Inflamatuar Bağırsak Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Crohn hastalığı ve ülseratif kolit hastalığı için kullanılan inflamatuar bağırsak hastalığı, bağırsakların kronik inflamasyonu ile karakterize olan bir grup hastalık olarak ifade edilir. Hem crohn hem de ülseratif kolit sindirim sistemini etkiler ve yaygın belirtileri arasında mide krampları, ishal ve gaz yer alır. İnflamatuar bağırsak hastalığı tedavisi genelde yaşam boyu hastalığın yönetilmesine yardımcı olmak için uygulanır.

Inflamatuar Bağırsak Hastalığı Nedir?

İnflamatuar bağırsak hastalığı, crohn ve ülseratif kolit olarak iki türü bulunan, sindirim sisteminin iç yüzeyinin iltihaplanması ile karakterize olan ve bağırsaklarda kronik inflamasyona neden olan bir grup hastalıktır.

İshal, karın ağrısı, mide kramplar, şişkinlik ve gaz gibi belirtilere yol açan inflamatuar bağırsak hastalığı, hafif seyreden vakalarda ilaç tedavisiyle yönetilebilirken daha şiddetli ve kronik seyreden durumlarda ise cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyabilir.

Inflamatuar Bağırsak Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Inflamatuar bağırsak hastalığı, bağırsakların iç yüzeyindeki iltihaplanmanın bir sonucu olarak ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Bağışıklık sisteminin zayıflaması, kötü beslenme, sigara, alkol, stres, genetik ve birtakım ilaçların kullanımı inflamatuar bağırsak hastalığı nedenleri arasında sayılır.

Inflamatuar Bağırsak Hastalığı’nın tam nedenleri hala net olarak anlaşılamamış olsa da, uzmanlar bu hastalığın nedenleri arasında şu faktörlerin etkili olduğunu düşünmektedir:

• Bağışıklık sistemi düşmüş kişilerde tüketilen gıdalar yabancı madde olarak algılanabilir ve onlarla savaşabilmek için vücut antikorlar salgılar. Bu durum da IBH hastalığına yol açabilir.
• Yapılan araştırmalara bakıldığında IBH’ye sahip hastaların %25’inin ailesinde de ınflamatuar bağırsak hastalığı saptanmıştır.
• Sigara, stres, depresyon ve çeşitli ilaç kullanımı IBH’ye sebep olabilir.

Inflamatuar Bağırsak Hastalığı Çeşitleri Nelerdir?

İnflamatuar bağırsak hastalığının kendi içinde ülseratif kolit ve crohn hastalığı olmak üzere iki çeşidi vardır. Bu iki hastalık bağırsağın farklı bölgelerini etkileyebilir ve belirtileri farklılık gösterebilir.

Ülseratif Kolit Nedir?

Ülseratif kolit, bağışıklık sistemindeki değişiklikler sonucu bağırsakların iç yüzeyinde iltihaplanma ve ülser oluşumuna yol açan bir inflamatuar bağırsak hastalığıdır.

Ülseratif Kolit Belirtileri

Ülseratif kolitin belirtileri kişiden kişiye değişiklik göstermekle birlikte belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Kan ya da irin içeren ve sürekli tekrarlayan ishal
• Sürekli tuvalet ihtiyacı ve ıkınma hissi
• Karın ağrısı
• Aşırı yorgunluk
• İştahsızlık
• Kilo kaybı

Belirtilerin şiddeti, bağırsağın ne düzeyde iltihaplandığına göre değişiklik gösterir. Bazen de haftalar, aylar boyunca belirti göstermeden ilerleyen ülseratif kolit, aniden nüksedebilir ve ağızda ülserlerle, eklemlerin şişmesiyle, gözlerin kızarmasıyla ve kemik erimesi gibi ciddi belirtilerle kendini gösterebilir.

Ülseratif kolit risk grupları

Ülseratif kolit her yaş grubunda gelişebilir fakat şimdiye kadar yapılan teşhislerde çoğunlukla 15-25 yaş aralığının tehdit altında olduğu saptanmıştır. Her iki cinsiyette de görülme olasılığı aynıdır. Ailelerinde bu hastalık olan kişilerde, ülseratif kolit görülme olasılığı daha fazladır.

Crohn Hastalığı Nedir?

Crohn hastalığı, ağızdan başlayarak anüse kadar tüm sindirim sisteminde olabilen, olan bölümlerde ülserlere ve iltihaplanmalara yol açan bir hastalıktır.

Crohn hastalığı belirtileri

Crohn hastalığı olan bölgelere göre belirtiler değişiklik gösterebilir. En sık görülen semptomlar arasında ishal, karın ağrısı ve kilo kaybı vardır. Aktif dönemlerinde ise dışkıda kan ve yorgunluk gözlenebilir. Belirtiler sürekli ya da belirli sürelerde bir ortaya çıkabilir.

Crohn hastalığı risk grupları

Crohn hastalığı, genellikle 15-30 yaş arasında görülür. Teşhis konulan kişilerin yaklaşık %15’inde 15 yaşından önce belirtiler görüldüğü saptanmıştır. D vitamini eksikliği ve çevresel kirlilikten etkilenen kişilerin de Crohn hastalığına yakalanma oranı daha yüksektir.

Uzun süreli antibiyotik ve ağrı kesici ve ateş düşürücü kullanımı bağırsak sağlığını etkileyerek Crohn hastalığına neden olabilir. Paketli hazır yiyecek tüketenlerde ve sigara kullananlar da daha sık görülebilir. Ülseratif kolit gibi genetik olarak geçebilir.

Inflamatuar Bağırsak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Bağırsak inflamasyonu belirtileri geçici veya kronik bir şekilde seyredebilir. İnflamatuar bağırsak hastalığının yaygın belirtileri arasında genellikle karın ağrısı, şiddetli kramp, sık tuvalet ihtiyacı, ishal, midede gaz ve şişkinlik görülür. Bazı insanlarda hafif görülebilen semptomlar bazı kişilerde ise şiddetli yaşanabilir.

Inflamatuar Bağırsak Hastalığı’nın belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Karın ağrısı ve şiddetli kramp
• Sürekli tuvalet ihtiyacı
• İshal
• Midede gaz ve şişkinlik
• Dışkıda kan görülmesi
• İştah kaybı ve devamında kilo kaybı
• Dönem dönem kabızlık
• Mide bulantısı ve kusma
• Yorgunluk
• Ateş
• Gözlerde kırmızılık
• Deri döküntüleri ve yaralar

Inflamatuar Bağırsak Hastalığı Riskleri Nelerdir?

Inflamatuar Bağırsak Hastalığı ibd’nin getirdiği pek çok risk bulunmaktadır. Bu yüzden çok dikkatli olunması gerekir.

• Inflamatuar Bağırsak Hastalığı olan kişilerin, diğer insanlara göre kolon kanserine yakalanma oranı daha yüksektir.
• Anüs çevresiyle bağırsağın son kısmında oluşan, küçük bir tünel şeklinde anal fistül IBH riskleri arasındadır.
• Halk arasında kansızlık olarak bilinen anemiye neden olabilir.
• Bağırsakların tam çalışamasından dolayı emilim bozukluğu (Malabsorbsiyon) oluşabilir.
• Böbrek taşı oluşumuna yol açabilir.

Inflamatuar Bağırsak Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

IBH’nin tanısını koyabilmek için tek bir test yeterli olmayabilir. Doktorunuz durumunuza göre farklı tanı yöntemlerini kullanabilir. Bu yöntemler belirtilerinize göre; tam kan sayımı, endoskopi, kolonoskopi, sigmoidoskopidir.

Inflamatuar Bağırsak Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Inflamatuar bağırsak hastalığı tedavisi, kişiden kişiye farklılık gösterir. İlaç kullanılarak bağırsak iltihabı kontrol altına alınabilir ve bu şekilde başka bir tedaviye ihtiyaç kalmaz ancak ilacın işe yaramadığı durumlarda cerrahi tedaviler tercih edilebilir. Bu cerrahi işlemde rahatsız olan bağırsağın bölümü alınabilir ve sorun ortadan kaldırılabilir.

Tüm bunların yanı sıra inflamatuar bağırsak hastalığı bitkisel tedavisinin olup olmadığını merak edebilirsiniz. Kesinliği kanıtlanmayan bir şekilde bu tedaviler mevcuttur. Ancak doktorunuza başvurmadan bu tedaviye karar vermeniz vücudunuzda sıkıntılara yol açabilir.

Inflamatuar Bağırsak Hastalığı ve İrritabl Bağırsak Sendromu Arasındaki Fark Nedir?

Inflamatuar Bağırsak Hastalığı, zamanla kötüleşen kanlı dışkı gibi belirtilere sahiptir. Karın ağrısı olduğunda karnın sağ ya da sol alt tarafında olur. Irrıtabl Bağırsak Sendromu’nda ise mide bulantısı daha çok görülür ve karın ağrı karnın alt yarısını kaplar.

IBH’de Beslenme ve Yaşam Tarzı Önerileri

Inflamatuar bağırsak hastalığı, beslenme düzeni değiştirilerek semptomları hafifletilebilecek bir hastalıktır. Aşağıdaki önerileri uygulayarak meydana gelen belirtileri hafifletmeniz mümkündür.

• İyi bir bağırsak sağlığı için uyku çok önemlidir. Günlük olarak size yeten uyku saatinizi belirleyerek uyku düzeninizi kurabilirsiniz.
• Porsiyonlarınızı küçülterek daha sık (2-4 saatte bir) yemek yemeyi deneyebilirsiniz. Bu sindiriminizi kolaylaştırabilir.
• Stres doğrudan bağırsağı etkiler ve stresten uzaklaşabilmek için meditasyon gibi rahatlatıcı aktiviteler yapabilirsiniz.
• Belirtilerinizin çoğaldığı zamanlarda tükettiğiniz gıdaları düşünerek not alabilirsiniz. Bu not, belirtilerin alevlenmesinin kaynağını bulmanıza yardımcı olabilir.
• Kafein, alkol içeren içecekleri ve lifli, baharatlı, yağlı, sütlü yiyecekleri azaltmanız belirtilerinizi hafifletebilir.

Inflamatuar Bağırsak Hastalıkları Nasıl Önlenebilir?

IBH tanısı henüz koyulmayan ve belirti göstermeyen kişiler ailelerinde görülmesinden dolayı endişe içinde olabilirler. Ancak işlenmiş gıdalardan uzak durarak, akdeniz diyeti ile beslenerek, sigara tüketmeyerek, düzenli uyku düzeni ile bu hastalığın önüne geçilebilir.

Inflamatuar Bağırsak Hastalığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

IBD'nin uzun dönem etkileri nelerdir?

IBD uzun dönemde, kolon kanserine, anal fistüle, anemiye, böbrek taşına, yetersiz emilime neden olabilir.

Inflamatuar bağırsak hastalığı için hangi bölüme gidilir?

IBH için gastroenteroloji bölümüne başvurmak gerekir.

Inflamatuar bağırsak hastalıkları genellikle kimlerde görülür?

IBH, 15-30 yaş arasında, ailesinde bu hastalık bulunan kişilerde,  sigara içenlerde ve sık antibiyotik kullanan kişilerde görülebilir.

Inflamatuar bağırsak hastalıkları kansere neden olabilir mi?

IBH, kolorektal kansere neden olabilir.

Inflamatuar bağırsak hastaları nelere dikkat etmeli?

IBH’ye sahip kişiler beslenmesine, uyku düzenine, yaşam alışkanlıkların dikkat etmelidir.

Inflamatuar bağırsak hastalığı ne kadar sürede geçer?

Kronik inflamatuar bağırsak hastalığı, yaşam boyu dikkat edilmesi gereken bir durumdur.

Bebeklerde inflamatuar bağırsak hastalığı nasıl geçer?

Bebeklerde IBH, ilaçlar ile kontrol altına alınabilir ve aynı zamanda doktorunuz çocuğunuz için belirtli gıdaların alımını azaltarak belirtileri hafifletmeye çalışabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.