağrılarının hafiflemesine katkı sağlayabilir. Uygun dozların ve ilaçların kullanımı için uzman hekime danışılmalıdır.

Sigara ve sigara dumanından uzak durulmalı: Semptomların artmasına neden olan ve iyileştirmeyi geciktirmesi nedeniyle hem sigara içilmemeli hem de başta bebekler ve çocuklar olmak üzere tüm hastalar sigara dumanından uzak tutulmalıdır.

RSV profilaksisi nedir?

RSV aşılamasında bahsedildiği üzere riskli bebeklerinin palivizumab isimli ilaçla bu etkenin oluşturacağı enfeksiyona karşı korunmasıdır.

RSV antijeni pozitif nedir?

Hızlı RSV antijen testleri, RSV tanısı için kullanılan en yaygın testlerdir. Bu testler antijen adı verilen RSV virüsünün belirli protein parçalarının alınan örnekte olup olmadığını saptamaya çalışır. Hızlı antijen testleri bir saat veya daha kısa sürede sonuç verirler. Burunda bulunan virüs miktarı zamanla azalabildiği için semptomlar başladıktan sonraki ilk birkaç gün içinde RSV testi örnekleri alınmalıdır. Negatif sonuç, örnekte hiçbir RSV virüsü belirtisinin bulunmadığı, bu bulgulara başka bir etkenin neden olduğu anlamına gelebilir. Ancak negatif test sonucu RSV'yi ekarte etmeye yetmez. Çünkü doğru teknikle alınmamış örnekte yeterince virüs bulunmayabilir. Pozitif sonuç ise muhtemelen bir RSV enfeksiyonunuz olduğu anlamına gelmektedir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.