Oskültasyon Nedir? Oskültasyon Muayene Nasıl Yapılır?

Oskültasyon Nedir?

Oskültasyon, olası tıbbi durumları teşhis etmek için fiziki muayene esnasında stetoskop ile kalbin, akciğerlerin, karın seslerinin ve atardamarların dinlenmesini içeren yöntemdir. Uzman doktor doğrudan göğse, sırta ve karna yerleştirerek vücut seslerini dinler. Böylelikle farklı seslerden olası sağlık durumlarının ön gözlemlemesini yapar. Doktorlar bu noktada frekansı, süreyi ve sayıları dinler. 

Stetoskop nedir?

Stetoskop, vücuttaki seslerin dinlenmesi için kullanılan bir araçtır. Fransız bir doktor olan René Laennec tarafından icat edilen stetoskop, çanı ve diyaframı bulunur. Uzman doktor özellikle düşük perdedeki sesleri duyabilmek için çandan yararlanır. Yüksek perdeli sesler için ise diyaframı kullanır. Uzman doktor kulağına yerleştirdiği kulaklıkla çan ve diyafram sayesinde sesleri dinleyerek hastalıkların teşhisi için faydalanır.

Oskültasyon Türleri Nelerdir?

Uzman doktor, bakılmak istenen bölgeye bağlı olarak kalp oskültasyonu, akciğer oskültasyonu, atardamar oskültasyonu veya karın oskültasyonu yapabilir. Oskültasyon türleri şöyle açıklanabilir:

Kalp oskültasyonu

Uzman doktor, stetoskop ile kalbin çıkardığı sesleri dinleyerek kalbin ne sıklıkla attığını, frekansı ve kalp atış uzunluğunu ölçer. Kalp oskültasyonu esnasında kişinin oturulması ya da 45 derecekik açıyla rahatça uzanması istenebilir. Göğsün dört bölgesinde de dinlemek yaptıktan sonra kalbin ses dalgalarını ve titreşimlerini ölçer. 

Akciğer oskültasyonu

Uzman doktor akciğer oskültasyonu sayesinde akciğerlerin çıkardığı sesleri dinler Akciğerleri oskülte etmek için kişinin dik oturması istenebilir. Derin nefesler alınması istendikten sonra uzman doktor kişinin göğsüne stetoskop yerleştirir. Böylelikle akciğerlerin en tepesinden başlayarak aşağı doğru hareket ettirerek dinler. Daha sonra sırt bölgesini dinleyerek nefes döngüsüne odaklanır. Bu noktada uzman doktor kişinin nefes alıp verme uzunluğunu, frekansı, ses yüksekliğini ve hırıltı gibi seslerin olup olmadığını incele. 

Atardamar oskültasyonu

Uzman doktor, boyundaki, karındaki ve böbreklerdeki atardamarları da dinleyebilir. Bu dinlemeyle beraber atardamarlardaki türbülanslı kan akışı belirlenir. Zayıf kan dolaşımı varsa tespit edilebilir. Bunun yanında nabzın zayıf veya yok olup olmadığını kontrol eder. 

Karın oskültasyonu

Uzman doktor, bağırsakları karın oskültasyonu yoluyla çıkardığı sesleri dinleyerek tespitlerde bulunabilir. Karın oskültasyonu esnasında sırt üstü rahatça uzanmak gerekir. Karna yerleştirilen stetoskop aracılığıyla bağırsak seslerinin varlığı veya yokluğu, bağırsak seslerinin ne sıklıkta duyulduğu incelenir. 

Oskültasyon Sonrası Neler Ortaya Çıkar?

Uzman doktor, kalp oskültasyonu, akciğer oskültasyonu, atardamar oskültasyonu ve karın oskültasyonu sırasında seslere bağlı olarak bazı durumların ön tespitini yapabilir. Bunlar yapıldığı bölgeye göre şöyle sıralanır:  

Kalp oskültasyonu sonrası tespit edilebilecek durumlar: 

Doktor, kalp oskültasyonu yaptıktan sonra kalp atışlarında anormal durumlarla karşılaşabilir. Kalp üfürümü, hırıltılı bir sese neden olur ve bu durum kalp kapakçıkları boyunca anormal kan akışı nedeniyle gelişir. Bazı üfürümler ciddi bir kalp rahatsızlığının işareti olabilir.

Perikardiyal sürtünmesi durumunda ise tiz ve gıcırtılı bir ses ortaya çıkar. Bu ses iki deri parçasının birbirine sürtünmesi gibidir. Bu ses perikardit olarak isimlendirilen kalp hastalıklarının işaretidir. 

Akciğer oskültasyonu sonrası tespit edilebilecek durumlar: 

Akciğerlerin oskültasyon noktaları farklı sesler üretebilir. Fakat genellikle akciğer sesleri yumuşak ve boş şekilde gelir. Nefes alınıp verildiğinde net bir şekilde duyulur. Üst solunum yollarında meydana gelen bir tıkanıklık stridora neden olarak tiz bir ses çıkarır. Solunum yollarının çökmesi durumunda hırıltı görülür. Hırıltı aynı zamanda astım, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) veya pulmoner ödemden kaynaklanıyor olabilir. 

Karın oskültasyonu sonrası tespit edilebilecek durumlar: 

Karın oskültasyou esnasında dinlenen normal bağırsak sesleri düşük perdeli bir gurgling sesi çıkarır. Bu ses gastrointestinal sistemin düzgün çalıştığı anlamına gelir. Bağırsak sesleri daha sessizse bağırsak aktivitenin yavaşladığının veya kabız olduğunun bir işareti olabilir. Bağırsak seslerinde artış olduğunda ise ishal olduğu anlamına gelebilir. 

Oskültasyon Hakkında Sık Sorulan Sorular

Oskültasyonda RAL ne demek?

Akciğer oskültasyonu esnasında çıtırtı benzeri anormal seslerin duyulması ral olarak tanımlanır. Bu durum bronşit, pnömoni ve pulmoner fibrozis gibi akciğer hastalıklarının işareti olabilir. 

Oskültasyon üçgeni nedir?

Oskültasyon üçgeni, sırt bölgesinde üç sırt kasının birleştiği küçük bir bölge olarak tanımlanır. Bu kaslara trapezius, latissimus dorsi ve skapula adı verilir. Kollar çapraz konumda öne eğilme yapıldığı durumda kaslar incelenerek oskültasyon üçgeni ortaya çıkar. Uzman doktor bu bölgeye stetoskopla baktığında akciğer seslerini net duyar. 

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.