Doğum lekesi nedir? Doğum lekesi neden olur?

Doğum lekesi nedir?

Doğum lekeleri, doğumda var olan veya doğumdan sonraki sıklıkla ilk bir yıl içerisinde deride oluşan renkli izlerdir. Çoğu zaman zararsız olan bu lekeler bazen zamanla herhangi bir tedavi gerekmeksizin kaybolabilir, bazense kalıcı olabilir, zamanla büyüyebilirler ve yerleşim yeri, büyüklüğü veya estetik görünümü nedeniyle tedavi edilmesi gerekebilir. Bu lekeler bebeklerde vücudunun her yerinde olabilir.

Doğum lekesi neden olur?

Toplumda doğum lekeleri üzerine birçok inanç vardır. “Annenin izin almadan bir şeyi yemesi, gül koklaması, dut ve ciğer yemesi doğum lekesine sebep olur”, “Anne adayı aşerdiği gıdayı tüketmezse bebekte o gıdanın izi kalır” gibi pek çok düşünce karşımıza çıkabilir. Ancak doğum lekesi bu tür batıl düşüncelerin ötesinde bazen bölgesel damar bozukluklarına bağlı bazen renk değişiklikleri şeklinde görülebilmektedir. Damarsal lekeler “somon lekesi, melek öpücüğü veya leylek ısırığı” şeklinde alın, göz kapakları, boynun arkası, burun, üst dudak gibi bölgelerde görülebilir. Ağlama gibi basınç artışının görüldüğü zamanlarda rengi belirginleşir. Genelde bebek 1-2 yaşına geldiğinde kaybolur ama özellikle ense yerleşimli olanlar, derin yerleşimli olanlar yaşam boyu kalıcı olabilir. Damarsal doğum lekeleri hemanjiyomlar şeklinde de görülebilir. Toplumda çilek lekesi olarak da bilinen bu lezyonlar vücutta herhangi bir yerde görülebilir. 8 yaşa kadar kendiliğinden gerileme görülebileceği için her zaman her hastada tedavi gerekli değildir. Ancak geniş alan kaplıyorsa, göz çevresi, burun çevresi, ağız çevresi, genital bölgede yerleşmişse, görmeyi, nefes almayı, yemek yemeyi veya idrar-gaita çıkışını engelliyorsa, travmaya açık bölge yerleşimli ise özellikle ilk iki yaşta izlenebilen hızlı büyüme evresine girmeden tedavi edilmesi önerilmektedir. Özellikle yüzde görülen hemanjiyomlarda beyin tutulumu, kalp ve göz tutulumu açısından muayene ve takip edilmesi önerilmektedir. Bu lezyonlarda kansere dönüşüm söz konusu değildir. Ancak kanama, yara gelişimi ve enfeksiyon riski açısından takip önerilir. Çoklu hemanjiyomu olan çocuklar daha sık takip edilmelidir.

Nevus flammeus somon lekesi veya şarap lekesi olarak da bilinen doğum lekeleri ise deri altındaki küçük kan damarlarının anormal gelişiminden kaynaklanan lezyonlardır. Genelde yüzde alın ortasında ve ensede rastlanır. Derinliğine göre pembe-kırmızı yamalar şeklinde görülen bu lekeler, deri altında daha derin yerleşimli olduğunda koyu kırmızı ya da mor renkte görülebilir.

Doğumsal lekeler, damarsal bozuklukların yanı sıra kahverengi yüzeyel lekeler şeklinde veya doğumsal ben şeklinde görülebilir. Bu kahverengi lekeler Cafe au lait lekeleri şeklinde zararsız sütlü kahverengi renkte yaşam boyu değişim göstermeyen lekeler şeklinde görülmektedir. Doğumsal benlerde ise çaplarına göre artan deri kanseri riski artmaktadır. Bu nedenle dermatoskop denilen el cihazları veya bilgisayarlı cihazlarla dermatoloji kliniklerinde belli aralıklarla takibi yapılmalıdır.

Moğol/mongol lekesi ise sıklıkla koyu ten renkli kişilerde genellikle kuyruk sokumu, kalça ve bel yerleşimli rastlanabilen mavimsi gri renkte görülen doğumsal lekelerdir. Gerçek bir ben değildir ve genellikle yaşla birlikte kaybolurlar.

Doğum lekesi belirtileri nelerdir?

Bebeklerde doğumda var olan veya doğumdan sonraki ilk yıl içerisinde oluşan, yüzde ya da vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilen kalıcı renk değişiklikleri, doğum lekesi olarak kabul edilmektedir. Damarsal kökenli olanlar pembe-kırmızı veya mor renkte yüzeyel yamalar şeklinde veya deriden kabarık dut/böğürtlen benzeri, çapları birkaç milimetreden birkaç santimetreye ulaşabilen, kabarık kanamalı lezyonlar şeklinde görülebilir. Doğum lekeleri kahverengi renkte, doğumsal ben şeklinde veya mavimsi gri renkte farklı renk ve görünümde karşımıza çıkabilir.

Doğum lekesi kimlerde görülür?

Doğum lekelerinin tam olarak neden olduğu bilinmemektedir. Bazı doğum lekeleri genetik bozukluk sonucu görülür ve bazı genetik hastalıklarla birlikte görülebilir. Çoğu zamansa herhangi bir hastalık izlenmeksizin tamamen normal bireylerde ortaya çıkar. Genetik bozukluğa bağlı şüphe olan hastalarda doğum leklerinin dışında başka hastalık bulguları da görülür. Doğum lekesinin annenin hamilelikte yaptığı davranışlar ya da yeme alışkanlıkları ile herhangi bir ilişkisi bulunmamaktadır.

Doğum lekesi nasıl tedavi edilir?

Uzmanlar, “Doğum lekesi geçer mi?”, “Doğum lekesi nasıl geçer?” gibi sorularla sık karşılaşmaktadır.  Doğum lekeleri çoğu zaman bebeklere zarar vermez ve tedavi de gerektirmez. Özellikle küçük çaplı hemanjiyomlar, Moğol ve somon lekeleri gibi doğum lekeleri zamanla kendiliğinden kaybolabilir. Ancak bazen bu doğum lekeleri görüntü olarak rahatsızlık verebilir. Doğumsal ben şeklinde görülen doğumsal lekelerde yerleşim yerine, çapına göre cilt kanseri riski taşımaktadır. Bu nedenle bu tür doğum lekelerinin dermatoloji uzmanları tarafınca mutlaka takip edilmesi önerilmektedir.

Şarap lekesi tedavisi için damar lazerleri önerilebilir. Beta bloker ilaçlar sürmelik veya ağızdan tedavi şeklinde hemanjiyom adlı doğum lekelerinin tedavisinde dermatoloji ve çocuk hekimlerinin kontrolü altında kullanılabilmektedir.  

Ben şeklindeki doğumsal lekelerde küçük çaplı olanlar takip edilebilirken özellikle 20 cm üzerindeki büyük benlerde ve 40 cm üzerindeki dev çaplı doğumsal benlerde klinik takibin yanı sıra cerrahi müdahale gerekebilir.

Doğum lekesi hakkında sık sorulan sorular

Çilek lekesinin özellikleri nelerdir?

Cilt üzerinde deriden kabarık ve kırmızı-mor renkte görünürler. Kırmızı doğum lekesi olarak da bilinirler. Çilek doğum lekesi, genelde doğumdan hemen sonra fark edilir. Kız çocuklarında, prematüre bebeklerde, düşük doğum ağırlığı ile dünyaya gelenlerde ve çoğul doğumlarda daha sık görülmektedir. Eğer görme, nefes alma, beslenme ve idrar gaita çıkışını etkilerse erken dönemde tedavi edilmesi gerekir.

Bebeklerde doğum lekesi neden olur?

Bunun nedeni tam olarak bilinmemekle beraber bazı doğum lekeleri genetik bozukluklara bağlı görülebilmektedir.

Doğum lekesi yapan yiyecekler hangileridir?

Anne adaylarının birçoğu doğum öncesinde “Hamilelikte bebekte leke yapan yiyecekler” şeklinde araştırmalar yapabilmektedir. Herhangi bir yiyecek doğum lekesine sebep olmamaktadır.

Melek öpücüğü lekesi geçer mi?

Melek öpücüğü lekeleri adı verilen cilt oluşumları genellikle birkaç yıl içinde kendiliğinden kaybolmaktadır.

Doğum lekeleri önlenebilir mi?

Doğum lekelerini önlemenin bilinen bir yolu yoktur. Doğum lekeleri olan kişiler, kanama, yara veya enfeksiyon gibi komplikasyonları önlemek için bölgeyi mümkün olduğunca travmadan, darbeden korumalıdır.

Pigmentli doğum lekelerinin komplikasyonları nelerdir?

Doğumsal ben gibi doğum lekelerinde çap arttıkça cilt kanseri riski de artmaktadır. Bu nedenle doğumsal benleri dermatoloji uzmanlarının takibinde olmalıdır. Eğer lekenin renginde, boyutunda, dokusunda değişiklik varsa, ağrı, kanama, kaşıntı, iltihaplanma yaptıysa mutlaka hekim muayenesi ve gerektiğinde biyopsi ile değişimin neden olduğunun doğrulanması gerekir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.