Yükleniyor
Duygudurum bozukluğu, yersiz veya abartı duygusal tepkilerle karakterize, kişinin duygularının büyük ölçüde bozulduğu zihinsel bir hastalıktır. Aşırı mutluluk, üzüntü ya da her ikisini birden deneyimlendiği belirtilerle ortaya çıkan bir hastalıktır. Bunun yanında sinirli olma hali ya da öfkeyi de içerir. En sık görülen duygudurum bozuklukları arasında depresyon ve bipolar bozukluk yer alır.
Duygudurum bozukluğu, duygusal durumu etkileyen bir uzun süreli zihinsel sağlık problemidir. Duygudurum bozukluğuna sahip kişiler genellikle aşırı duygusal iniş ve çıkışlar yaşarlar. Bu inişler ve çıkışlar, depresyon, bipolar gibi hastalıkların bir belirtisidir. Duygudurum bozukluklarının bipolar ve depresyon dışında birkaç farklı çeşidi daha bulunur.
Duygudurum bozuklukları hayatı bunaltacak uzun süreli üzüntü, öfke ve strese neden olabilir. Kişide ortaya çıkan bipolar ve depresyon duygudurum çeşitleri arasında en sık çeşitleridir. Duygudurum bozuklukları şunları içerir:
Majör veya klinik olarak görülen depresyon, yaygın bir zihinsel sağlık durumudur. Depresyon belirtileri arasında depresif ruh hali, üzgün veya umutsuz hissetme yer alır. Bu durum aynı zamanda hayat kalitesini etkileyerek düşünme, hafıza, yemek yeme ve uykuda da zorluklara neden olabilir. Bir kişiye klinik depresyon tanısı konulabilmesi için belirtilerin en az iki hafta sürmesi gerekir.
Duygudurum bozukluğuna neden olan depresyon türleri şöyle sıralanır:
Postpartum (doğum sonrası) depresyon: Bu depresyon türü, kadınlarda, hamilelik sırasında veya hamileliğin bitiminden sonra ortaya çıkar. Kadınlar, bebek sahibi olduktan sonra hormonal, fiziksel, duygusal, finansal ve sosyal değişiklikler yaşayarak duygudurum bozukluğu yaşayabilir. Bu değişiklikler doğum sonrası depresyon belirtilerine sebep olur.
Kronik depresyon (distimi): Bu depresyon çeşidi uzun yıllar sürebilir. Bu süre zarfında belirtilerde inişler ve çıkışlar yaşanır. Bu da duygudurum bozukluğunu beraberinde getirir.
Mevsimsel duygudurum bozukluğu: Belirli mevsimlerde ortaya çıkan bu depresyon türü özellikle sonbahar sonlarında ya da kışın başlarında başlayarak yaza kadar devam edebilir. Uzun süreli olarak duyguların etkilenmesine neden olan bu depresyon türünde duygudurum bozukluğu yaşanır.
Psikotik bozukluk: Bu depresyon türünde halüsinasyonlar veya gibi psikotik dönemlerle birlikte görülen şiddetli bir duygudurum bozuklukları yaşanır. Psikozla birlikte depresyon yaşayan kişilerin intiharı düşünme riski daha yüksek olmaktadır.
Bipolar bozukluk, duygusal açıdan, enerji düzeyinde, düşünce yapısında ve davranışlarda yoğun değişikliklere neden olan yaşam boyu süren bir duygudurum bozukluğudur. Zıt durumlar olan mani ve depresif ruh hallerine bürünerek iki uçluk bozukluk yaşamadır. Ruh halinde dalgalanmalar içeren bipolar bozukluğun dört temel türü bulunur:
Bipolar I bozukluğu: Bipolar I bozukluğuna sahip kişiler bir veya daha fazla mani atağı geçirmiş kişilerdir. Bu kişiler duygudurum bozukluğu yaşayarak hem mani hem de depresyon dönemleri olur.
Bipolar II bozukluğu: Bu bozukluğa sahip bir kişi aynı zamanda maninin daha hafif bir türü olan hipomaniyi de yaşarlar. Hipomanik dönemler, manik dönemler kadar yoğun veya yıkıcı olmamaktadır.
Siklotimi bozukluğu: Siklotimik bozukluğu olan kişilerin kronik olarak dengesiz bir ruh haline sahiptir. En az iki yıl boyunca hipomani ve hafif depresyon yaşayarak duygudurum bozukluğu yaşarlar.
Bu duygudurum bozukluğu çeşidi menstruasyondan 7 ila 10 gün önce ortaya çıkarak birkaç gün içinde kaybolur. Adet öncesi sendromun (PMS) daha ciddi bir şekli olarak tanımlanır. Semptomları öfke, sinirlilik, kaygı, depresyon ve uykusuzluğu içerdiğinden duygudurum bozukluğu görülür.
Yıkıcı duygudurum düzensizliği bozukluğu çocukları ve ergenleri etkileyen bir durumdur. Bu duygudurum bozukluğu çeşidinde sık sık öfke patlamaları ve durumla orantısız sinirlilik içerir.
Duygudurum bozukluğu belirtileri, bir gün mutsuz, üzgün, enerjisiz, umutsuz ya da değersiz hissederken başka bir gün aşırı mutlu, yüksek enerjili, sinirlilik gibi hipomanik ya da manik şeklinde ortaya çıkar. Duygudurum bozukluğunda en yaygın görülen belirtiler şöyle sıralanır:
Duygudurum bozukluğunda hipomanik veya manik atakların belirtileri şunlardır:
Duygudurum bozukluğunda çevresel, biyolojik ve genetik faktörler gelişmesine neden olur. Kronik stres durumları, travmalar, çocukluk çağında yaşanan olaylar duygudurum bozukluğunun oluşmasına zemin hazırlar. Çevresel, genetik ve biyolojik durumlara dayanan duygudurum bozukluğu nedenleri şöyle açıklanır:
Duyuları ve duyguları kontrol etmekten sorumlu beyin bölgeleri amigdaladır. Duygudurum bozukluğu olan kişilerde beyin görüntüleme testlerinde amigdalalarının genişlediği gözlemlenir.
Aile yapısında güçlü bir duygudurum bozukluğu öyküsü olan kişilerde duygudurum bozuklukları gelişme olasılığı yüksek olmaktadır. Bu durum duygudurum bozukluğunun genetik olarak ortaya çıkabileceğini gösterir.
Çocukluk çağında ya da sonradan yaşana travmatik olaylar, istismar ya da hayat boyunca yaşanan depresyon, duygudurum bozukluğunun oluşmasında bir risk faktörüdür.
Duygudurum bozukluğu belirtileri yaşandığı durumda uzman doktor tiroid hastalığı, diğer hastalıklar veya vitamin eksikliği gibi semptomların fizyolojik nedenlerini dışlamak için fizik muayene yapabilir. Muayenenin ardından uzman doktor, sizi psikolog ya da psikiyatriste yönlendirir. Fazla üzüntü, aşırı sevinç, öfke veya diğer duygular aşağıdaki durumlarda ortaya çıktığında duygudurum bozukluğu tanısı konulabilir.
Duygudurum bozukluğu kişinin yaşam kalitesine etki ederek günlük yaşantısını etkiler. Psikoterapi ya da ilaç tedavisiyle duygudurum bozukluğu tedavi edilebilir. İlaç tedavilerinde, kişinin semptomlarına göre ilaçlarda farklılık gösteriyor. Duygudurum bozukluğu tedavisinde antidepresan, duygu düzenleyici ya da antipsikotikler ilaçlar uzman doktor tarafında verilebiliyor.
Duygudurum bozuklukları tedavi edilmediği durumda intihar riskini içerebilir. Duygudurum bozukluğu çeşidi olan depresyon veya bipolar bozukluklar için riski artırabilir.
Duygudurum bozukluğu tedavisi yapılmadığında hastalık 6 ay ile 1 yıl arasında sürebilir. Ancak ilaç tedavisi ile beraber bu süre çok kısalmıştır.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 14 Kasım 2023
Yayınlanma Tarihi: 6 Kasım 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
