Kıl kökü iltihabı (Folikülit) neden olur? Ne iyi gelir?

Kıl Kökü iltihabı (Folikülit) nedir?

Kıl kökü iltihabı, foliküler ünite olarak adlandırılan kıl ve yağ bezlerinden oluşan ünitenin; bakteriler, mantarlar, parazitler veya virüsler gibi çeşitli patolojik etkenlerle enfekte olmasıdır. Koltuk altı, sırt, bacaklar, göğüs, kalça veya yüzde görülebilen bu tablo, yüzeysel ve derin kıl kökü iltihabı şekilde görülebilir. Yüzeysel kıl kökü iltihabında, bir veya daha fazla kıl çevresinde küçük bir sivilce gibi görünen pembe kırmızı renkte kabarık lezyonlar oluşur. Kaşıntılı olabilen bu lezyonlar zamanla açılabilir ve kabuklanabilir. Hem çocuklarda, hem erişkinlerde görülebilen bu tablo, kıl olan herhangi bir vücut alanında da gelişebilmekle birlikte en sık saçlı deri, sırt ve kalçalarda ortaya çıkmaktadır. Bu döküntüler genellikle birkaç gün içinde iz bırakmadan iyileşir ve tedavi gerektirmeyebilir. Derin kıl kökü iltihabı ise kırmızı, sert bir nodül görünümündedir ve sıklıkla ağrılıdır. Genellikle iz bırakarak iyileşen bu döküntülerde ise ağızdan tedaviler veya bazen küçük müdahale ile enfeksiyonun boşatılması gerekebilir.

Kıl Kökü iltihabı neden olur?

Kıl kökü iltihabına; Staphylococcus aureus gibi bakteriler, mantarlar, virüsler ve parazitler neden olabilmektedir. Ayrıca kıl kökü iltihabı; aşırı terleme, ıslak kalma, dar, sıkı veya sentetik kıyafet kullanımı, özellikle kilolu kişilerde sürtünme, şeker hastalığı, Behçet hastalığı, bağışıklığın zayıfladığı ya da baskılandığı durumlar, hijyenik olmayan banyo/havuz ile hamam/sauna şartları, kemoterapide kullanılan bazı ilaçlar, kortizon, katran veya bitkisel yağlar içeren deri bakım ürünleri kullanımına bağlı da gelişebilmektedir. 

Kıl Kökü iltihabı belirtileri nelerdir?

Kıl kökü iltihabı, kıl çevresinde pembe kırmızı renkte ortasında sarı-beyaz-yeşil akıntı görülebilen, çapları sıklıkla 2-3 mm olan deriden kabarık lezyonlar şeklinde görülür. Hafif ağrı, kaşıntı veya tahrişe neden olabilir. Kaşıntılı olabilen bu lezyonlar zamanla açılabilir ve kabuklanabilir. Hem çocuklarda, hem erişkinlerde ortaya çıkan bu tablo, kıl olan herhangi bir vücut alanında gelişebilmekle birlikte en sık saçlı deri, sırt ve kalçalarda görülmektedir.  

Kıl kökü iltihabı tedavisi nasıldır?

Kıl kökü enfeksiyonu çoğu zaman tedavi edilmese de kendiliğinden iyileşebilir. Özellikle erişkinlerde bazen kronikleşebilir, bu nedenle yatkınlık yaratan durumlara dikkat edilmeli ve mümkün olduğunca bunlardan kaçınmalıdır. Hastalarda antiseptik özelliği olan çay ağacı, klorheksidin, ketakonazol, veya povidin iyot içeren yıkama ürünleri kullanılabilir. Kıyafetlerle bulaşmayı önlemek için giysiler, çamaşır ve havlular rutin yüksek ısıda yıkanmalı, mümkünse ütülenmelidir. Çok yaygın lezyonları olan hastalardaki bu oluşumlar, en sık bakterilere bağlı olarak gelişmektedir. Tekrarlayan, tedavilere dirençli seyreden veya çok yaygın tutulumu olan hastalarda, mümkünse kültür alınmalı ve kültür sonucuna göre uygun sistemik antimikrobiyal ajan başlanmalıdır.

Kıl Kökü iltihabı tekrarlar mı?

Kıl kökü iltihabı, yukarıda bahsedilen yatkınlık yaratan durumlarda tekrarlama eğilimi gösterebilir. Hastalarda, bu etkenlere dikkat edilmesine rağmen sürekli tekrarlama oluyorsa, kıl kökü iltihabına neden olan etkene yönelik çeşitli tedaviler ve lezyon olmasa da atakları önlemek amacıyla rutin ilaç kullanımı şeklinde önlemler alınabilir.

Genital bölgede kıl kökü iltihabı kendiliğinden geçer mi?

Genital bölgede kıl kökü iltihabı kendiliğinden gerileyebilir, ancak bu bölgenin sahip olduğu bazı özellikler nedeniyle kıl kökü iltihabı tekrarlayabilir.  

Genital bölge bazı flora elemanlarından daha zengindir. Genital bölgede bazı bakterilerin taşıyıcılığı artar ve diğer vücut alanlarına göre daha kapalı kalan bir bölgedir. Özellikle kilolu bireylerde ıslak kalabilen, sürtünme, dar kıyafet ve çamaşır kullanımı, uzun süreli oturma gibi mekanik etkilere daha sık maruz kalan bir alan olduğu için kıl kökü iltihapları daha sık görülmektedir. Bunun yanı sıra epilasyonda kullanılan tıraş bıçakları veya ağda da kıl kökü iltihabı gelişimini kolaylaştırabilir.  

Koltuk altı kıl kökü iltihabına ne iyi gelir?

Koltuk altı kıl kökü iltihaplarında hijyeni sağlamak önem taşımaktadır. Antiseptik çay ağacı yağı, klorheksidin veya povidin iyot içeren yıkama ürünleri kullanılabilir. Aktif lezyon yokken kurutucu pudralar tercih edilebilir. Kıl kökü iltihabına neden olan etkene göre antibakteriyel, antifungal kremler veya tabletler önerilebilir. Özellikle kıl kökü iltihabı sık tekrarlayan hastalarda epilasyonda kullanılan tıraş bıçakları ve ağda kullanımına dikkat edilmelidir. Tıraş olmak hastalığın yayılımına neden olabileceği için mümkün olduğunca tek kullanımlık tıraş bıçağı seçilmeli veya her kullanım sonrası alkol ile dezenfekte edilmelidir. Kıl kökü iltihabı olan hastalarda lazer epilasyon tercih edilebilir. Bunun yanı sıra özellikle kilolu hastalarda zayıflamak, sürtünmeyi azaltmada fayda sağlayacaktır. Koltukaltı bölgesinde aşırı terleme şikayeti olan hastalarda, koltukaltı botoksu uygulaması da terlemeyi düzenleyerek kıl kökü iltihabı sıklığını azaltabilmektedir.

Kıl kökü tedavi edilmezse ne olur?

Kıl kökü iltihabı ihmal edilir ve tedavi edilmezse kıl kökü iltihabındaki enfeksiyon derinleşerek çıban (fronkül)  gibi daha derin bir lezyona dönüşebilmektedir. Derin yerleşimli lezyonlar doğru bir şekilde tedavi edilmezse, daha derin ve geniş yaralara, kalıcı renk ve şekil bozukluklarına neden olabilmektedir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.