Bronşit Nedir? Bronşite Ne İyi Gelir? Belirtileri Nelerdir?

Bronşit, bronşiyal tüplerin akut veya kronik iltihabıdır. Solunum yolu enfeksiyonu veya sigara dumanı gibi harici etkenlerin bronşları tahriş etmesi öksürük, nefes darlığı ve balgama neden olur. Hava yollarındaki şişliğin azaltılması ve artan koyulaşmış balgamın yumuşatılmasını sağlayan ilaçlar ile tedavi edilen bronşit tedavi edilmediğinde ilerleyebilmektedir. 

Bronşit Nedir?

Bronşit, akciğerlere hava taşıyan bronşların iltihaplanmasıdır. Havayolları duvarında olan bu iltihaplanma havayollarının içeriden şişerek (ödem) kalınlaşmasına ve balgam üretimine, öksürüğe ve hırıltıya sebep olur. Bronşiti olan kişiler rengi soluk ve yoğun balgam öksürürler. Kişinin yaşına, hastalık geçmişine ve mevsim geçişlerine göre bronşit türü de değişiklik gösterir.

Bronşit Türleri Nelerdir?

Bronşit türleri akut ve kronik olmak üzere ikiye ayrılır.

Akut bronşit: Çoğunlukla mikroorganizmalara veya alerjik bünyelerde alerjene maruziyetine bağlı olarak gelişir. Akut bronşitte bronş duvarları şişer ve ekstra mukus üretir. Bu mikroorganizmaları çoğunlukla virüsler oluşturur. Ancak bazen bakteriler de (özellikle kapalı alanlarda ve toplu yaşanılan yerlerde) akut bronşite yol açabilir.

Kronik bronşit: Kronik bronşit ise daha çok sigara içimine bağlı olmakla birlikte, birtakım kimyasal maddeler ve mesleksel ajan maruziyetlerinde ortaya çıkabilir.

Bronşit Belirtileri Nelerdir?

Hem akut bronşitte hem de kronik bronşitte bronşlarda şişme ve mukus artışı olduğu için en büyük belirti; az miktarda yapışkan ve zor çıkan balgam, öksürük, nefes darlığı ve hırıltılı solunumdur. Ancak bu belirtilere, bronşite yol açan etkene bağlı olarak; yüksek ateş, nezle hali, burun tıkanıklığı, baş ağrısı ve boğaz ağrısı da eşlik edebilir.

Kronik bronşitte ise özellikle efor ve hareketle gelen nefes darlığı ve hırıltının artması, yorgunluk hali ve hatta sık zatürre geçirme gibi durumlar görülür. Bununla birlikte en az iki yıl boyunca, sene içerisinde 3 ay boyunca balgamlı öksürük de şikayetler arasında bulunmaktadır. En yaygın şekilde görülen bronşit belirtileri şu şekilde sıralanır:

• İnatçı öksürük
• Boğazda mukus (balgam) oluşması
• Ateşin yükselmesi
• Kilo kaybı ve iştahsızlık
• Solunumda sıkıntı, nefes darlığı ve göğüste hırıltı
• Karın ağrısı
• Sarı, gri ya da yeşil renkteki yoğun balgam
• Halsiz ve yorgun hissetmek

Bronşit Neden Olur?

Bronşite bakteri ve virüsler neden olduğunda bronşlarda balgamın yoğunlaşarak artar ve öksürüğe meydana gelir. Bunların yanında sigara, astım ve alerjiler bronşite nedenleri arasında yer alır. 

Akut bronşitin en büyük sebebi mikroorganizmalardır. Mikroorganizmaların en sık sebebi ise virüslerdir. Virüslere oranla daha az görülmek ile birlikte bazen özellikle kapalı mekanlarda, toplu yaşanılan yerlerde bakteriler de akut bronşite yol açabilir. Bununla birlikte iki saatten uzun süre 12 dereceden daha düşük sıcaklıktaki havayı ağız açık bir şekilde solumak da irritasyon etkisi sebebiyle akut bronşite sebep olabilirken, duyarlı bireylerin duyarlı oldukları alerjenlere maruziyeti de bronşit ataklarına yol açabilir.

Kronik bronşitte ise en sık neden sigara dumandır. Aktif içicilik kadar pasif içicilik de kronik bronşite neden olur. Bunun yanı sıra hava kirliliği, kimyasal maddeler, duman, mesleksel maruziyetler de hem akut hem kronik bronşite sebep olabilir.

Bronşite Ne İyi Gelir?

Sigaranın bırakılması, bronşite yol açan herhangi bir alerjen veya kimyasalın ortadan kaldırılması, bol sıvı alınması, kaliteli uyku ve istirahat bronşite iyi gelir. Bunların yanında bal, soğan, zerdeçal, zencefil, nane, ıhlamur, buharlaşan merhem, c vitamini içeren besinler gibi doğal tedavi yöntemlerinden yararlanılabilir:

• Bol su ve sıvı tüketmek
• Bal ve llmonlu ılık su içmek
• Zencefil, zerdeçal, nane ve ıhlamur gibi bitki çayları içmek
• Buhar inhalasyonu ve nemlendirici kullanmak
• Tuzlu su ile gargara yapmak
• Tütün ürünleri kullanımını sonlandırmak

Bal

Antioksidan bir yapıya sahip olan bal, bronşitin sebep olduğu öksürük, balgam gibi sorunların giderilmesine yardımcı olur. Bronşite karşı tüketeceğiniz balı tek başına da tüketebilir, zencefil ve zerdeçal ile de karıştırabilirsiniz.

Zencefil

Zencefil, rendeleyerek bal ile karıştırdığınızda bronşitin ortaya çıkardığı balgamlı öksürüğün yumuşamasında etkili olur. Dilerseniz zencefili çay olarak tüketerek de faydalanabilirsiniz.

Zerdeçal

Bağışıklık güçlendirici etkisi bulunan zerdeçalı ister toz olarak ister bal ya da zeytinyağı ile karıştırarak bronşite karşı kullanabilirsiniz. Süt ile zerdeçal karışımı da bronşite karşı tüketilebilir.

Soğan

Bronşit ile baş etmenin yollarından bir tanesi de soğan tüketmek olacakları. Antioksidan bakımından yüksek olan soğan bronşite iyi gelir.

Ihlamur

Soğuk algınlığı ve gribe karşı sıklıkla kullanılan ıhlamur, bronşite de iyi gelir. Öksürüğü hafifleterek iyi hissetmenize yardımcı olur.

Nane

Nane çayı demleyerek bronşite karşı tüketebilirsiniz. Bunun yanında naneli burun banyosu yapmak da bronşların açılmasına yardımcı olur.

Buharlaşan merhem

Buharlaşan merhemler sayesinde boğaz ve göğüs kafesinin rahatlamasını sağlayarak bronşite karşı kullanabilirsiniz. Buharlaşan merhem bronşite karşı evde uygulayabileceğiniz yöntemler arasında yer alır.

Bronşit Öksürüğüne Ne İyi Gelir?

• Sigara kullanılıyorsa bırakılmalı ve dumanından uzak durulmalı
• İç ve dış ortamdaki hava kirliliğine dikkat edilmeli
• Alerjik bireylerin duyarlı olduğu etkene maruziyeti engellenmeli ( ev tozu akarı, küf, polen, ev hayvanları, duman gibi )
• İç ortam hava sıcaklığı ve nemine dikkat edilmeli (Oturma odaları ve çalışma odaları için 20-22 derece, yatak odaları için 16-19 derece, banyo ve çocuk odaları için 22-24 derece, mutfak için 18-20 derece ideal sıcaklıktır. İç ortam için ideal nem yüzde 40-60 arasıdır. Nem oranının artması küf ve akarların artışına, nem oranın azalması ise virüs ve bakterilerin çoğalmasına neden olur)
• Özellikle 12 derecenin altında havanın ağızdan solunması havayollarında iritasyona neden olur. Bu havalarda mutlaka uygun kıyafetler ile korunulmalı
• Bol sıvı alınmalı,
• İstirahat edilmeli,
• Hekim tarafından önerilen bronş açıcı ve mukus yumuşatıcı/azaltıcı tedaviler uygun şekilde kullanılmalı
• Hasta olan bireyler iç ortamda bulaşa yol açmamak için fazla bulunmamalıdır. Bulunulan ortamlarda etkin mekanik havalandırma yapılmalıdır.
• Hem araç hem de iç ortamlarda bulunan klimaların bakımı düzenli yapılmalı ve filtreleri periyodik olarak değiştirilmelidir. 

Bronşit Tanısı Nasıl Koyulur?

Bronşit tanısı öncelikle hastalık öyküsü ve fiziki muayene ile konulur. Hastalar öykülerini anlattığında hekim tarafından bu belirtiler değerlendirilir. Ardından fiziki muayene gerçekleştirilir. Gerekli durumlarda kan testi, balgam testi, solunum testi, kan gazı analizi, akciğer grafisi veya bilgisayarlı tomografi gibi çeşitli tetkikler istenebilir. Akut bronşit çoğunlukla üst solunum yolu enfeksiyonunu takiben başlar. Bu, hastalık öyküsünde oldukça önemli bir ipucunu oluşturur. Bu süreçte kişiye özel tetkikler hem bronşitin tanısının konulmasını, hem de bronşit ile karışabilecek başka hastalıkların değerlendirme dışı kalmasını sağlar.

Bronşit Nasıl Tedavi Edilir?

Bronşit tedavisinde temel hedef, bronşlardaki şişliği azaltıcı ve artan koyulaşmış balgamı yumuşatıcı ilaçların kullanılmasıdır. Bronşit hastalığında bir çeşit destek tedavisi uygulanır. Tedaviye ek olarak bol sıvı alınması, alerjen veya mesleksel, kimyasal herhangi bir maruziyetin sebep olduğu düşünüyorsa, bunların ortadan kaldırılması veya uzak durulması tedavinin önemli bir bileşenini oluşturur. Çoğunlukla virüs nedenli olduğundan akut bronşitte antibiyotik kullanmaya ihtiyaç yoktur. Ancak bakteriyel bir etken olduğuna yönelik ipuçları var ise bu durumda antibiyotik az sayıda olguda kullanılabilir.  Özellikle enfeksiyon belirtisi olmadan tekrarlayan bronşit ataklarında alerjik olan veya olmayan astım mutlaka akla gelmelidir.

Bronşit ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Akut bronşit kronik bronşite dönüşür mü?

Hastalığa zamanında müdahale edilmez ve akut bronşite yol açan etken maruziyet ortadan kaldırılmaz ise akut bronşit,  kronik bronşite dönüşebilir. 

Astım bronşit arasındaki ilişki nasıldır?

Astım da aslında bir çeşit bronşittir. Astım hastalığında hava yollarında yani bronşlarda gelişen inflamasyon (yangı) mikrobik değildir. Alerjenlere, çeşitli toz, duman ya da kimyasala bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Bronşit ilaçları nasıl etki eder?

Bronşit, hava yollarının şişmesi ve mukus üretiminin artışı olduğu için kullanılan ilaçlar şişmeyi azaltıcı ve mukusu azaltıcı / yumuşatıcı etki gösterir.

Bronşit bulaşıcı mıdır?

Mikroorganizmalar sebebiyle gelişen bronşit bulaşıcıdır. Diğer nedenlere bağlı olarak gelişenler ise bulaşıcı değildir. Özellikle virüslere bağlı gelişen bronşitin bulaştırıcılığı daha fazladır.

Bronşit kronik hastalık mıdır?

Akut bronşit zamanında uygun şekilde tedavi edilirse, kontrol altına alınabilir. Ancak zamanında uygun tedavi uygulanmazsa kronikleşebilir. Bir çeşit bronşit olan astım da kronik bir hastalıktır.

Kronik bronşit ilerlerse ne olur?

Kronik bronşitin en büyük nedeni olan sigara gibi etkene maruziyet devam ederse ve zamanında uygun tedavi başlanmaz ise sık akciğer enfeksiyonu (zatürre) KOAH ve hatta solunum yetmezliği gelişebilir.

Bronşit için hava makinesi ile tedavi uygulanabilir mi?

Bazı bronşit tiplerinde bronş içindeki ödem (şişme) çok fazla olduğunda ilaçların nebülizatör adı verilen cihazlarla verilmesi başlangıç tedavisinde tercih edilebilir.

Bronşite hangi bölüm bakar?

Bronşite Göğüs Hastalıkları ve Alerji Hastalıklar Bölümü ve uzmanı bakar. Eğer hasta 16 yaşından küçükse Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ile Çocuk Alerji Bölümü uzmanları bakar.

Bronşit tamamen iyileşir mi?

Akut bronşit, zamanında ve uygun tedavi ile tamamen düzelebilir. Kronik bronşit ve astım ise bireye özgü planlanmış düzenli tedavi ile kontrol altına alınabilir.

Bronşit kalıcı hasar bırakır mı?

Zamanında ve uygun tedavi ile uygulanmaz, bronşite yol açan maruziyet ortadan kaldırılmazsa hastalık kalıcı hasar bırakabilir.

Bronşit için ne zaman doktora gidilmeli?

Yaşam kalitesini bozan, gece uykusunu engelleyen belirtilerin varlığında hekime başvurulması önerilir.

Bronşit hastaları ne yemeli, ne yememeli?

Bronşit hastalarının uygulaması gereken özel bir beslenme programı yoktur. Sağlıklı ve dengeli beslenmek uygun olacaktır.

Hangi yaşlarda ortaya çıkan bronşit tehlikeli olur?

“Bronşit ne zaman tehlikelidir?” sorusu merak edilen konular arasında yer alır. Zamanında uygun tedavi başlanmaz ve maruziyetten uzak durulmazsa her bronşit tehlikeli olabilir. Ancak özellikle 3 yaş öncesi çocuklar, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullananlar ve 65 yaş üstü bireylerde daha fazla tehlikeye yol açabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.