Boyun Kireçlenmesi Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Boyun Kireçlenmesi (Servikal Spondiloz) Nedir?

Tıbbi alanda servikal spondiloz olarak adlandırılan boyun kireçlenmesi, boyun omurlarındaki disk, kıkırdak ve kemik dokularının zamanla aşınarak deformasyona uğramasıyla gelişen dejeneratif bir omurga hastalığıdır. Servikal disk dejenerasyonu genellikle yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir rahatsızlıktır ve zamanla boyun hareketlerinde kısıtlılığa neden olur. Boyunda sertlik, ağrı ve hareket esnasında oluşan rahatsızlık gibi belirtilerle kendini gösterir. Halk arasında boyun kireçlenmesi olarak bilinen bu tablo zamanla sinir köklerine baskı yaparak el ve kollarda uyuşma gibi semptomları beraberinde getirir.

Boyun Kireçlenmesi Belirtileri Nelerdir?

Boyun kireçlenmesi belirtileri arasında boyun hareketlerinde kısıtlılık, ağrı, ense sertliği ve başa vuran ağrı gibi belirtilere neden olur. Ayrıca kol ve omuzlarda uyuşma hissi yaratabilir.

Boyun kireçlenmesi (servikal spondiloz) rahatsızlığında en yaygın belirtiler ve etkileri aşağıdaki gibidir:

• Boyunda hareket kısıtlılığı
• Boyun ve ense ağrısı
• Baş ağrısı
• Ense sertliği
• Kol ve omuzlarda uyuşma
• Yürürken sendeleme
• Denge kaybı

Boyuında hareket kısıtlılığı

Boyun kireçlenmesinde ilk görülen belirtilerden biri hareket kısıtlılığıdır ve kişinin günlük aktivitelerini sınırlandırabilir. Omurlar arasında bulunan diskler esnekliğini yitirdiği için eklem aralıklarının daralmasına neden olur. Bunun sonucunda boynunuzu sağa-sola veya yukarı-aşağı hareket ettirirken zorlanabilirsiniz.

Boyun ve ense ağrısı

Boyun kireçlenmesi rahatsızlığı olan kişiler gün içinde boyun ve ense bölgesinde ağrı hissederler. Aralıklı veya bazen uzun süreli seyreden ayrılar zaman zaman zonklama tarzında gözlemlenebilir.

Ense sertliği

Oluşan deformasyona bağlı olarak bağ dokuları ve kaslar gerilir. Bunun sonucunda ense sertliği ortaya çıkar ve başı çevirmeyi veya öne eğmeyi zorlaştırır.

Baş ağrısı

Boyun bölgesinde sinirlerin sıkışmasından kaynaklı başa yayılan ağrılar gözlemlenebilir. Servikal baş ağrısı olarak da adlandırılan bu durum genellikle başın arka kısmından başlayarak zamanla şakaklara doğru yayılabilir.

Kol ve omuzlarda uyuşma

Boyun kireçlenmesi zamanla sinir kanallarının daralmasına yol açabilir. Buna bağlı olarak sinir köklerine baskı yaparak kol ve omuzlarda uyuşmaya neden olur.

Denge problemleri

Servikal omurga çevresindeki sinir sıkışmaları vücutta denge problemlerini meydana getirebilir. Yürürken sendeleme, ani denge kaybı ve ayaktayken sallanma hissi gibi belirtiler meydana gelebilir.

Boyun Kireçlenmesi Neden Olur?

Boyun kireçlenmesinin nedenleri yaşlanma, duruş bozuklukları, travmalar ve mesleki zorlanma gibi faktörlerdir. Bu noktada söz konusu omurga hastalığına neden olabilen yaygın faktörler şu şekildedir:

Yaşlanma

Yaşlılık önemli etmenlerden biridir ve zamanla omurlar arasındaki diskler, elastikiyetini kaybeder. Bununla birlikte kıkırdak doku incelir ve deformasyonlar oluşur. Esnekliğini yitiren diskler, omurlar arasındaki yük dağılımını dengede tutamaz ve kireçlenmeye sebep olur.

Duruş Bozuklukları

Duruş bozuklukları da boyun bölgesine binen yükü artırarak omurga yapısında aşınmaya yol açar. Özellikle öne eğik veya kambur oturma alışkanlığı olanlar, boyun bölgesine sürekli yük bindirerek kireçlemenin ilerlemesine neden olur.

Mesleki Zorlanmalar

Mesleki zorlanmalar, boyun kireçlenmesi gelişimine zemin hazırlayan başlıca faktörler arasında yer alır. Uzun süre masa başında çalışan bireyler, omurgalarını sürekli aynı pozisyonda tutarlar ve zamanla servikal spondilozı meydana getirir. Ayrıca sürekli aynı hareketi tekrarlamak ve ağır kaldırmak da boyun yapısında hasara yol açabilir.

Travma

Boyun kireçlenmesi (servikal spondiloz) düşme, trafik kazası geçirme ve fiziksel darbe alma gibi travmaların sonucunda da ortaya çıkabilir. Bununla birlikte spor yaralanmaları da dokularda hasar oluştururak söz konusu rahatsızlığa zemin hazırlar.

Yapısal Bozukluklar

Bunun yanı sıra bazı bireylerin vücutlarında doğuştan gelen yapısal bozukluklar da boyun anatomisini olumsuz etkileyebilir. Boyun omurlarındaki dizilim bozuklukları, kıkırdak aşınmasını tetikleyerek servikalspondiloz gelişimine neden olur.

Disk Dejenerasyonu ve Boyun Düzleşmesi

Disk dejenerasyonu, normal omurga yapısında içinde sıvı olan disklerin içindeki suyun azalması ve yapısal bütünlüğün bozulması sonucunda oluşan bir deformasyondur. Zamanla incelen diskler, esnekliğini kaybederek sertleşmeye başlar. Bu durum, boyun omurgasının doğal kıvrımını kaybetmesine ve bunun sonucunda boyun düzleşmesine sebep olur. Boyun düzleşmesi yük dağılımını değiştirerek kireçlenmenin temel yapısal nedenleri arasında yer alır.  

Boyun Kireçlenmesi Tanısı Nasıl Konur?

Boyun kireçlenmesi (servikal spondiloz) tanısı hastanın şikâyetleri dikkate alınarak fizik muayene, refleks testi, röntgen ve MR gibi yöntemlerle konur. Öncelikle uzman doktor boyun ağrısı, boynu hareket ettirememe ve kollarda uyuşma gibi şikâyetleri dinler. Ardından fiziksel muayene yaparak sinir fonksiyonlarını, kas gücünü ve boyun hareket açıklığını kontrol eder. Fiziksel muayene esnasında refleks ve kuvvet testleriyle hastanın omurgasının fonksiyonel durumu değerlendirilir.

Röntgen, beyin omurlarındaki kemik yapısını incelemek ve eklemlerin şekillerini belirlemek için uygulanır. Ayrıca omurgadaki disk yükseklikliklerini tespit etme amacıyla röntgen çekilir ve olası daralmalar incelenir. Fıtıklaşmış disk varlığını tespit etmek için ise MR manyetik rezonans görüntüleme taraması yapılır. Bu sayede yumuşak dokular, sinir kökleri ve diskler incelenerek boyun kireçlenmesine bağlı olası sinir sıkışmaları ve hasarlar teşhis edilir. Röntgenden daha detaylı görüntüler elde etmek için bilgisayarlı tomografi (BT) yöntemine başvurulması mümkündür. BT, özellikle omurga kanalının daralması veya kemik çıkıntılarının değerlendirilmesinde etkili bir yöntemdir.

Boyun Kireçlenmesi Nasıl Tedavi Edilir?

Boyun kireçlenmesi tedavisi fizik tedavi ve konservatif yaklaşımlar gibi çeşitli tıbbi çözümlere dayanır. Bu kapsamda tedavinin amacı semptomları hafifletmek ve boyun bölgesindeki hareket kabiliyetini geri kazandırmaktır. Yaşam kalitesini korumaya yönelik olarak uygulanan tedavi seçenekleri bireysel ihtiyaçlara bağlı olarak planlanır. Tedavi yöntemleri genellikle konservatif yaklaşımlar ile başlar ve gerekli durumlarda cerrahi seçenekler de değerlendirilir.

Egzersiz ve Fizik Tedavi Uygulamaları

Boyun kireçlenmesi egzersizleri; boyun kaslarını güçlendirmek, esnekliği artırmak ve ağrıyı azaltmak için yapılır. Fizik tedavi uygulamaları kapsamında yapılan hareketler, hastanın günlük aktivitelerini daha rahat şekilde yapmalarını ve sağlıklı bir omurga yapısına sahip olmalarını amaçlar. Bu kapsamda fizyoterapi teknikleri arasında yer alan boyun kireçlenmesi (servikal spondiloz) egzersizleri şu şekildedir:

Boyun Eğme ve Çevirme Egzersizi

Egzersizi yapmak için öncelikle dik bir pozisyonda oturmalı ve başınızı yavaşça öne, arkaya, sağa ve sola doğru hareket ettirmelisiniz. Egzersizi günde 2-3 kez, her defasında yaklaşık 10 tekrar şeklinde uygulayabilirsiniz.

Boyun Döndürme Egzersizi

Boyun döndürme egzersizini başınızı sağa ve sola çevirerek basit hareketlerle uygulayabilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken en önemli nokta, başınızı çevirirken her iki yönde de birkaç saniye boyunca beklemektir. Günde 2 kez 10 tekrar şeklinde düzenli olarak uygulayarak boyun ağrılarını azaltabilirsiniz.

Çeneden Göğse Egzersiz

Egzersizi yapmak için önce bir sandalyeye dik bir şekilde oturmalı ve omurganızın dümdüz durmasına dikkat etmelisiniz. Ardından çenenizi omzunuza yaslanacak şekilde yavaşça eğmeli ve boyun kaslarınızı nazikçe germelisiniz. 5-10 saniye boyunca tuttuktan sonra diğer tarafa da aynı şekilde uygulamanız gerekir. Çeneden göğse egzersizini günde 2-4 kez tekrarlamanız uygundur.  

Cerrahi Yaklaşımlar

Boyun kireçlenmesi (servikal spondiloz) konservatif tedaviye yanıt vermediğinde ciddi hareket kısıtlılığı yaşayan hastalar için cerrahi yaklaşımlara başvurulur. Özellikle sinir sıkışması, omurilik basısı veya ciddi hareket kısıtlılığı gibi komplikasyonlar gözlemlendiğinde ameliyat gündeme gelir. Servikal spondiloz ameliyat türleri ve özellikleri aşağıdaki gibidir:

• Diskektomi, omurgadaki fıtıklaşmış diski çıkarma amacıyla uygulanan minimal invaziv içeren bir cerrahi yöntemdir. Diskin bir kısmını çıkarmak için lazer veya küçük aletler kullanılır. Diskektomi, fıtıklaşmış diskin spinal sinire uyguladığı baskıyı azaltmak için uygulanan bu yöntemdir.
• Servikal laminektomi, omurun arka kısmındaki laminayı çıkarmak için uygulanır. Dekompresyon ameliyatı olarak da bilinen bu yöntem, minimal invaziv teknikler kullanılarak gerçekleşir. Omurga kanalını genişleten servikal laminektomi omurilik veya sinirler üzerindeki baskıyı azaltmayı sağlar.
• Omurga füzyonu, omurlar arasındaki hareketi durdurmak ve omurgayı stabilize etmek için uygulanan cerrahi bir işlemdir. Metal plakalar, vidalar ve çubuklar kullanılan bu yöntemde hasarlı disk çıkarılır. Yerine bir kemik grefti yerleştirilerek tek bir kemik haline gelmesi sağlanır.

Boyun Kireçlenmesi ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Boyun kireçlenmesi kalıcı mıdır?

Boyun kireçlenmesi, hastalığın şiddetine bağlı olarak kalıcı hale gelebilir.  Omur iliği ve sinir köklerini sıkıştırması durumunda kalıcı bir hastalık olarak tanımlanır.

Her boyun ağrısı kireçlenme midir?

Her boyun ağrısı kireçlenme değildir. Boyun kireçlenmesi rahatsızlığında ağrıya uzun süredir devam eden hareket kısıtlılığı ve ensede sertlik hissi eşlik eder.

Cerrahi ne zaman gündeme gelir?

Boyun kireçlenmesinde ilerleyen sinir baskısı, şiddetli ve geçmeyen ağrı durumlarında cerrahi uygulamalar gündeme gelir.

Boyun tutulması ile kireçlenme nasıl ayırt edilir? 

Boyun tutulması ve kireçlenmeyi ayırt etmek için ağrının süresi, şiddeti ve eşlik eden belirtileri dikkate almak gerekir. El ve kola doğru yayılan bir uyuşma söz konusuysa kireçlenme ihtimali yüksektir. Boyun tutulması ise genellikle ani hareket veya yanlış yatış pozisyonunda uyuma gibi nedenlerden dolayı hafif ağrı ile ortaya çıkar.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.