Yükleniyor
Aft, boyutları bir kaç milimetre ile iki santimetreye kadar değişebilen, mantar enfeksiyonunun neden olduğu, ağız mukozasında ortaya çıkan küçük, açık renkli, bulaşıcı olmayan ve yaygın görüşen yara (ülser) türüdür. Aftın nedenleri arasında vitamin mineral eksiklikleri, zayıf bir bağışıklık sistemi, ağız içini tahriş eden besinler, viral ve sistemik bazı hastalıklar da yer alır. Tedavi edilmese de aft yaraları genellikle iki hafta içinde kendiliğinden kaybolabilir.
Ağız yarası türü olan aft, bilinen ağız boşluğunda, diş etlerinde, bademciklerde ve dilde ortaya çıkan sarı renkte ve yuvarlak olan ağrılı ülserdir. Aftöz ülser veya aftöz stomatit olarak da adlandırılan aft, bazen genital bölgede de görülebilirler. Ağızdaki aftlar özellikle dil kenarında veya dudakların iç kısmında yaygındır. Yuvarlak veya oval, sarımsı ila grimsi beyaz tabanı olan ve genellikle iltihaplı kırmızı bir sınırla çevrili yaralar şeklindedir. Boyutu, bir iğnenin başının boyutundan üç santimetre çapa kadar değişebilir. Çapı 1 santimetreden küçük aftlara minör aft, 1 santimetreden büyük aftlara ise majör aft denmektedir.
Aftöz ülserler ağrılıdır ve sağlık üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Ağrının ne kadar şiddetli olduğu kişiden kişiye değişir. Dil gibi yüksek mekanik baskıya maruz kalan alanlardaki aftlar özellikle rahatsız edici olabilir. Konuşmak, yemek yemek veya yutmak ağrıya neden olur.
Aft, asitli, sert ya da tahriş edici yiyeceklerin tüketilmesinden, vitamin ve mineral eksikliklerinden, yorgunluktan, bulaşıcı veya viral hastalıklardan kaynaklanabilir. Düzgün ve zamanında tedavi edilmezse aftlar tekrarlama eğilimindedir. Ayrıca aftlar Behçet gibi bazı sistemik hastalıklara da eşlik edebilir.
Aft, kişide vitamin ve mineral eksikliğinde, stres zamanında, ilaçlara bağlı olarak ya da hormonal değişiklikler nedeniyle görülür. Ağız boşluğunda, yumuşak dokularda veya diş etlerinin tabanında küçük lezyonlar halinde gelişen aft çoğunlukla sağlıklı insanlarda ortaya çıkar. Özellikle ağrı kesici ve bazı tansiyon ilaçlarına bağlı olarak da aft oluşabilir. Ayrıca AIDS, Behçet sendromu, inflamatuar bağırsak hastalıkları, farenjit gibi hastalıklarda da görülür. Aft bu durumlar ile ilgili olabilir:
Aft, kronik iltihaplı bağırsak hastalığı, çölyak hastalığı (ince bağırsak mukozasının kronik hastalığı), Behçet hastalığı (vasküler iltihap) HIV enfeksiyonu, Herpes enfeksiyonu, el, ayak ve ağız hastalığı gibi hastalıklar bağlamında ortaya çıkabilir.
Bağışıklık sistemi vücudun kendi dokusuyla savaşarak hastalıklara karşı bir reaksiyon gösterebilir. Bu gibi durumlarda kişide aft meydana gelir.
Diyabet gibi kronik hastalıklara sahip kişilerde ya da bağışıklık sistemi zayıflamış olanlarda aft görülebilir.
Kişinin çok fazla strese maruz kalması durumunda ağız içerisinde aft görülmesi mümkündür.
Diş macununda bulunan sodyum lauril sülfattan (SLS), ayrıca koruyucular veya renklendiriciler gibi gıdalardaki katkı maddeleri yoluyla ağız içerisinde kimyasal tahriş meydana gelerek aft oluşabilir.
Diş telleri, kötü oturan diş protezleri veya ısırık yaralanmaları nedeniyle ağız içerisinde meydana gelen çeşitli yaralanmalar afta neden olur.
B12 vitamini, demir ve folik asit eksikliği nedeniyle kişide aft oluşabilir. Vitamin ve mineral eksiklikleri giderildiği durumda aft oluşumu da azalır.
Fındık, domates, alkol veya turunçgiller gibi besinler kişinin ağız içerisindeki dokuların zarar görmesine ve tahrişine neden olabilir. Bu da aft oluşumuna zemin hazırlar.
Hormonal problemlerden kaynaklı olarak ortaya çıkan bağışıklık sisteminin zayıflaması ve çeşitli hastalıklar aft oluşumuna neden olabilir.
Aile geçmişinde çeşitli nedenler bağlı olarak çok fazla aft görüldüğü durumda kişide de aft görülme olasılığı bulunur.
Vücuda özellikle ağız yoluyla giren virüs ve bakteriler ağız içerisindeki dokunun zarar görmesine neden olarak aft oluşumuna zemin hazırlar.
Aft, ağzın iç kısmında yanma, sızlama, kızarıklık, şişlik şeklindeki belirtilerle görülen ağrılı, oval sarı, beyaz yaralardır. Aft oluşurken ilk aşamada küçük bir kabarcık belirir. Kenarları kırmızı bir alanla kaplı olan aft, sonrasında en fazla 0,5 cm genişliğinde gelişir. Ülserin iç kısmı sağlıklı mukoza zarı seviyesinin altındadır. Kişi genellikle yalnızca bir aftöz ülserden muzdariptir, çoğu da nadiren aynı anda ağız boşluğunda ortaya çıkar. Konuşurken ya da yemek yerken hissedilen ağrı ve sızlama daha da artar.
Aft belirtileri şöyle sıralanabilir:
Aftlar genellikle zararsızdır, bulaşıcı değildir ve kendi kendine iyileşir. İyileşme süresi aftın boyutuna bağlıdır. Küçük aftların iyileşmesi 1-2 hafta sürebilir ve iz bırakmaz. Büyük aftların geçmesi aylar alabilir. Büyük aftlar iyileştikten sonra ağız boşluğunda izler bırakabilir.
Aftı geçiren yöntemler şöyle sıralanabilir:
Aft çok rahatsız edici bir şekilde kaşınabilir ve yanabilir, bu nedenle hastalığın süresini en aza indirmek gerekir. Bunun için aft yarasında iyi gelebilecek yöntemlerden yararlanmak gerekebilir:
Aftan etkilenen bölgeyi tahrişten korumak için sıcak içeceklerden ve baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Bu besinler iyileşme sürecini yavaşlatır.
Papatya veya adaçayı demlenerek, soğuduktan sonra ağız çalkalanabilir veya aftın üzerine çay ağacı yağı uygulanabilir.
Suyla birlikte hazırlanan tuzlu, karbonatlı ya da sirkeli çözeltilerde ağız içi hijyeni için fayda sağlayabilir. Tuzlu ve karbonatlı karışımlar günde 2-3 kez sirkeli karışım ise günde bir kez gargara yapılabilir.
Aft oluşumuna neden helicobacter pyloriyi engellemek için yoğurt tüketilebilir. Böylelikle aft engellenmiş olur.
Bal içerisindeki antibakteriyel özellikler nedeniyle aftın yarattığı ağrı ve kızarıklık giderilebilir. Bunun yanında enfeksiyonun önlenmesine de yardımcı olur.
Aft şiddetli ağrıya neden olabilir ancak çoğunlukla zararsızdır ve herhangi bir sorun olmaksızın iyileşir. Ancak bazen, vitamin ve mineral eksiklikleri, bağışıklık sisteminin zayıflaması, Behçet hastalığının damar iltihabı, ülseratif kolit, Crohn hastalığı, reaktif artrit (Reiter hastalığı) ve üveit gibi hastalıklarla bağlantılı olarak ortaya çıkabilirler.
Ağız boşluğunun özenli hijyeni son derece önemlidir çünkü dişlerde, dilde veya ağızda farklı birikintiler afta neden olan birçok mikroorganizmanın varlığını destekleyebilir.
Aft bir bakteri veya virüse bağlı olarak oluşabilir, ya da ağız boşluğunda bulunan belirli bir bakteri türüne karşı olan alerji de aftı tetikleyebilir. Aft belirli yiyeceklere alerjik karşı verilen bir reaksiyon da olabilir. Yetersiz bir bağışıklık sistemi sonucu da aft oluşabilir.
Son yıllarda bazı hastalarda aft oluşumunun folik asit, demir veya B12 vitamini eksikliği ile ilişkili olduğu belirtilmiştir. Bu nedenle nedeni oldukça sıradan olabilir, belki ağız boşluğunda küçük bir yaralanma, küçük bir ısırık veya kötü oturan bir protez olabilir. Stres ve kaygı da aft oluşumunda rol oynayabilir. Aft uzun bir süre sonra bile iyileşmezse tamamen farklı bir hastalıktan kaynaklanabilir. İlk başta Behçet hastalığı olmak üzere diğer sistemik hastalıklarda da görülebilir
Çocuklarda bağışıklık sisteminin zayıflaması, çeşitli hastalıklarla birlikte afta neden olabilmektedir. Beslenme yetersizliği ya da bağışıklık sisteminden kaynaklanan bir durum söz konusu ise altta yatan nedene bağlı olarak tedavi başlatılır. Çeşitli tetkikler yapılarak çocuğa gerekli besin ve vitamin- mineral desteği için planlama yapılabilir. Aft için de çocuğun yaşına uygun olarak hafif medikal tedavi başlatılabilir.
Güncelleme Tarihi : 28 Haziran 2024
Yayınlanma Tarihi: 28 Haziran 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
