Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Nedir? Neden Olur, Belirtileri Nelerdir?

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Nedir? 

Gözyaşı kanalı tıkanıklığı, gözyaşının kanaldan boşaltılamaması halinde gözde birikerek çeşitli problemlere sebep olan bir rahatsızlıktır. Nazolakrimal kanal tıkanıklığı olarak da adlandırılan bu durum, drenaj sisteminde oluşan blokaj nedeniyle oluşur. Buna bağlı olarak gözyaşları, burun boşluğuna ulaşamaz ve göz çevresinde sulanma, kızarıklık, batma hissi ile birlikte enfeksiyon riski ortaya çıkar. 

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Neden Olur? 

Gözyaşı kanalı tıkanıklığının temel nedeni, gözyaşının burun boşluğuna akmasını sağlayan nazolakrimal kanalın kısmi veya tamamen tıkanmasıdır. Bu durum doğuştan meydana gelebileceği gibi sonradan da gelişebilir. Ayrıca bebeklerde anatomik faktörler nedeniyle yetişkinlerde ise genellikle yaş, sağlık problemi ve çevresel etkiler sebebiyle ortaya çıkar.  

Bebeklerde Görülme Nedenleri 

Bebeklerde gözyaşı kanalı tıkanıklığı görülmesi konjenital sebeplere bağlı olup gözyaşı kanalının alt ucunu kapatan zarın kapalı olmasıyla ilişkilendirilir. Yenidoğanların çoğunda görülen bu durum, nadir vakalarda kemik gelişiminin yetersiz olmasına bağlı olarak da meydana gelebilir. Bazı bebeklerde ise anne karnındaki fizyolojik gelişim tamamlanamadığı için drenaj sistemi de tam olarak gelişemez.  

Yetişkinlerde Görülme Nedenleri 

Yetişkinlerde görülme nedenleri yaşa bağlı dejeneratif değişiklikler, travmalar ve yaralanmalar gibi çeşitli durumları kapsar. Bu noktada yetişkinlerde gözyaşıkanalı tıkanıklığı görülmesinin potansiyel sebepleri aşağıdaki gibidir: 

• Yaşa bağlı olarak zamanla gözyaşlarını boşaltan punkta adı verilen kanalcıklar daralabilir. 
• Gözyaşı drenaj sisteminde veya burun bölgesinde enfeksiyon oluşumu da kanalların tıkanmasına sebep olabilir. 
• Burun veya göz bölgesinde tümör meydana geldiyse kanalın tıkanmasına zemin hazırlayabilir.  
• Kanser tedavisi için kullanılan kemoterapi ve ilaçlar, kanalın tıkanmasında rol oynayabilir.  
• Yüz bölgesinde yaralanma ve travmaya bağlı olarak drenaj sisteminde hasar meydana gelir. Kanaldaki gevşek deri hücreleri ve inflamatuar kalıntılar birikerek tıkanıklığa neden olur.  

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir? 

Gözyaşı kanalı tıkanıklığı belirtileri arasında göz sulanması, gözde akıntı ve kızarıklık yaygın olarak görülür. Bununla birlikte gözyaşı kesesinde iltihap olarak adlandırılan dakriyosistit meydana gelir. Ayrıca gözün beyaz kısmında kızarıklık, göz yanması, çapaklanma ve bulanık görme de önemli semptomlardır. Bununla birlikte gözün iç kısmına yakın ağrılı şişlik ve burun kökünde şişlik de olası belirtiler arasında yer alır. Yetişkinlerde görülen semptomlara benzer olarak bebeklerde göz akıntısı, kızarıklık, ağrı ve çapaklanma gibi belirtiler eşlik eder.  

Gözyaşı kanalı tıkanıklığı genellikle şu belirtilerle ortaya çıkar:

• Göz sulanması
• Göz yanması
• Gözde çapaklanma
• Bulanık görme
• Gözde akıntı ve kızarıklık
• Dakriyosistit

Göz Sulanması 

Gözyaşları normalde burun boşluğuna akar ve bu sayede göz yüzeyi nemli kalır. Ancak gözyaşı kanalı tıkandığında bu akış engellenir ve sıvı birikmeye başlar. Bu durum sürekli göz sulanmasına ve kişinin görme kabiliyetinin olumsuz etkilenmesine neden olur.  

Gözde Akıntı ve Kızarıklık 

Tıkalı gözyaşı kanalında oluşan enfeksiyon gözde akıntıya sebep olur. Bölgede biriken mukus, iltihaplı akıntıya sebep olarak rahatsızlık verir. Gözyaşının doğal akışının bozulmasına bağlı olarak kızarıklık da meydana gelen bir semptomdur. İltihap ve tahrişin sonucunda oluşan bu belirti, gözde akıntı ile birlikte görülebilir.  

Dakriyosistit (Gözyaşı Kesesinde İltihap) 

Dakriyosistit, lakrimal kesenin birleştiği yerde gözyaşı tıkanıklığına bağlı olarak gelişen bakteriyel bir enfeksiyondur. Bu durum, gözün iç kısmına yakın bölgede şişlik ve iltihaplı bir torbacıkla karakterizedir. Zamanla artan şişlik, dokunmayla hassas hale gelir ve bazı durumlarda dışarı akabilir. Gözyaşı bezi iltihabı önemli bir semptom olduğu için zamanında tıbbi müdahale gerektirir.  

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Nasıl Teşhis Edilir? 

Gözyaşı kanalı tıkanıklığı göz muayenesi ve floresein boya testi yapılarak teşhis edilir. Bebeklerde sık görülen çapaklanma ve gözde sulanma belirtileri göz muayenesi ile teşhis edilir. Bunun için hem bebeklerde hem de yetişkinlerde floresein adlı bir boya damlası damlatılarak belirli süre boyunca bekletilir. Eğer boya kalıntısına rastlandıysa kısmi veya tam tıkanıklık teşhisi konulur. Bunun dışında gözyaşı kanalına sıvı verilmesi, muayeneye yardımcı bir yöntemdir. Ayrıca nadiren gözyaşı yolları sintigrafisi yöntemi, tıkanıklığı daha ayrıntılı incelemek için kullanılabilir.  

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Nasıl Tedavi Edilir? 

Gözyaşı kanalı tıkanıklığı tedavisi tıkanıklığın şiddetine göre ameliyatsız veya cerrahi müdahale ile yapılır. Bunun yanı bebeklerde ise genellikle masaj ile tedavi edilir ve kısa süre içinde geçmesi beklenir. İleri seviyedeki vakalar için cerrahi yöntemlere başvurmak mümkündür.  

Ameliyatsız Tedavi Yöntemleri 

Gözyaşı kanalı tıkanıklığının ameliyatsız tedavisi için öncelikle ilaçlara başvurulur.  Bu nedenle enfeksiyonel semptomları gidermek için topikal veya göz damlası formunda antibiyotikler uygulanır. Bunun yanı sıra iltihapları azaltmak için özel ilaçlar da kullanılabilir.  

Cerrahi Müdahale (Dacryocystorhinostomy) 

Dakriyosistorinostomi olarak adlandırılan cerrahi yöntem, nazolakrimal kanal işlevini kaybettiğinde uygulanır. Tıkalı kısmı açmak için uygulanan operasyon, açık cerrahi ve endoskopik olmak üzere iki farklı yöntemle yapılır. Açık cerrahi yöntemde oküloplastik cerrahı, gözün alt kısmından burnun yanındaki bölgeden küçük bir kesi yaparak açıklık oluşturur. Oluşan açıklıkta lakrimal keseyi ve burun boşluğunu birbirine bağlayarak kanalın açılması için küçük bir tüp yerleştirir.  

Endeskopik yöntemle gözyaşı kanalı tıkanıklığı ameliyatı ciltte daha küçük kesi yapılarak uygulanır. Minimal invaziv ile uygulanan bu işlemde ilgili uzman, gözyaşı kesesinden burun boşluğuna açıklık oluşturur. Gözyaşı kesesinin üstünde kemikte bir boşluk oluşturduktan sonra kanalı açmak için küçük bir tüp yerleştirir.  

Bebeklerde Masaj ve Tedavi Süreci 

Bebeklerde gözyaşı kanalı tıkanıklığı masajı göz kesesine doğru nazikçe yapılır. Burun kökünden aşağı doğru yapılan masaj gün içinde belirli sürelerle tekrarlanmalıdır. Masaj tedavisi genellikle başarıyla sonuçlanır ancak ilgili doktorun talimatlarıyla dikkatli bir şekilde yapılmalıdır. Uygulanan basınç sayesinde organ gelişimiyle birlikte kanalın birkaç hafta içinde açılması beklenir.  

Gözyaşı Kanalı ve Nazolakrimal Sistemin Yapısı 

Gözyaşı kanalının yapısı gözyaşlarını gözden burna taşıyan bir sistem olarak tanımlanabilir. Bu noktada gözyaşı üretimi ve drenajını sağlayan önemli bir anatomik yapıdır. Nazokrimal sistem ise nazolakrimal kanal ve burun boşluğuna açılan deliklerden oluşur.  

Nazolakrimal Kanalın Anatomisi 

Nazolokrimal kanal, gözyaşının gözden burna doğru akmasını sağlayan bir yapı olup ince kanal yapısına sahiptir. Nazolokrimal kanal anatomisi ise gözün iç kısmındaki gözyaşı kesesiyle başlar ve burun boşluğuna doğru açılır. Nazokrimal kanal, 12 mm'lik üst intraosseöz kısım ve 5 mm'lik alt membranöz kısımdan oluşan bir yapıdır. Çift katlı epitel bu kanalı kaplar ve burun boşluğuna iletilmesini sağlar.  

Gözyaşı Akış Mekanizması 

Gözyaşı, gözyaşı bezleri tarafından üretilen bir sıvıdır ve göz kapakları aracılığıyla yüzeye dağılır. Kirleri ve yabancı maddeleri temizleyen bu sıvı, gözün her zaman nemli kalmasını sağlar. Akış mekanizmasını oluşturan sistemler arasında duktus nazolakrimalis yer alır ve gözyaşının burun boşluğuna doğru düzenli bir şekilde boşaltılmasını sağlar.  

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Hakkında Sık Sorulan Sorular 

Gözyaşı kanalı tıkanıklığı kendiliğinden geçer mi? 

Gözyaşı kanalı tıkanıklığı bebeklerde çoğunlukla kendiliğinden geçer ancak yetişkinlerde tedavi gerektirir. Bu nedenle gözde sulanma, kızarıklık, şişlik ve benzeri belirtiler gözlemlendiğinde göz hastalıkları bölümünden randevu alınarak uzmana danışmak önemlidir.  

Gözyaşı kanalı tıkanıklığı her yaşta görülür mü? 

Gözyaşı kanalı tıkanıklığı her yaşta görülebilen bir rahatsızlıktır. Özellikle bebeklerde rastlanan bu durum; çocukluk, ergenlik, yetişkinlik ve ileri yaşlılık süreçlerinde meydana gelebilir.  

Masajla kanal açılmazsa ne yapılır? 

Masajla kanal açılmadığında antibiyotik ilaçlara başvurulur. Damla veya topikal formdaki ilaçlar, tedavi sağlamadığında cerrahi yöntemler uygulanır.  

Göz sulanması her zaman tıkanıklık belirtisi midir? 

Göz sulanması her zaman tıkanıklık belirtisi olmayabilir. Örneğin konjonktivit olarak bilinen göz enfeksiyonunda gözyaşı üretiminin artmasıyla akıntı meydana gelebilir. Bu nedenle çeşitli alerjiler, bakteriler ve virüsler de göz sulanmasına neden olabilir.  

Göz enfeksiyonu ile gözyaşı tıkanıklığı aynı şey midir? 

Göz enfeksiyonu bakteriyel ve viral etkenlerden kaynaklı meydana gelen bir rahatsızlık olduğu için gözyaşı tıkanıklığından farklıdır. Zira gözyaşı tıkanıklığı sıvının burun boşluğuna iletilmesini sağlayan sistemin tıkanmasından dolayı oluşur.  Ayrıca göz enfeksiyonu belirtileri ve tıkanıklık semptomları benzerlik gösterse de tedavileri farklılık gösterir.  

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.