Atopik Dermatit Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Atopik dermatit, vücutta renk değişikliklerine neden olarak kaşıntı gibi belirtilerle ortaya çıkan cilt sağlığı problemidir. Genellikle çocuklarda görülen atopik dermatit, egzama grubunda yer alan bir hastalık türüdür. Atopik dermatit tedavisinde deri nemlendiricileri antihistanimikler, lokal kortizonlu kremler, nemlendirici banyolar sıklıkla kullanılır.

Atopik Dermatit Nedir?

Halk arasında egzama olarak bilinen atopik dermatit, cilt kuruluğu, yoğun kaşıntı, döküntü ve diğer cilt lezyonlarının eşlik ettiği bir egzama türüdür. Genellikle bebeklikten başlayarak çocukluk ve yetişkinlik dönemlerine kadar devam edebilen atopik dermatit, belirtileri ve şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Atopik dermatit, stres, alerjenler (örneğin, toz akarları, hayvan tüyleri, polen), cilt kuruluğu, aşırı sıcak veya soğuk hava, terleme, bazı temizlik ürünleri ve parfümler gibi nedenlerle tetiklenebilir.

Atopik dermatit ve egzama cildin iltihaplanmasıyla görülen sağlık sorunudur. Egzama, bir grup cilt hastalığını tanımlayan geniş bir terimdir. Atopik dermatit ise en sık görülen egzama türleri arasında yer alır.

Atopik Dermatit Belirtileri Nelerdir?

Atopik dermatit, ciltte kaşıntı, kuruluk, ağrı, çatlama ve iltihap şeklindeki belirtilerle ortaya çıkar. Özellikle deride meydana gelen kaşıntı enfeksiyona sebebiyet verebilir. Bebeklerde atopik dermatit belirtileri, kızarıklık, tahriş, kuruluk, pütür pütür benzeri görüntüler ve lekeye benzeyen hatta beyaz, siyah, kahverengi gibi alaca alaca şekiller şeklinde yüz ve yanak bölgesinde olur. Atopik dermatit belirtileri en çok yüz ve yanak bölgesinde görülse de saç dibinden, ayak tabanına kadar vücudun her bölgesinde oluşabilir.

Atopik dermatit belirtileri şu şekildedir:

• Kuru deri yüzde solukluk
• Şiddetli ve tekrarlayan kaşıntılar
• Avuç içi, ayak tabanındaki çizgilerin çok yoğun oluşu
• Gözaltı morluğu ve çizgilenmeleri
• Düşük saç çizgisi
• Parlak tırnaklar dudak kenarında çatlaklar
• Boyunda katlanmalar
• Deri renk değişiklikleri

Bebeklik çağından başlayarak 13-14 yaşına kadar atopik dermatit görülebilir. Çocuklar büyüdükçe belirtilerin azalması beklenir. Ergenlik yaşına kadar atopik dermatitin yüzde 80-90’ı sona ermektedir. Ama bebeklik çağından başlayıp erişkinliğe kadar devam eden atopik dermatit vakaları da mevcuttur.

Atopik Dermatit Neden Olur?

Atopik dermatit hastalığına çevresel faktörler ya da genetik olarak yatkınlık neden olur. Özellikle alerjik astım ve alerjik rinit gibi bir genetik alt yapı hastalığı olan çocuklarda bu hastalığın görülme oranı yüksektir. Çevreden gelen faktörler de eklenince atopik dermatit ortaya çıkabilir

Atopik dermatit nedenleri şöyle sıralanabilir:

Genetik yatkınlık

Atopik dermatit, genetik yatkınlık olarak görülen yani aile geçmişinde alerjik rinit, astım, egzama gibi problemlerin bulunmasından kaynaklı olarak ortaya çıkabilen bir hastalıktır. Hem anne hem de babadan çocuklara atopik dermatit geçebilir.

Çevresel Faktörler

Atopik dermatit, çevreden gelebilecek faktörlere karşı da etkilenebilir. Havanın soğuk ya da sıcak olması, temizlik ürünleriyle temasta bulunmak, polenler, evdeki toz akarları, gıda alerjenleri atopik dermatite neden olan çevresel faktörler arasında yer alır.

Cilt bariyeri, dış etkenlerin yani mikroplar, alerjenlerin cilde girmesini engelleyen bir yapıya sahiptir. Atopik dermatiti olan kişilerin cilt bariyeri genellikle zayıf olduğundan alerjenlerin cilde nüfuz etmesi durumunda ciltte reaksiyonlara neden olabilir.

Bağışıklık sistemi

Bağışıklık sistemi, vücuda dışardan alınan yabancı maddelere yani alerjenlere karşı tepki verebilir. Atopik dermatit olan kişiler dışardan alerjen bir madde ile temas ettiğinde farklı tepkiler verebilir. Ciltte iltihaplanma, şiddetli kaşıntı, döküntü gibi belirtiler bu tepkilerin göstergesidir.

Atopik Dermatite Neden Olan Faktörler Nelerdir?

Atopik dermatite neden olan çevresel birçok faktör vardır. En çok karşılaşılan toz, toprak ve polen teması çocuklarda alerjik alt yapı da varsa atopik dermatite neden olabilir. Laktoz gibi alerjik reaksiyona neden olabilen gıdalar atopik dermatit nedenleri arasında yer almaktadır. Çocuklarda özellikle görülen her türlü enfeksiyondan sonra atopik dermatit artmaktadır. Antibiyotik ve ilaç kullanımlarında hatta aşı olduktan sonra atopik dermatit görülme sıklığında artış olur.  Kimyasal maddelerle evde yapılan temizlik sonrasında bebek ve çocuklarda atopik dermatit alevlenir. Bebeğin ya da çocukların kimyasala teması olmasa da temizlik esnasında havada gözle görülmeyen molekülleri soluması bile atopik dermatitin artmasına yeterlidir.

Eskiden çok kullanılan ancak günümüzde tercih edilmeyen yünlü ürünler hassasiyeti olan çocuklarda atopik dermatitin artmasına neden olur. Kedi, köpek gibi hayvan tüyleri yine hastalığın yükselmesini tetiklemektedir.

Alerjik astımı olan çocukları etkileyen etkenler yine atopik dermatit görülen çocukları da etkileyebilmektedir. Çünkü atopi denilen grupta yabancı madde çocuğun vücuduna girince, kanda var olan hücreleri aktifleştirir ve o hücreler o yabancı maddeye karşı reaksiyon verir. O reaksiyon da vücutta nerede tutunuyorsa belirtilerini yine o bölgede gösterir. Bebeklik çağında ve çocukluk döneminden sonra, erişkin döneme geldikçe atopik dermatitin yerleşimleri de farklı yerlerde olabilmektedir.

Atopik Dermatite Ne İyi Gelir?

Atopik dermatit görüldüğü durumda öncelikle var olan etkenlerden bebeğin ya da çocuğun uzaklaştırılması gerekir Bu her etken için geçerli olmayabilir. Örneğin yünlü ürünler, kedi köpek varlığı, kimyasal teması gibi faktörlerden kolaylıkla bebek ya da çocuk uzaklaştırılabilir. Ama enfeksiyon, antibiyotik kullanımı gibi durumların önüne geçilemez. 

Atopik dermatit görüdüğü durumda şu yöntemlerden de yararlanılabilir:

Nemlendirici kremlerden yararlanın

Atopik dermatit bahar aylarında çayır ve ağaç polenleri nedeniyle artabilir. Tedavide deri nemlendiricileri antihistanimikler, lokal kortizonlu kremler, nemlendirici banyolar sık kullanılır ve atopik dermatit ataklarını rahatlatır.

Stres yönetimi yapın

Stres, atopik dermatit belirtilerini tetikleyerek daha da kötüleştirebilir. Stres yönetimi ile semptomların kontrol altına alınmasını sağlamak mümkündür.

Tetikleyicilerden kaçının

Atopik dermatite neden olan faktörlerden kaçınmak önemlidir. Bu faktörler arasında alerjenler (toz akarları, hayvan tüyleri, polen), aşırı sıcak veya soğuk hava, terleme, aşırı temizlik ürünleri ve parfümler bulunur.

İlkbahar ve sonbaharda mevsim değişikliği nedeniyle yine bebeklerde ve çocuklarda atopik dermatit nedeniyle döküntüler olur. Bu belirtiler görüldüğü zaman yine ailelerin daha önceden kullandığı krem ve şurupları kullanmaları yeterlidir.

Atopik Dermatit Tedavisi Nasıldır?

Atopik dermatit tedavisi 2 şekilde planlanır. Birincisi hastanın şiddetli akut bir atak geçirdiği dönemde gerçekleştirilir. Bu dönemde sürekli kullanması gereken nemlendirici tarzında ilaçlar vardır. Çünkü atopik dermatit olan çocukların ciltleri hassas ve kurudur. Bu nedenle akut dönemde dermatoloji uzmanı tarafından verilen kortizonlu kremler ve antihistaminik şuruplar devreye girer. Bu ilaçların kullanımı çok önemlidir. Ailelerin kortizonlu kremlerden tereddüt etmemelidir. Uzman tarafından belirli dozlarda verilen kortizon kullanımının çocuklara bir zararı yoktur.

Atopik dermatit atağı atlatıldıktan sonra idame tedavi sürecinde sürekli vücudu nemli tutacak hastalığa özel nemlendiriciler kullanılır.

Atopik Dermatit Hakkında Sık Sorulan Sorular

Atopik dermatit tedavi edilmezse ne olur?

Atopik dermatit tedavi edilmezse vücutta görülen kızarıklıklar artar, daha da şiddetlenir. Vücutta yayılımı artabilir. Hastalık çocukları rahatsız eden boyutlara gelebileceği için, tedavinin ihmal edilmemesi çok önemlidir.

Atopik dermatit atağı geçiren bir çocuk atağı medikal tedavi ilen 5 günde atlatabilecekken, tedavi almadan atağı çok daha uzun sürede atlatabilecektir. O geçen süreden sonra yeni bir atak da gelirse bu sefer çocuk uzun bir süre atopik dermatit şikayetlerini yaşamak durumunda kalır. Tedavi edilmeyen ve üst üste geçirilen ataklar nedeniyle daha sonra geçirilen atakların şiddeti artar.

Atopik dermatit ne yememeli?

Atopik dermatiti olan kişiler bazı besinleri tükettiğinde semptomların kötüleşmesine neden olabilir. Özellikle süt ürünleri, yumurta, glüten içeren besinler, kuruyemiş ve deniz ürünlerinden uzak durmaları önemlidir.

Stres atopik dermatite neden olur mu?

Bebek ve çocuklarda yaşanan stres ve psikolojik etkenler atopik dermatite neden olabilir. Aşı, üst solunum yolu enfeksiyonu, diş çıkarma gibi ateşli hastalıklar bebek ve çocuklarda strese neden olur. Ayrıca anne baba arasındaki uyumsuzluklar, başka çocukların ve kardeşlerin varlığından gelişen kıskançlık gibi stres faktörleri atopik dermatit hastalığını tetikleyebilmektedir.

Emziren bebekler için annelerin alması gereken önlemler var mıdır?

Laktoz dışında kanıtlanmış gıdalar olmasa da kavun, patlıcan, çilek gibi bazı gıdaların anne ve bebekte alerjik reaksiyonlara neden olduğu görülmektedir. Kendisinde alerji altyapısı olan annelerin hassasiyet duyduğu gıdalara dikkat etmesi önemlidir. Bebeğinde, çocuğunda veya kendinde tükettikten sonra kızarıklık, döküntü gibi herhangi bir alerji oluşturan gıda varsa uzak durulmalıdır.

Annelerin emzirme döneminde gaz yapan gıdalar gibi yememesi gereken besinler vardır zaten. Özellikle bu dönemde annelerin her gıdayı tüketmesi sadece alerjik reaksiyona neden olan gıdalardan çekinmesi yeterlidir. Çünkü bebeklerin bağışıklık sistemini en çok güçlendiren besin anne sütüdür. Anne sütünü düzenli alan bebek ve çocuklarda atopik dermatit görülme sıklığı daha azdır ya da geçirilen ataklarda belirtileri geçirmekte anne sütü etkilidir.

Erişkinlerde görülen egzamadan bir farkı var mı?

Atopik dermatitin devamıysa eğer erişkinlerde görülen egzamadan çok farklıdır. Hastalık yüzde 10 civarında erişkinlerde de devam edebilir. Erişkinlerde görülen egzama atopik dermatitten ayrıdır.

Cilt kaşıntısına ne iyi gelir?

Atopik dermatitte ya da herhangi bir alerji durumunda kaşıntıya neden olan etkenden uzak durulmalı, uzman kontrolünde verilen medikal tedaviye uyulmalıdır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.