Yükleniyor
Katarsis kişinin arınmasını ve temizlenmesini sağlayan bir yöntem olarak bilinir. Bireyin, içindeki gerilimi sona erdirerek rahatlamasını sağlayan ve bilinçaltındaki duygularını gün yüzüne çıkararak, kişinin o hislerden kurtulması sağlanır. Kişi, kendi iç dünyasında bastırdığı duyguları sona erdirerek özgürleşme sağlar. Böylece duygusal anlamda bir boşalım yaşar ve tüm gerginliklerinden kurtulabilirsiniz.
Katarsis, “saf” kelimesinden türeyen bir kelime olup; bireyin, ruhunu kötülüklerden arındırması olarak nitelendirilir. Aynı zamanda, temizlenme olarak da ifade edilebilir. Antik çağlarda dinsel açıdan ruhun aydınlanması şeklinde ifade edilse de sosyal psikolojide saldırganlık olarak kullanılır.
Psikolojide katarsis bir terim olarak kullanılır. Kişinin yaşadığı olay sonucu travmaya neden olan ve olay sonucu hissettiği duyguları bilinçaltına iterek bastırdığı hislerini tedavi süreci boyunca bilinç düzeyine dönüştürmesi sağlanır. Böylece kişi patojen hislerinden ve nevrotik semptomların temizlenmesi sayesinde kendiyle bütünleşmeye başlar. Kısaca, ruhsal başkalaşım şeklinde de açıklanabilir. Aristoteles, insanların doğadan esinlenerek sanatla kendilerini arındırmaları olarak katarsisi tanımlar. Poetika adlı tiyatro oyunuyla da katarsis kavramını izleyicisine duyurmuştur.
Psikanaliz alanında Freud katarsisi, normal dışı davranışların azalmasına yardımcı olacak bir ruhsal çözümleme olarak ele almıştır. Bireyin saldırganlık yapısını ortadan kaldırmak için serbest çağrışıma dayanan ve spontane gelişen konuşmalar dizesi şeklinde kişinin bilinçaltına inerek yaşadıklarıyla yeniden yüzleşmesini sağlar.
Birey kendi içinde güvensizlik, kaygı, huzursuzluk, nefret, odaklanamamak, plansızlık gibi belirtiler yaşıyorsa bir ruh sağlığı uzmanına danışması gerekir. Bunun yanı sıra kendini ifade etmekte zorlanan, söylediklerinin anlaşılmadığını düşünen kişiler zamanla bu duyguları içinde bastırır ve fiziksel, ruhsal olarak çökme gibi durumlara neden olur. Bu durumdan kurtulabilmek için kişi önyargılarını soruşturarak ve tartışarak ruhundan uzaklaştırır.
Katarsis kelimesinin TDK’daki sözcük anlamı günah ve suçtan arınmadır. Antik Yunan dönemine ait olan kelime iç arınma olarak da ifade edilir. Bireyin olumsuz duygularını tüketerek ahlaki bakımından kazanım sağlamasına yardımcı olur. Aristoteles ve Platon döneminde ise, sanat felsefesinin bir terimi kabul edilir. Katarsis kavramı, ilk defa Aristoteles’in Poetika adlı eserinde geçer. Freud psikanaliz kuramında ise, bireyin saldırganlık yapısını açıklamaya yönelik yaptığı çalışma da ele alır.
Yunan mitolojisinden, Roma mitolojisine kadar katarsis kavramına ilişkin birçok bilgi bulunur. Eski Antik Yunan'da, ruh dönüşümü, arınma ve saflaşma olarak ifade edilir. İnsan ruhunun kötülüklerinden bu yöntem sayesinde kurtulabileceğini düşünmüştür.
Katarsis, M.Ö. 350 yıllarında ilk defa Aristoteles'in Poetica adlı trajedi oyunda yer alır. Aristoteles sergilediği trajedi oyunuyla insanların orada oyuncuların canlandırdığı karakterlerle kendilerini yüzleştirebildiğini düşünür. Canlandırılan karakterler bireydeki korku ve merhamet hislerinin yarattığı etkiyi gözler önüne serer. Bu da bireyin kendisiyle yüzleşmesine yardımcı olur. Böylece izleyicinin aydınlanmasına ve yenilenmesinde tragedyanın önemli olduğunu savunur. Çünkü arınma duygusunu seyirciye de aşılayarak hikayedeki olayla kişinin özdeşleşebileceğini savunur.
Platon'un Devlet adlı eserinde ise, adil ve onurlu yöneticilere atfedilen bir felsefi terim olarak açıklanmıştır. Ruhun kendi özünde başkalaşması sonucunda bazen boyut değiştirebileceğini anlatır. Katarsisi ilk defa psikanalizde Josef Breuer kullanmıştır. Bu yöntemi ağırlıkta histeri tedavisinde uygulanarak adından söz ettirmiştir. Breuer’in, katarsisi uyguladığı ilk hasta olarak tarihte bilinen adıyla Anna O, gerçek adıyla Bertha Pappenheim'dir. Anna O. yaşadığı fiziksel ve ruhsal rahatsızlıklardan dolayı acı çeker. Bunun nedenini öğrenmek için Breuer katarsis yöntemini kullanır ve bilinçaltında yatan sorunları gün yüzüne çıkararak hastasını tedavi eder. Böylece tarihten günümüze kadar kişilerin ruhlarında olumlu bir etki yaratır. Bilincin rahatlamasına yardımcı olan yöntemin ortaya çıkma süreci birkaç adımla şu şekilde açıklanabilir:
Çoğunlukla günlük hayatta maruz kaldığımız stres ve üzüntü sonucu ortaya çıkmaktadır. Bunu kimi zaman kişisel deneyimler tetiklerken kimi zaman da çevresel uyarıcılar etki eder. Dil sürçmeleri, rüya tekrarı ve serbest çağrışım gibi durumlarla hastalık kendini göstermeye başlar. Etkiler kendini göstermeye başladığı andan itibaren kişi yaşadığı bu duygusal çöküşten arınmak ister.
Bilinç dışının o savunmacı yapısından sıyrılıp birey kendisini ifade edecek bir çözüm bulmak zorunda kalır. Bunun içinde bireyin arınmış bir şekilde yaşaması gerekir. Eğer kendisini arındırabilir ise iç dünyasında bir farklılık oluşturur. Bu farkındalık sayesinde ruhunun temizlenmeye başladığını hisseder.
Bireyin farkındalık durumuna gelebilmesi için, ihtiyacına uygun olan tedavi yöntemini danışanı ile birlikte belirlemesi gerekir. Psikolojik terapi sonucunda kişinin içinde biriktirdiği duygu durumları dışarı çıkmaya başlar. Burada asıl önemli olan şey kişinin açığa çıkan hisleri ile cesurca yüzleşebilmesidir. Yüzleşme işleminiz bittikten sonra asıl katarsisi yaşamaya başlayabilirsiniz.
'İçine atıyorsun atma, içimdeki tüm öfkeyi kustum, rahatladım ve bağıra bağıra ağladım ama çok iyi geldi' gibi cümleleri kimi zaman söylerken kendinizi bulabilirsiniz. Bu cümleleri söylerken bile kendinizi bir kuş kadar hafif ve rahatlamış şekilde hissedebilirsiniz. İşte tam bu noktada sorunun altında yatan asıl meseleyi duygularınızı korkmadan ifade etmeyi başarabilirseniz ruhsal arınma işlemeni de başarabilirsiniz. Burada yapacağınız tek şey hangi terapi yönteminin sizde işe yarayacağını öğrenmek için bir ruh sağlığı profesyoneline gidip danışmanız da fayda var. Böylelikle içinizde bastırdığınız yoğun duygulardan kurtulup kendinizi daha iyi hale getirebilirsiniz.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 25 Nisan 2023
Yayınlanma Tarihi: 28 Mart 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
