Köprücük Kemiği Kırığı Neden Olur? Nasıl Geçer?

Köprücük Kemiği Nasıl Kırılır?

Köprücük kemiği kırığının ana nedeni, kaza ya da yaralanmayla oluşan travmatik durumlardır. Spor sırasında yaşanan omuz sakatlanmaları ya da spor sırasında kol çarpışmaları deformasyonun başlıca sebebidir. Diğer taraftan geçirilen trafik kazaları, doğumda bebeğin omzunun kanala sıkışması da bu sürece davetiye çıkarabilir. Özellikle spor sonrası sakatlıklar, fark edilmezse ve antrenmanlara devam edilirse ayrışma düzeyini ve kırılan bölgeyi ağırlaştırabilir. Bu detay, köprücük kemiği kırığı tedavisini ve iyileşme sürecini uzatabilir. 

Vücutta yaralanmalara bağlı oluşan kırıkların %5-%10'u oluşturan bu problem, çocukluk döneminde daha sık görülmesiyle dikkat çeker. Bunun yanında köprücük kemiği kırığı tekil yani parçalanmış ya da yerinden oynayarak oluşabilir. Parçalanma tek bir yerden olabildiği gibi farklı bölgelerinden çatlayabilir, birden fazla bölgede kırılma söz konusu ise parçalanmış kırık olarak ifade edilir. Diğer taraftan oynamış kemiklerin orijinal diziliminden çıkması sonucu istenmeyen pozisyonda yer aldığı durumlar da mevcuttur.

Köprücük Kemiği Kırığı Belirtileri Nelerdir?

Köprücük kemiğindeki kırığın ciddiyetine bağlı olarak semptomlar değişkenlik gösterebilir. Bu noktada rahatsızlıkta ağrı, şişlik, morarma, hareket ederken zorlanma, cilt üzerinde deformasyonlar ve sertlik belirtileri söz konusudur.

Köprücük kemiği kırığında genellikle şu belirtiler görülür:

• Köprücük kemiğinde ağrı
• İlgili bölgede şişlik ve morarma
• Hareket ederken zorlanma
• Cilt üzerinde deformasyonlar
• Sertlik

İlk Belirtiler ve Ağrı

Kırıkta hissedilen ilk semptom, giderek artan yüksek düzeyli bir ağrıdır. Kaza anında şiddetli ağrının hissedilmesi, kemiğin kırılmasına işaret olabilir ve omzun arka tarafına doğru ağrı şiddetle yayılabilir. Ayrıca kemiğin orta kısmında deformasyon görülürse ense köküne yayılan ağrı kendini gösterebilir. Bunun yanında hareket ederken zorluk yaşanması ilk aşamada görülebilir. Kol ve omuz bölgesinde sertleşme görüldüğü taktirde fiziksel aktivite sırasında dayanılmayacak bir ağrı da oluşturabilir. Hatta hareket yönüne ve şiddetine bağlı çıtırdama ya da gıcırdama sesi duyulması söz konusudur.

Şişlik, Morarma ve Hareket Kısıtlılığı

Kemiğin yerinden çıktığı alanla temas halinde olan yumuşak dokular ağır hasar görebilir. Bu durumda yumuşak doku hasarına bağlı morarma ve hassasiyet bariz bir şekilde hastada gözlemlenebilir. Çizgi halinde kırılan bölgede koyulaşma ve cilt üzerinde renk değişimi gözlemlenebilir. Aynı zamanda bölgesel şişkinlik durumu artar ve yumuşak doku iltihaplanmışsa şişme semptomları şiddetlenebilir. Özellikle bu kemik yapılarının cilde yakın bir bölgede yer alması, şişliğin hızlıca fark edilmesine neden olur. Ayrıca kaymış ya da oynayan kırılmalar, küçük parçalar halindeyse bu parçalar cilt altında çadır direkleri gibi görülebilir, bu parçaların çıkıntıları cilt altında belirginleşerek çadır görünümü ve şişkinlik haliyle dikkat çekebilir. Diğer taraftan anatomik olarak hizalama bozukluğunun görünmesi de hareket kısıtlığını ön plana çıkarır.

Köprücük Kemiği Kırığı Nasıl Teşhis Edilir?

Köprücük kemiği kırığının tanısı, hastaların acil olarak hastaneye başvurması ile ortopedi ve travmatoloji uzmanının fiziki muayenesi sonucu belirlenebilir.

Fizik Muayene ve Klinik Bulgular

Fiziki muayene sırasında omuz/kol bölümünde hassasiyet ve şekil bozukluğu belirginleşmişse hastalık için ön teşhis yapılabilir. Ayrıca fiziki muayenede şişkinlik, ödem, gıcırdama şeklinde ses gelmesi, ciltte gerilme ve cilt üzerinde bölgesel morarmaların olması hastalık şüphesini güçlendirir.

Röntgen ve Görüntüleme Yöntemleri

Fiziki muayene sırasında yüksek hastalık şüphesi olan hastalara röntgen çekilir. Eklem için kırıkları belirlenmesinde ise MR ve tomografi görüntüleme teknikleriyle tam teşhis koyulabilir. Doktor, hastalık hakkında karmaşık bir durum düşünürse BT (bilgisayarlı tomografi taraması) çekilmesi yönünde de bir karar verebilir.

Köprücük Kemiği Kırığı Nasıl Tedavi Edilir?

Köprücük kemiği kırığı tedavisinde eklem stabilizasyonu, bandajlama ve ağrı kesici gibi ilaç kullanımı öncelikle kullanılan yöntemlerdir. Eklem stabilizasyonunda hastanın önerilen süre boyunca hareketsiz kalması çok önemlidir. Birçok kişide kemik kırıklarının iyileşmesi kol askısı ya da 8 bandajı gibi konservatif tedavilerle tamamlanabilir. 8 bandaj uygulaması, omzu geriye doğru çekmek için kullanılır. Bu uygulama, köprücük kemiklerinin olması gereken uzunluğu korumasında aktif rol oynar. Doktor kontrolünde yapılan bu işlemin ilk uygulamasında germe işleminin dengeli yapılması, sinirlere baskıyı minimum düzeye indirir.

Cerrahi Müdahaleler ve Platin Takılması

Köprücük kemiği kırığı ameliyatına kemik parçalarının büyük bir kısmı kaymışsa ya da önemli derecede yerinden oynamışsa son çare olarak başvurulabilir. Burada kan damarı, sinir, tendon ya da bağ doku gibi alanlar yaralanmalara bağlı ciddi hasar almışsa ameliyata öncelik verilebilir. Kırık parçaların birleştirilebilmesi için cerrahi operasyonda vida, plaka ya da pimlerle tutturulması zorunludur. Bu ameliyata açık redüksiyon denirken kırık parçanın durumu kötü ise platin takılması da söz konusudur. Genel olarak takılan plak ve vidalar, 9 ay boyunca kişide kalır ve sonrasında çıkarılır. Bazı durumlarda ise kişiyi negatif etkileyen vidaların çıkarılmasına gerek kalmaz.

Ameliyatın Avantajları ve Dezavantajları

Bu sorunun çözümünde ameliyata son çare olarak bakılmasının temel nedeni iyileşme süresinin uzaması ve iyileşme ihtimalinin düşmesidir. Bunun yanında çocuklarda kemiğin kendiliğinden kaynama olasılığı yüksekken yaşlılarda bu oran ciddi olarak düşmektedir. Bu nedenle ileri yaşlarda ameliyat üzerinde daha çok durulabilir. Özellikle zayıf-genç kadın yaralanmalarında estetik olarak, damar-sinir hattında yaralanmalarda, cerrah dışı yöntemlerde kemiğin kaynamaması ve ağrı nedeniyle cerrahi operasyona doktor öncelik verebilir. Bu ameliyatın dezavantajları ise aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Cerrahi olmayan müdahalelerde kırığın kaynama oranı %5 civarındadır. Diğer taraftan cerrahi operasyon sonrası kaynamama riskinin %10'a kadar çıktığı gözlemlenir.
• Cerrahi olmayan yöntemlerde çocuklarda iyileşme süresi 3-6 hafta arasında değişir. Yetişkinlerde iyileşme süreci ise 6-12 hafta gibi daha uzun bir süreyi kapsar. Ameliyat yapıldığı taktirde tam anlamıyla iyileşme 9-10 ayı bulabilir.
• Zayıf hastalarda ameliyat yapıldığında ise plak ve vidalar vücutta belirgin bir şekilde görülebilir, cilt altında hassasiyet oluştuğu için çıkarılması gerekebilir. Burada ameliyat başarı oranı hastada düşebilir.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Süreci

Bu bölgedeki kırıkların kaynamayabilmesi için hastanın uzun süre hareketsiz kalması ve dinlenme halini devam ettirmesi gerekir. Doktor, hastanın tedavisi devam ederken 6. haftada tekrar bir röntgen çekerek kaynama durumuna bakabilir, sonrasında ise hafif egzersiz programları uygulanması gerekebilir. Köprücük kemiği kırığı fizik tedavisi programındaki bazı egzersiz türleriyle tam anlamıyla iyileşebilir. Bu uygulamada kasların güçlenmesi ve yumuşak doku sertleşmesinin önüne geçilmesi amaçlanır. Fizik tedavi ve rehabilitasyon, uzmanlar tarafından belirli periyotlarla uygulanarak hastanın normal hayatına daha hızlı dönmesine katkı sağlar.

Köprücük Kemiği Kırığı İyileşme Süreci ve Destekleyici Uygulamalar

Ameliyat sonrasında yara yerlerinin iyileşme süresi ortalama olarak 10-15 gün arasındadır. Bu süre zarfında doktor, ağrının minimum düzeyde hissedilmesi için kol askısı verebilir. Askı takma sürecinde dirsek ve el bileklerini hareket ettirmek için hasta arada askıyı çıkarabilir. Aynı zamanda hücre oluşumunu ve yenilenmesini artırmak için bazı gıda takviyeleri kullanımı da iyileşmeyi hızlandırır. Bu ürünler arasında kalsiyum, magnezyum, d3, glukozamin, kolajen gibi takviyeler öne çıkar. Günlük beslenme rutininde de protein ağırlıklı gıdaların tüketilmesi avantaj sağlar. Eğer kişi profesyonel sporcu ise köprücük kemiği kırığı sonrası spor düzeni 6. haftadan sonra başlar ve koşu, bisiklet sürme gibi temel hareketler önerilir. Voleybol, yüzme ve basketbol gibi kol hareketlerinin yoğun olduğu sporların 8-12 hafta sonrasında oynanabilmesi söz konusudur.

Yatış Pozisyonu ve Dinlenme

Ameliyat sonrası köprücük kemiği kırığının iyileşebilmesi için uzmanlar, yatış pozisyonunu düz bir şekilde tavsiye eder. Önerilen yatış pozisyonu, şezlong pozisyondur yani baş kısmı hafif yüksekte olacak şekilde yatılması önerilir. Ayrıca dirseğin aşağısındaki kısım ve arka omuz bölümü kan akışının dengelenmesi için yastıkla desteklenerek yukarıda tutulmalıdır. 

Korse Kullanımı ve Eklem Stabilizasyonu

İyileşmenin hızlanması ve bölgenin sabit kalınması için korse desteği de önemli bir uygulamadır. Köprücük kemiği kırığı için korse tercihi kırılan bölgeye ve derecesine göre farklılık gösterebilir. Bu süreçte eklem stabilizasyonu için uzmanlar, korse ya da bandajlama gibi yöntemlerden yararlanılarak kaynama olasılığını yükseltmeye çalışır.

Köprücük Kemiği Kırığı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Köprücük kemiği kırığı sonrası bakım süreci nasıl olmalı?

Cerrahi dışı yöntemle tedavi yapılacaksa kol askısı ve korse gibi malzemelerden yararlanılabilir. Ameliyat sonrası ilk 10 günde yara bakımı için düzenli pansuman yapılması kritiktir. Ayrıca enfeksiyon gelişmemesi adına su geçirmez malzemelerle duş alma koşulları değerlendirilir.

Köprücük kemiği kırığı ameliyat edilmezse ne olur?

Bu problem oluştuğunda tedavi tercihi çoğunlukla cerrahi dışı yöntemdir. Ancak birçok yerden parçalanmış ve ortadan/uçtan ciddi kırılmalar varsa ameliyat edilmesi gerekebilir. Bu şartlarda hasta ameliyat olmazsa anatomik bozukluklar ve ağrı durumu belirginleşir.

Ameliyatsız iyileşme mümkün mü?

Travmatik durum vücutta ağır hasar vermemişse ameliyatsız iyileşme söz konusu olabilir. Burada hastanın dikkat etmesi gereken nokta, bölgenin sabit tutulması ve dinlenme koşullarının sağlanmasıdır. İyileşme sürecinde beslenme ve hafif egzersiz programları eski gücün tekrar sağlanmasında rol oynar.

Korse ne kadar süre kullanılmalı?

Korse kullanımı, hastalığın ilk zamanlarında hareketsiz kalınması adına uzmanlar tarafından tavsiye edilir. Ameliyat sonrasında da kemiklerin kaynamasında hastanın durumuna göre belirli bir süre korse tavsiye edilebilir. Kişinin bu süreçte kendi başına uzun süre korse kullanırsa hazımsızlık, baskı ve kas güçsüzlüğü yaşayabilir.

Kol şişmesi normal mi, ne zaman geçer? 

Travmatik durum kemikte oluşmakla kalmayıp çevre dokulara da hasar verebilir. Özellikle göğüs kafesine yakın alanda bulunan yumuşak doku, sinir ve kan damarları hasar almışsa iltihaplanma ortaya çıkabilir. İltihaplanmaya bağlı kol şişebilir. Kemiğin kaynamasıyla beraber iyileşme başladığında ise kol şişkinliği yavaş yavaş geçer.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.