Holozoik Beslenme Nedir? Holozoik Beslenme Nasıl Yapılır?

Holozoik Beslenme Nedir?

Holozoik belenme, kompleks organik maddelerin katı parçalar halinde vücuda alınmasını, sindirimini ve emilimini ifade eder. Diğer bir taraftan holozoik beslenme biyoloji bilimi açısından bakıldığında canlıların seçtiği besini sindirebilme durumuna göre farklı çeşitlerde ele alınır. Bu canlıların yaşam döngülerinde temel mikro ve makro besinleri alması kritiktir, eğer besinler fazla alınırsa bu maddeler vücutta farklı formlarda depolanabilir. Bunun yanında organik gıdaları sindirerek geri emilimle vücutta kullanan organizmalar da holozoik canlılar olarak adlandırılır. Holozoik beslenen canlıların başında ise hayvanlar gelir. Yaşamsal faaliyetlerine göre hayvanlar, yararlı gıdaları tüketebildiği gibi zararlı bileşenleri de vücuduna alabilir, bu durum da yaşam ömrünü kısaltan etkiler yaratabilir.

Holozoik Beslenme Nasıl Gerçekleşir?

Holozoik beslenme özellikleri incelendiğinde 4 farklı aşamayla gerçekleştiği gözlemlenir. Bu aşamalar ise organizmaya besin alımı, sindirimi, emilimi ve metabolizmada enerjiye dönüştürmesidir. Klasik gıda alım zinciriyle de eşdeğer olan bu süreç aşağıdaki gibi açıklanabilir:

• Gıda ya da besin tüketimi: Gıdaların ağız yoluyla vücuda alınmasıyla başlayan bir süreçtir. Yutma ve çiğneme işleviyle devam eden bu aşamayı hayvanlar ve insanlar gerçekleştirebilir.
• Kimyasal ya da fiziksel sindirim: Vücuda alınan gıdaların sindirimi ağızda küçük parçalara ayrılarak başlar, bu bileşenler ince bağırsakta enzimler yardımıyla kimyasal sindirimde tamamen parçalanır.
• Emilim süreci: Tam anlamıyla kimyasal parçalanan bileşenler ince bağırsakta vücuda geri emilir. Böylece besinlerin yağ asitleri, mineral, amino asit gibi birimleri kan dolaşımına karışır ve organlara geçer.
• Enerji üretimi: Vücutta organlara ulaşan makro ve mikro maddeler enerjiye dönüşerek yapım/yıkım reaksiyonlarını yönetir. Canlının hayatta kalması için vücutta enerji metabolizması oldukça önemlidir. 

Tüm bunlarla birlikte vahşi hayvanlardan sadece etle beslenen grupların çiğ eti ısırarak koparması gerekir, bu nedenle çene kasları güçlü ve çiğneme kapasitesi yüksektir. Ot ile beslenen hayvanların ise et tüketen hayvanlara kıyasla sindirim kanalları gelişmiştir. Çiğneyici dişlerin fazla olması ve selülozu sindirecek enzimlerin olması otobura özeldir.

Holozoik Beslenme Hangi Canlılarda Görülür?

Besinleri katı formda alan ya da avlanarak beslenebilen holozoik canlıların çiğneme ve sindirme fonksiyonları diğer canlılara göre yüksektir. Hem hayvanlar hem de insanlar bu besin şeklini benimseyen canlılardır. Genel olarak bu grupta yer alan canlılar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Kaplan, leopar, aslan 
• Kurt, koyun, köpek ve kedi
• Şempanze ve maymunlar
• Fil ve ayı
• İnek, dana, geyik, manda, bufalo
• Hamam böceği, karınca ve kelebek
• Rakun ve tavşan
• Horoz ve tavuklar
• Domuz
• Fare
• İnsan
• Amip
• Protozoalar

Farklı türde canlılar bu besin yöntemiyle canlılıklarını sürdürebilir. Burada mantar holozoik ilişkisine değinildiğinde canlının sindirim sistemi katı besinleri parçalayacak yeterlilikte değildir. Bu nedenle mantarın bu grupta değerlendirmediği gözlemlenir.

Holozoik Beslenme Türleri Nelerdir?

Holozoik beslenme çeşitleri omnivor (et ve ot ile beslenen), karnivor ( sadece et ile beslenen) ve herbivor (sadece otla beslenen) olmak üzere üç gruba ayrılır. Herbivor beslenme gösteren canlılara inek ve koyun gibi hayvanlar örnek verilebilir. Bu canlılar, besinleri enzim destekli gelişmiş sindirim kanallarında tamamen parçalayarak vücutta kullanabilir. Karnivor canlılar arasında ise aslan ve kaplan gibi hayvanlar yer alır. Bu canlılar, doğada avlanarak yaşam döngülerini devam ettirirler. Bunun yanında holozoik beslenme örneği olarak arasında insanlar da gösterilebilir. Hem ot hem de et yiyebilen insanlar ise omnivor gruptadır. İnsanların sindirim organları besin kaynağı olarak gerek eti gerekse bitkileri sindirebilecek kapasiteye sahiptir.

Holozoik Beslenmenin Faydaları Nelerdir?

Holozoik beslenme canlıların homeostatik dengenin sağlanması adına kritiktir. Bu anlamda hayatın devamlılığı için vücudun besinleri dışarıdan alarak biyokimyasal olarak dönüştürmesi gerekir. Bu süreçte holozoik beslenmenin faydaları aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Sağlamlık ve dinçlik kazandırması: Dengeli ve düzenli gıda alımı, canlının vücut reaksiyonlarını eksiksiz gerçekleştirerek dinç kalmasını destekler.
• Enerji üretimi: Besini enerjiye dönüştüren mekanizma sayesinde fiziksel aktivitelerin devamlılığı sağlanabilir.
• Protein desteği sağlaması: Yumurta, süt, yoğurt, et gibi katı gıdalardan alınan protein maddesi, kemik ve kas gelişiminde kritiktir.
• Mikro moleküllerin alınması: Vitamin ve mineral gibi mikro moleküller, vücuda alınarak düzenleyici ve onarıcı fonksiyonlarını sürdürebilir.
• Sindirim sisteminin düzenli çalışması: Katı besinlerin alımı, mide ve ince bağırsak gibi organları uyararak sindirim yolların sürekli çalışmasında rol oynayabilir.

Holozoik Beslenme ve Diğer Beslenme Yöntemleri Arasındaki Farklar

Holozoik beslenme canlı türlerinin farklı besin kaynaklarından yararlanmasını da ifade eder. Bitkisel ya da hayvansal besinler, vücuda alındığında ağız, mide ve bağırsak gibi organlarda sindirilerek enerjiye çevrilir. Buradan hareketle holozoik beslenme örnekleri 4 temel şekilde incelenebilir. Ayrıca gıda alımında Akdeniz tipi beslenme aksine et tüketimi öne çıkabilir. Genel olarak alınan besin türlerine göre önerilen gıdalar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Tok tutmayı sağlayan besinler öncelikli olarak tercih edilebilir. Bu anlamda tam tahıllı ürünlerin ya da lifli besinlerin katı gıda olarak alınması önerilir.
• Balık ve et gibi hayvansal katı gıdaların tüketilmesi tavsiye edilir. Anti-aging özelliği ile dikkat çeken et ve balık ürünleri hücrelerin yenilenmesinde de destekleyicidir. B12, magnezyum, demir gibi mikro bileşenleri de içeren bu gıdalar iskelet sisteminin gelişmesinde de yardımcı rol oynar.
• Meyve ve sebze tüketimi sayesinde birçok mineral/vitaminin vücuda alımı sağlanabilir. Bu mikro moleküllerin vücuda alınması, yapım ve yakım reaksiyonlarını hızlandıran enzimlerin çalışmasında doğrudan etkilidir. Bu sayede iyi bir sindirim gerçekleşmesi için mineral ve vitamin eksikliğinin yaşanmaması gerekir.
• Temel yağ asitlerinin vücuda alımı, enerji kaynağı için gerekli olurken hücre yapısının da korunmasını sağlar. Temel yağ asidi besin olarak alınmak istenirse balık, kuruyemiş, tohum gibi gıdalar önem kazanır.

Holozoik Beslenme İnsanlar için Uygulanabilir mi?

İnsanlar omnivor sınıfında yer alan ve holozoik beslenmeyi gerçekleştirebilen canlılardır. Bu diyet programında vücutta ekstra bir enerji açığa çıkar. Bu sebeple vücutta enerjinin yakılması için egzersiz desteği alınması önerilir. Ayrıca vücuda alınan besinlerin sindirim sisteminde parçalanabilmesi gerekir, zararlı ya da kabızlık sorunu oluşturacak gıdalardan uzak durulması tavsiye edilir. Bu diyet programını günlük bir rutin haline getirerek düzenli aralıklarla gıda alımı kritiktir. Besinler, katı gıda olarak alındığı için yeterli su alımı sindirim için olmazsa olmazdır. Aynı zamanda gebelikte beslenme için de tavsiye edilen bu diyet programının temel avantajı her gıdadan dengeli alınmasıdır.

Holozoik Beslenme ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Holozoik beslenme ne anlama gelir?

Holozoik beslenme, canlıların yaşamlarını devam ettirmesi için ihtiyaç duyduğu protein, vitamin ve mineral gibi bileşenleri katı besin olarak alınmasıdır. Katı besin olarak gıdaların alınması, hayvanlar ve insanlar için önemlidir. Vücuda aldığı besinleri sindirim sistemlerinde parçalayarak enerjiye çevirmesi ise kritiktir.

Holozoik beslenme hangi organizmalar için geçerlidir?

Etçil, otçul, hem etçil hem de otçul hayvanlar için geçerli bir gıda alım türüdür. Bu anlamda etçil hayvanların çene kısmı ekstra gelişmişken otçul hayvanların sindirim kanalları daha uzundur. Bu sayede canlıların aldığı besinleri maksimum düzeyde sindirmesi için organ işleyişi önem kazanır.

Holozoik beslenme insanlar için sağlıklı mıdır?

İnsanlar için holozoik beslenme klasik bir diyet programı olarak belirtilebilir. Bu anlamda vücuda tüm bileşenler yeterli ve düzenli alındığı için homeostasinin korunmasında etkilidir. Sağlıklı yaşamda sporun ve holozoik beslenmenin aynı anda yürütülmesi vücudun dinamik kalmasını sağlar.

Holozoik beslenme diğer beslenme türlerinden nasıl farklıdır?

İnsanlarda holozoik beslenmede tek tip gıda alımı söz konusu değildir. Bu süreçte yağ, karbonhidrat, protein, mineral ve vitamin gibi maddelerin vücuda dengeli alınmasını kapsar. Etçil ya da otçul hayvanlar ise katı besin türüne göre farklı bir sindirim işleyişinden geçer. Tüm canlılar için katı besin sindirimi için su tüketimi oldukça önemlidir.

Holozoik beslenme nasıl gerçekleşir ve hangi maddeler kullanılır?

Katı besinlerin fiziksel ve kimyasal sindiriminden sonra parçalanan maddeler emilerek kana karışır. Bu maddeler, mineral ve vitamin gibi küçük moleküller olabilir, devamında bu maddeler görevlerini yerine getirmek için organlara taşınabilir. Bu moleküllerin işlevi bittikten sonra fazlası vücutta ya depolanır ya da boşaltım yoluyla atılır.

Holozoik beslenme insan beslenmesinde ne kadar önemlidir?

Katı besin tüketimi vücudun enerji kapasitesini artıran ve temel bileşenlerini koruyan bir diyet programını içerir. Kişilerin gıda alımı ihtiyaçlara göre yönlendirebilir ve günlük katı besin türleri bireysel olarak düzenlenebilir. Örnek verilecek olunursa hipotiroidi beslenme çeşidinde iyot alımı çok önemlidir ve balık tüketimi düzenli tavsiye edilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.