Belde kanal daralması (Spinal stenoz)

Bacaklarda uyuşukluk, kas krampları, güçsüzlük, uyuşma ve ağrı gibi belirtilerle ortaya çıkan belde kanal daralması, ileri yaş hastalığı olarak bilinmekle birlikte her yaş grubunda yaşanabilmektedir. Fizik tedavi, çeşitli ilaçlar ve enjeksiyon uygulaması gibi cerrahi dışı yöntemler belde kanal daralması tedavisi için ilk uygulanacak metotların başında gelmektedir. Bu tedavilerden fayda göremeyen ve günlük yaşamı olumsuz yönde etkilenen hastalar için ise cerrahi müdahaleler ön plana çıkmaktadır.

Memorial Şişli Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü Uzmanları, belde kanal daralması ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.

Belde kanal (Spinal stenoz) daralması nedir?

Omurga, kemik yapılar ve aralarında bulunan disk denilen yumuşak dokulardan birbirlerine bağlanmaktadır. Omuriliği koruyan ve çevreleyen kemik yapıdaki omurga içerisinde bir kanal içermektedir. Bu kanalın içinden omurilik geçmektedir. Omuriliği içinde geçtiği bu kanalın çeşitli nedenlerle daralmasına Spinal stenoz yani belde kanal daralması denir.

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) nedenleri nelerdir?

Omuriliğin geçtiği kanal farklı nedenlerle daralabilmektedir. Damarların iç hacminin çeşitli nedenlerle daralması gibi omuriliğin içinden geçtiği kanal da daralabilmektedir.

Belde kanal daralması (Lomber dar kanal) nedenleri genel olarak şu şekilde sıralanabilir;

• Omurgayı oluşturan omurlar arasındaki disklerin zamanla yıpranıp bozulması sonrasında kanal içine doğru bası yapması.
• Omurlar arasındaki eklem kıkırdaklarının zamanla aşınıp kireçlenme oluşması belde kanal daralmasına neden olabilmektedir. Meydana gelen kireçlenme dokuları kanal içine bası yapabilmektedir.
• Travmalar sonucunda belde kanal daralması oluşabilmektedir.
• Tümör ya da farklı hastalıklara bağlı olarak belde kanal daralması yaşanabilmektedir.
• Genetik faktörler belde kanal daralması nedenleri arasındadır.

Belde kanal (Spinal stenoz) daralması belirtileri nelerdir?

Belirtilerinin benzerliği yüzünden belde kanal daralması çoğu zaman bel fıtığı ile karıştırılabilmektedir. Belde kanal daralması hiçbir belirti vermeden de ilerleyebilmektedir. Belde kanal daralması (Lomber dar kanal) belirtileri genel olarak şu şekilde sıralanabilir.  

• Bacaklarda uyuşukluk
• Kas krampları
• Güçsüzlük
• Uyuşma
• Ağrı
• Çok tipik bulgusu ciddi bel kanalı darlıklarında özellikle ayakta durma ve yürümeyle şiddetli bacak ağrısı kramplar oluşmasıdır.
• Hastanın yürümeyi durdurup dinlenme ihtiyacı duyması bel kanalı daralması belirtileri arasındadır.
• Hasta dinlendiğinde ya da öne doğru eğildiği zaman şikayetlerde azalma yaşanması bel kanalı daralmasını akla getirmektedir. Şikayetlerin azalması nedeniyle bazı hastalar öne doğru eğilerek yürümeyi tercih etmektedir.
• İleri aşama bel fıtıklarında olduğu gibi, belde kanal daralması hastalarında da idrar ve büyük tuvaleti tutamamak gibi belirtiler ortaya çıkabilmektedir. 

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) teşhisi nasıl konulur?

Belde kanal daralması (Lomber dar kanal) teşhisinde hastanın hikayesi çok önemlidir. Klinik muayene ve hastanın şikayetleri değerlendirildikten sonra radyolojik görüntülemelerle teşhis netleştirilebilir. Manyetik Rezonans (MR) ve Bilgisayarlı Tomografi (BT) görüntülemeleri ile belde kanal daralması teşhisi rahatlıkla konulabilmektedir.

Klinik muayenede hastaların en çok dile getirdiği şikayetlerin başında yürüyüş mesafelerinin kısalması, yürüyüş sırasında durarak dinlenme ihtiyacı hissedilmesi vardır. Hastalar eğilerek yürüdükleri zaman şikayetlerinin azaldığını dile getirmektedir. Hastaların postürleri yani duruşları ilerleyen aşamalarda değişmektedir.

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) tedavisi nasıldır?

Belde kanal daralmasının tedavisi hastanın genel durumu ve hastalığın evresine göre farklılık gösterebilmektedir. Belde kanal daralması (Lomber dar kanal) ile evre değilse cerrahi dışı tedaviler ön plana alınmaktadır.

• Fizik tedavi ile hastaların bel bölgesi kasları güçlendirilerek esneklik kazandırılır. İleri evre olmayan bel kayması hastalarında fizik tedavi uygulamaları ile şikayetler kontrol altına alınabilir.
• Anti inflamatuar ağrı kesici ilaçlar kullanılarak bel kayması semptomları azaltılabilmektedir.
• Özellikle cerrahi tedaviye uygun olmayan hastalarda enjeksiyon tedavileri olumlu sonuçlar vermektedir. Belde kanal daralması olan bölgeye enjeksiyonla kortizon ya da benzeri ilaçlar verilerek enflamasyon azaltılmaktadır. Enjeksiyon tedavileri senede 3 kez tekrarlanabilmektedir.
• Cerrahi dışı tedavilerden fayda göremeyen, ağrıları kontrol altına alınamayan ya da nörolojik anlamda ileri derece kas gücü kaybı olan hastalarda belde kanal daralması ameliyatı ile tedavi edilebilmektedir. 

BELDE KANAL DARALMASI HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) ameliyatı nasıl yapılır?

• Belde kanal daralması (Lomber dar kanal) ameliyatı omurilik ve sinirlerdeki baskıyı ortadan kaldırmayı hedeflemektedir. Çeşitli nedenlerle daralan kanal cerrahi yöntemlerle rahatlatılmaktadır.
• Belde kanal daralması ameliyatı daralmanın seviyesine, hastanın yaşına, ek hastalıklarına, darlığın şiddetine, eşlik eden omurga deformitelerine göre implant kullanılarak yapılabildiği gibi implatsız da yapılabilmektedir.
• Belde kanal daralması olan bölgede başka bir sorun yoksa omurganın arka bölgesinden ameliyat gerçekleştirilmektedir. Kireçlenme ya da farklı nedenlerle kanalın daralmasına neden olan bölgede omurun lamine denilen kısmı mikroskop altında çıkartılmaktadır.
• Bu kemik omurilik zarından yine mikroskop altında temizlenerek omuriliğe ve sinirlere yapılan bası ortadan kaldırılmaktadır.
• Laminektomi denilen bu ameliyat sırasında sadece kemik kısım değil kemiğin etrafındaki bağ dokuda çıkartılmaktadır.
• Belde kanal daralmasının yanında aynı zamanda belde kayma gibi instabilite (anormal hareket) sorunu varsa vida ya da kafes gibi implantların kullanıldığı ameliyatlar yapılabilmektedir. Yine aynı şekilde kanal daralması ameliyatı yapıldıktan sonra hasta ve hastalığın durumuna göre vidalarla omurlar birbirine sabitlenebilmektedir. Bu ameliyatlar sırt veya bel bölgesinden yapılabildiği gibi karın bölgesinden de uygulanabilmektedir. Bel kayması ameliyatlarında uygulanan OLİF ameliyatı bu ameliyatlardan bir tanesidir.

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) ameliyatı kaç saat sürer?

Belde kanal daralması (Lomber dar kanal) ameliyatının süresi darlığın şiddetine ve darlığın kaç seviyede olduğuna bağlı değişebilmektedir. Belde kanal daralması tek bir seviyede ise ve ameliyat sırasında vida benzeri implantlar kullanılacaksa ameliyatın süresi 1,5 – 2 saat sürebilmektedir. Belde kanal daralması ameliyatı sırasında implant gerekmiyorsa ameliyat süresi yaklaşık 1 saat sürmektedir. Ancak belde kanal daralması 3-4 seviyeyi içeriyor ve kullanılması gereken implat sayısı 4-5 seviye ise ameliyat süresi 5-6 saat sürebilmektedir.

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) ameliyatı riskleri nelerdir?

Her cerrahi işlem gibi belde kanal daralması ameliyatının da riskleri olabilmektedir. Ameliyat ile ilgili riskler ve komplikasyonların yaşanmaması için operasyonu bu konuda tecrübeli bir ekibin gerçekleştirmesi çok önemlidir. Aynı zamanda tam donanımlı bir hastane seçilmelidir. Belde kanal daralması (Lomber dar kanal) ameliyatının olası riskleri genel olarak şu şekilde sıralanabilir;

• Belde kanal daralması ameliyatının her ameliyatta olduğu gibi ameliyat sonrası enfeksiyon riski bulunabilir.
• Belde kanal daralması ameliyatı daha çok ileri yaş hastalarda gerçekleştirildiği için yara iyileşme sorunları yaşanabilmektedir.
• İleri yaş hastalarda tansiyon, diyabet, kalp gibi hem anestezi hem de ameliyat sonrası dönemde riskler artabilmektedir.
• Belde kanal daralması ameliyatında oluşan basıyı azaltmak için kemik ya da kireçlenmiş yumuşak dokular alınmaktadır. Bu kemikler omurilik zarına yapışık olabilmektedir. Mikroskop altında omurilik zarı temizlenmesine rağmen nadir de olsa omurilik zarında yırtıklar oluşabilmektedir. Özellikle 2. veya 3. kez belde kanal daralması ameliyatı olan hastalarda bu risk biraz daha fazladır. Omurilik zarının yırtılması ameliyat sırasında tamir edilebilen bir durumdur. Ancak bazen bu yırtıktan beyin omurilik sıvısı sızabilmekte bu da ameliyat sonrası iyileşme döneminde sorunlara yol açabilmektedir.
• Belde kanal daralması ameliyatından sonra hissizlik, uyuşukluk, karıncalanma gibi şikayetler yaşanabilmektedir. Daha önceden var olan uyuşukluğun ameliyattan hemen sonra geçmesi beklenmese de, bu şikayetler bir süre devam edebilmektedir. Yaşanan bu şikayetlerin kalıcı olması beklenmemektedir.
• Füzyon yani vida ya da kafes gibi implantların kullanıldığı ameliyatlarda hastaların kemik kalitesinin durumuna göre vidaların kaynama sorunu yaşanabilmektedir. Özellikle ileri yaş hastalarda kemik kalitesi düşük olduğu için ortaya çıkabilecek kaynama sorunları vidaların daha sonra gevşemesine yol açabilmektedir.

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) ameliyatından sonra hasta ne zaman normal hayatına dönebilir?

Belde kanal daralması ameliyatından sonra hastaların normal yaşantılara dönmesi kişilere göre farklılık gösterebilmektedir. Hastanın aktivite seviyesi bunda etkili olmaktadır. Belde kanal daralması (Lomber dar kanal) ameliyatı sonrası sosyal veya iş hayatına dönüş genel olarak şu şekilde olmaktadır.

• Ameliyattan 1 veya 2 gün sonra hasta yürütülmeye başlanmaktadır.
• Belde kanal daralması ameliyatından 2 – 3 hafta sonra hastalar sokağa çıkabilmektedir. Bu süreçte yürüyüş mesafeleri artırılabilir.
• Belde kanal daralması ameliyatından 1 ay sonra hastaya göre değişmekle birlikte havuz egzersizleri yapılabilir.
• Ameliyattan 1 ay sonra belirli hareket kısıtlamalarına bağlı kalmak kaydıyla hastalar işlerine dönebilmektedir.
• Belde kanal daralması ameliyatından sonra tam iyileşme ortalama 6 aydan sonra olmaktadır.

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) ameliyatından sonra hastaların dikkat etmesi gerekenler nelerdir?

Hastaların tarif edilen yasaklı bel hareketlerine en az 3 ay dikkat etmeleri gerekmektedir. Özelikle implant yerleştirilen hastalarda kemik kaynama olana kadar yasaklı hareketlere dikkat etmesi gerekmektedir. Taburcu olduktan sonra hastaların yara yerinde akıntı, yara dudaklarında açılma, önceden olmayan şiddetli bir ağrı olması, bacaklarda sonradan güç kaybı oluşması durumunda ameliyatı yapan doktoru ile irtibata geçmesi gerekmektedir. Beli zorlayıcı, omurgaya baskı yaratacak özellikle; öne, arkaya eğilme, beli çevirme gibi hareketlerden uzak durulmalıdır. 

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) bitkisel tedavisi var mıdır?

Belde kanal daralması (Lomber dar kanal) mekanik bir daralmadır. Yapılan bilimsel araştırmalara göre belde kanal daralmasını önleyecek ya da tedavisinde bitkisel ya da doğal tedavilerin yeri bulunmamaktadır.  Cerrahi tedavilerin yanında medikal ağrı kesiciler, fizik tedavi ve enjeksiyon tedavisi gibi cerrahi dışı tedaviler bulunmaktadır.

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) egzersizleri nelerdir?

Belde kanal daralması (Lomber dar kanal) tedavisinde fizik tedavi egzersizleri ileri olmayan seviyelerde ilk başvurulan tedavi yöntemidir. Belde kanal daralması ameliyatında sonra ise yürüyüşün yanında özellikle zayıflayan bacak kaslarını güçlendirmek için özel egzersizler uygulanabilmektedir. Yatarken bacağın düz kaldırılması ya da yatak içinde dizi bastırma gibi egzersizlerle bacak kasları güçlendirilebilmektedir.

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) fizik tedavi ile düzelir mi?

Ameliyattan önce uygun hastaların ilk olarak denemesi gereken tedavi yöntemlerinden birisi fizik tedavidir. Erken aşamada ileri nörolojik bulgular yoksa öncelik fizik tedavi yöntemleridir.  Her hastaya ameliyat yapılmamaktadır. Belde kanal daralması (Lomber dar kanal) tedavisinde öncelikle ameliyatsız yöntemler denenmelidir.       

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) ameliyatından sonra ağrı yaşanır mı?          

Belde kanal daralması (Lomber dar kanal) ameliyattan sonra cerrahinin yol açtığı ağrılar yaşanmaktadır. Ancak bu ağrılar kalıcı değil geçici ağrılardır. Bir süre devam edebilir. Ameliyat öncesi yaşanan bacak ağrıları, kramplar karıncalanma hissi de bir süre devam edebilir. Ameliyattan 6 ay sonrası tam bir iyileşme görülmektedir. Şikayetlerde net bir azalma görülür. 6 aya kadar bu şikayetler azalarak devam edebilir.

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) ameliyatından sonra hangi şikayetler yaşanırsa doktor kontrolüne gidilmelidir?

Belde kanal daralması ameliyatından sonra hasta belli bir süre doktor kontrollerini aksatmamalıdır. Ancak yaşanacak bazı şikayetlerde zaman kaybetmeden doktora başvurulmalıdır. Bu şikayetler şu şekilde sıralanabilir;

• Özellikle vida gibi implant kullanılan ameliyatlardan sonra azalması beklenen ağrı seviyesinin artmaya başlaması enfeksiyon ya da kullanılan vidanın gevşemesinden kaynaklanabilir. Ağrısız dönemden ağrılı döneme geçildiyse zaman kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.
• Hastanın postüründe yani duruşunda ciddi bir değişiklik yaşanırsa doktora başvurulmalıdır.
• Ağrının yanı sıra kızarıklık, yara yerinden akıntı, ateş gibi belirtiler enfeksiyon bulguları olabilmektedir. .

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) ve bel fıtığı ameliyatı aynı seansta yapılabilir mi?

Belde kanal daralması (Lomber dar kanal) ve bel fıtığı ameliyatı aynı seansta yapılabilmektedir.

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) için riskli grup var mıdır?

Omurga sağlığına dikkat etmeyen kişilerde belde kanal daralması (Lomber dar kanal) yaşanabilmektedir. Hareketsiz yaşam süren, ağır işlerde çalışan, uzun yol şoförleri ya da masa başı çalışanlar belde kanal daralması için riskli gruptadırlar.

Belde kanal daralması (Spinal stenoz) ameliyatı için hangi hastalık grupları uygundur?

• Nörolojik olarak ciddi kas gücü kaybı olan kişiler
• İdrar ve büyük abdest sorunu yaşamaya başlayan hastalar.
• Çok ağrısı olan ve ameliyatsız yöntemlere yanıt vermeyen kişiler
• Yürüme mesafesi çok daralmış hastalar
• Sosyal hayatı bu rahatsızlıktan çok fazla olumsuz etkilenen hastalar ameliyat için uygun hastalardır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.