Chagas hastalığı, tek hücreli trypanosoma cruzi paraziti ile enfekte böceklerin insanları sokması ile bulaşan tropikal paraziter bir hastalıktır. Bu parazit triatoma adlı böceğinin dışkısında yer alır. Chagas hastalığı, triatomin böceğinin yaşam alanı olan Güney Amerika, Orta Amerika ve Meksika'da yaygın olarak görülür. Grip benzeri semptomlara neden olan chagas hastalığı, ilerlediği durumda kalp ve sindirim sorunları gibi yaşamı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir. Kronik Chagas hastalığı olan kişilerde paraziti öldürmek artık mümkün değildir. Buna yönelik olarak tedavi, belirti ve semptomları yönetmeyi içerir.
Chagas Hastalığı Nedir?
Chagas hastalığı, triatoma cinsi kan emen böceğin insanı sokması ile bulaşan tropikal bir paraziter enfeksiyondur. Öpüşme böceği olarak da bilinen bu böcekler Latin Amerika'ya özeldir. Dünya genelinde çoğu Latin olan 8 milyon insan bu böcek ısırığından dolayı enfekte durumdadır. Genellikle seyahat eden kişilerde de görülebilir. Tedavi edilmediği durumda enfeksiyon ömür boyu sürer ve yaşamı tehdit eder. Hamilelik veya doğum sırasında ebeveynden çocuklara chagas hastalığı geçebilir.
Chagas Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Chagas hastalığı belirtileri, akut ve kronik faz olmak üzere iki aşamada görülür. İlk akut faz enfeksiyon vücuda alındıktan sonra iki ay sürebilir. Kan içerisinde çok fazla sayıda parazit olmasına rağmen belirtileri ateş, baş ağrısı, solgun görüntü, nefes darlığı, şişkinlik ve göğüste ağrı gibi hafif şekilde seyreder. Chagas hastalığına neden olan triatomin böceği ısırdığı zaman göz kapağının şişerek morarması ve ciltte lezyon oluşması gibi belirtiler gösterir. Kronik fazda parazitin neden olduğu chagas hastalığında ise kalp ve sindirim kaslarında problemler görülebilir.
Chagas hastalığının akut olarak geliştiği durumda yaygın görülen belirtileri:
- Böceğin ısırdığı bölgede şişlik
- Ateş
- Yorgunluk
- Vücut ağrıları
- Baş ağrısı
- Büyümüş dalak veya karaciğer
- Şişmiş lenf bezleri
- Kaslarda ağrı
- Karın ağrısı
Chagas hastalığının kronik olarak geliştiği durumda yaygın görülen belirtileri:
Bu semptomlar ilk enfeksiyon kapıldıktan yıllar sonra başlayarak uzun seneler devam edebilir.
Chagas Hastalığı Neden Olur?
Triatoma böceğinin ısırması nedeniyle ortaya çıkan chagas hastalığı, özellikle yüz bölgesini ve dudak çevresini ısırır. Bu kan emmen yapıdaki böcek ısırdığında salgısında Trypanosoma Cruzi paraziti bulunur. Bu parazitin insana geçmesiyle chagas hastalığı meydana gelir. Genellikle geceleri kişinin uyuduğu esnada ısıran bu böcekler, yüzün üzerinde ya da çevresini ısırdığından 'öpücük böceği' olarak adlandırılır.
Chagas hastalığı şu yollarla yayılabilir:
- Enfekte olan hamile doğum sırasında bebeğe bulaştırabilir
- Enfekte triatomin böcek dışkısı ile temas etmiş, az pişmiş veya pastörize edilmemiş besinleri tüketmek
- Enfekte olmuş organ nakli
- Parazit bulaşmış birinden kan nakli
- Laboratuarda çalışırken kazara parazite maruz kalmak
- Rakun ve opossum gibi enfekte vahşi hayvanların bulunduğu bir alanda dolaşmak
Triatoma böceğin tarafından ısırıldıktan sonra bölgeyi kaşımak ya da ovalamak parazitlerin vücuda girmesine yardımcı olur. Vücuda giren parazitler çoğalarak yayılabilir.
Chagas Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Chagas hastalığı tedavisi, antiparaziter ilaçları içererek eğer kalp veya bağırsak komplikasyonları olduğunda farklı tedavi yöntemlerini barındırır. Antiparaziter ilaç tedavisi enfeksiyonun erken döneminde en etkili olur. Çoğu kişinin tedavi esnasında hastaneye yatırılmasına gerek yoktur. Enfeksiyona sahip olan yetişkinlere, özellikle de hiçbir semptomu olmayanlara tedavi önerilmeyebilir. Çünkü antiparaziter ilaçlar hastalığın ilerlemesini de önler ya da durdurur.
Chagas Hastalığı Nasıl Önlenir?
Chagas hastalığı, yüksek riskli bölgede yaşayan kişilere ya da o bölgeye seyahat edenlere etki eder. Bu nedenle o bölgeye seyahati olan kişilerin önceden önlem almaları önemlidir. Chagas Hastalığına karşı önlem almak için şu yöntemlerden yararlanabilirsiniz:
- Triatomin böceklerini barındırma olasılığı yüksek olduğundan çamur, saz veya kerpiç evde uyumaktan kaçının
- Cildinizde mutlaka böcek kovucu kullanın
- Sazdan, çamurdan veya kerpiçten yapılmış evlerde uyuyacaksınız yatağın üzerinde böcek ilacına batırılmış ağ kullanın
- Böcekleri evinizden uzaklaştırmak için böcek ilacından yararlanın
Chagas Hastalığı Hakkında Sık Sorulan Sorular
Chagas hastalığı ne yapar?
Chagas hastalığına neden olan bir parazit, grip benzeri semptomlara neden olarak göz kapağı şişmesine, baş ağrısına ve beslenme bozukluğuna neden olabilir. Bunun yanında kalp yetmezliği, kalp hastalıkları gibi sorunlar da ortaya çıkabilir.
Chagas hastalığı oluşabilecek komplikasyonlar nelerdir?
Chagas hastalığı, kalp yetmezliği, yemek borusunun genişlemesi ve kolonun genişlemesi gibi komplikasyonlar neden olabilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 19 Nisan 2024
