Evde Yara Bakımı Nedir? Nasıl Uygulanır?

Yara Nedir?

Yaralar, çeşitli iç ve dış etkenler tarafından aşağıdaki durumlardan bir ya da bir kaçının gerçekleşmesi sonucu oluşur. Yara oluşumunun söz konusu olduğu durumlar şunlardır:

• Cildin görünen yüzeyinde, deri tabakasının hasar görmesi, doku yapısının bozulması,
• Mukoza yapısının bütünlüğünün bozulması, 
• Cildin altında yer alan damar, kas, sinir, tendon gibi derin yapıların hasar görmesi.

Yara oluşma durumunda doku kaybı oluşabilir. Doku bütünlüğü bozulur ve iyileşme süreci başladığında dokularda değişim, yenilenme ve onarım süreci de aynı şekilde başlar. Oluştukları yere göre yüzeysel ya da derin yaralar şeklinde meydana gelebilirler. Oluş şekillerine göre açık yara, kapalı yara; iyileşme sürelerine göre akut yara, kronik yara, şekillerine göre sıyrık yara, kesik yara, ezik yara, parçalı yara, delici yara olarak sınıflandırılabilirler.

Evde Yara Bakımı Nedir ve Nasıl Uygulanır?

Evde yara bakımı, hastaneye gitmesi mümkün olmayan ya da doktor gözetiminde tedavisine evde devam etmesi uygun görülen hastalara evde yapılan yara bakım sürecinin tüm aşamalarını ifade eder. Yara bakımı öncelikle yarayı oluşturan sebeplerin teşhis edilmesi ile başlar. Yara oluşumuna sebep olan hastalık ya da bozuklukların anlaşılabilmesi için laboratuvar incelemeleri ve görüntüleme yöntemleri kullanılabilir.

Yaranın sebebi tespit edildikten sonra branş doktorları tarafından tedavi başlatılır. Tıbbi yara bakım ekipmanları ve ilaçları kullanılarak yara bakımı süreci sürdürülür. Sağlık çalışanları tarafından, yarada enfeksiyon ya da farklı komplikasyonlar oluşması riskine karşı önlemler alınır. Evde yara bakımı sırasında kullanılan tıbbi malzemelerin hijyenine çok dikkat edilmelidir.

Yara bakımı, yaranın durumuna göre değişse de çoğunlukla profesyonel eğitim almış sağlık personelleri tarafından yapılmalıdır. Ancak zorunlu hallerde ve doktorun uygun görmesi durumunda, evde sağlık hizmetleri kapsamında uzman yara bakım ekibi tarafından yapılabilir. Ya da gerekli eğitimler verilerek ve kontroller dâhilinde hasta yakınları tarafından evde yara bakımı sürecine geçilebilir.

Akut ve Kronik Yaraların Evde Yara Bakımı

Yaralar iyileşme sürelerine göre akut ya da kronik olarak seyredebilir. Akut olarak adlandırılan yaralar, yara bakımı süreci sorunsuz ilerleyen ve öngörülen sürede iyileşebilen yaralardır. Akut olarak tespit edildiğinde evde yara bakımı uygulanmasına karar verilebilir. Akut yaraların iyileşme süresi, yaranın büyüklüğüne, derinliğine ve vücut direncine göre 5-30 gün sürebilir. Bu süre içerisinde dokunun onarımı tamamlanarak eski haline döner.

Kronik yaralar diyabet, kanser, felç gibi hastalıklar ya da yara bakım sürecinde oluşan problemler sonucunda iyileşmeyen ya da iyileşme süresi uzun zaman alan yaralardır. Yaranın iyileşmesine engel olan ya da iyileşmesini geciktiren rahatsızlıklar tedavi edilmezse yarada sürekli olarak inflamasyon oluşumu, yaranın sık sık tekrar etmesi, enfeksiyon oluşması gibi durumlar söz konusu olabilir. Bu da yara bakımı süresini uzatarak yara bölgesinin anatomik ve fizyolojik bütünlüğünün yeniden sağlanmasını engelleyebilir. Kronik yaralarda evde yara bakımı yapılması, yara kaynağının tespit edilmesinde büyük oranda risk oluşturabilir. Yara bakım süreçleri doktor gözetiminde ve mümkünse hastanede gerçekleşmelidir.

Evde Yara Bakımı Sırasında Oluşabilecek Enfeksiyon Belirtileri

Kendinize ya da bir yakınınıza uygulanan evde yara bakımı devam ederken aşağıdaki durumlardan bir ya da birkaçı meydana geliyorsa doktorunuza durumu bildirmelisiniz.

• Yara bölgesinde ağrı oluşması,
• Yara bölgesinde şişlik ve kızarıklık oluşması,
• Yaradan akıntı gelmesi,
• Yarada iltihap oluşması,
• Vücut ateşinin yükselmesi enfeksiyon belirtisi olabilir.

Ameliyat Sonrası Evde Yara Bakımında Nelere Dikkat Edilmeli?

Ameliyat sonrası bir süre hastanede tedavi gören hastaların eve taburcu edildikten sonra evde bakım süreçleri başlar. Bakım ve iyileşme sürecinde bazı kritik noktalara dikkat etmek gerekir. Bu detaylar şu şekilde listelenebilir:

• Ameliyat sonrası evde yara bakımında dikkat edilmesi gereken en önemli şey, ameliyat yarasının enfeksiyondan korunmasıdır. Kesik yaranın bakımı ya da pansumanı yapılmadan önce eller dezenfekte edilmelidir.
• Bakım sırasında dikişlere dikkat edilmeli, zorlayıcı hareketler yapılmamalıdır.
• Pansuman yapılmadan önce bandajlar dikkatlice çıkarılmalı, yara bölgesine sert hareketlerden kaçınılmalıdır. Yara alanına evde bakım doktoru tarafından verilen solüsyon ya da merhem tarzı ilaçlar tarif edildiği şekilde uygulanarak, yara yeniden kapatılmalıdır.
• Ameliyat sonrası evde ağrıların geçmemesi yarada bir soruna işaret edebileceği gibi farklı sorunların göstergesi de olabilir. Ağrı için uygulanması gereken tedavi eksiksiz uygulamalı, sonuç alamadığınız takdirde doktorunuza bu durumu bildirmelisiniz.
• Ameliyat kesisinde ve çevresinde, dokuların iyileşmesi sürerken uyuşma hissedilmesi normaldir ve bir süre sonra kendiliğinden geçmesi beklenir.
• Ameliyat sonrası evde yara bakımı sürerken yaşanabilecek olumsuzluklardan bazıları da kabızlık ve gaz sorunlarıdır. Karında şişlik ya da tuvalette zorlanma sebebiyle ameliyat yarası zarar görebilir. Bu sebeple kabızlıktan uzak durmak, bol sıvı ve lifli gıdalar tüketmek önemlidir.
• Ameliyat ve dikiş türüne göre doktor tarafından belirlenen banyo kurallarına uyulmalıdır. Kesi yarayı ıslak bırakmak, ovmak, kuvvet uygulamak tehlikeli sonuçlar doğurabilir.

Felçli ve Yatağa Bağımlı Hastaların Evde Yara Bakımı

Yakınınızda yatağa bağımlı ya da felçli kişiler varsa evde yara bakımı uygulamanız ya da uzmanlardan bu hizmeti almanız gerekebilir. Evde yara bakımı yapan sağlık ekibi aynı zamanda yatağa bağımlı olan hasta yakınlarını ya da bakıcılarını eğitir. Bu sayede hastada yeni yaraların oluşması önlenmeye çalışılır. Aksi halde hayati tehlike oluşturabilecek durumlar ve uzuv kayıpları yaşanabilir.

Yatağa ya da tekerlekli sandalyeye bağımlı hastalarda, vücudun aynı noktasına uygulanan basınçtan dolayı Bası Ülseri adı verilen bir yara çeşidi oluşur. Sıkça rastlanan bu yaralar kroniktir ve doğru yara bakımı uygulanmazsa istenmeyen sonuçlar doğurabilir.

Evde yara bakımında medikal yara bakım gereçleri kullanılırken gerek hijyene gerekse doğru kullanımına özen gösterilmelidir. Medikal yara bakım gereçleri, yaranın tipine, evresine ve ihtiyaç koşullarına göre yara bakım uzmanı tarafından belirlenir, evde yara bakımı için son derece önem taşır. Bu nedenle evde yara bakımı konusunda, öncelikle uzman sağlık personelinden kişinin yarası ve bakımı hakkında bilgi almak gerekebilir.

Evde Sağlık Hizmetleri'nden yararlanmak için doktor istek formunu doldurabilir ya da  444 88 99 numaraları Çağrı Merkezi ekibine ulaşarak detaylı bilgi alabilirsiniz.  https://evdesaglik.memorial.com.tr/p/doktor-istek-formu/

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.