Çinko; vücutta üretilemeyen, dışardan takviye şeklinde alınması gereken ve eksikliğinde saç dökülmesinden kronik yorgunluğa kadar farklı belirtilerle kendisini belli eden bir mineraldir. Bu sorunların yaşanmaması için yetişkin bir kişinin günlük 10-12 mg çinko takviyesi alması gerekir. Düzenli şekilde kırmızı et, kuruyemiş, yulaf tüketimi çinko eksikliği belirtilerini ortadan kaldırmaya yardımcı olur.
Çinko Eksikliği Nedir?
Çinko eksikliği, vücudun enfeksiyonlar ile savaşmak ve hücre üretmek için kullandığı çinko mineraline yeterince sahip olmamasıdır. Çinko, hamilelik, çocukluk ve ergenlik döneminde bağışıklık sistemi, yaraların iyileşimesi ile büyüme ve gelişme için oldukça önemlidir. Yorgunluk, halsizlik, uyku problemleri gibi sorunların kaynağı arkasında çinko eksikliği bulunuyor olabilir.
Vücudun sağlıklı şekilde çalışması ve bağışıklığı ayakta tutması için ihtiyaç duyulan minerallerden biri de kemiklerde, beyinde, kırmızı kan hücrelerinde bulunan çinkodur. Yapılan testler sonucunda çinko eksikliği belirtileri görülür ise dışarıdan takviye ile çinko eksikliği giderilmeye çalışılmalıdır.
Çinko Eksikliği Neden Olur?
Öğünlerde hayvansal ürünler, deniz ürünleri, tahıl ve sebze-meyveler yeterli şekilde tüketilmediğinde vücut dışarıdan alması gereken çinkoyu depolayamaz. Çinko yönünden en zengin besin gruplarının tüketilmemesi başta olmak üzere çinko eksikliğine neden olan sebepler şunlardır:
- Vegan beslenme gibi dengesiz ve yetersiz beslenme
- Bebeklerin 6 aydan fazla sadece anne sütü emmesi
- Zayıf emilim problemleri gibi bağırsak sorunları
- Aşırı alkol kullanımı
- Çölyak
- Crohn hastalığı
- Diyabet
- pankreas, karaciğer ve ülseratif kolit gibi kronik rahatsızlıklar gelir.
Çinko Eksikliği Kimlerde Görülür?
Vücutta çinkonun azalması bazı durumlarda daha yaygın şekilde kullanılır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Aşırı alkol tüketimi,
- Emilim bozukluğu sorunu yaşayanlar,
- Hamilelik dönemi,
- Emzirme gibi durumlarda bu kişilerde sıklıkla görülür.
Bunun haricinde çölyak hastalarında, karaciğer rahatsızlıklarına genetik yatkınlığı bulunan kişilerde de çinko eksikliği görülebilir.
Çinko Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Vücudun sağlıklı ve yeni ücreler üretememesi ile sonuçlanan çinko eksikliğinin, iştah kaybı, büyümenin yavaş ilerlemesi ve bağışıklık sisteminin zayıflaması başta olmak üzere gösterdiği belirtiler şunlardır:
- Çinko eksikliğinde egzama gibi görünen cilt değişiklikleri
- Açıklanamayan kilo kaybı
- İştahsızlık
- Yaraların geç iyileşmesi
- Saç dökülmesi
- Koku ve tat alma duyusunda zayıflama
- İshal
- Görme problemleri
- Daha sık enfeksiyon kapma
- Cinsel işlev bozukluğu
- Saç dökülmesi
- Sinirli hissetmek gibi ruh hali değişimleri
- Konsantrasyon eksikliği gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır.
Çinko eksikliği belirtileri çocuklarda ve yetişkin bireylerde farklı şekillerde görülebilir.
Bebeklerde Çinko Eksikliği Belirtileri
0-5 yaş bebek ve çocuklarda çinko eksikliği belirtileri iyi gözlemlenip eksik olduğu durumlarda takviyelerle desteklenmelidir. Özellikle 2 yaşına kadar olan bebeklerde geçmeyen ishal problemleri bebeklerde çinko eksikliği belirtileri arasında ilk sırada gelir. Sonraki dönemlerde ciltte görülen bozulmalar, gelişimin ayına göre ilerlememesi, açık yaraların geç iyileşmesi gibi problemler çinko eksikliği sonucunda meydana gelir. Ayrıca sürekli tekrarlanan enfeksiyon rahatsızlıkları da çinko eksikliği belirtileri arasında yer alır. Bu durumda 0-6 ay bebeklere doktor gözetimi sonucunda 2 mg, 7-12 ay bebeklere 3 mg, 1-3 yaşa 4 mg ve 4-8 yaşa 5 mg olmak üzere çinko takviyesi verilebilir.
Çinko Eksikliği Nasıl Teşhis Edilir?
Hayat kalitesini etkileyecek sorunlar varsa ve çinko eksikliği belirtileri vücutta kendini göstermeye başladıysa tıbbî şekilde kontrole başvurulmalıdır. Doktorlar tarafından ilk önce cilt üzerinde, saçlarda ve tırnaklarda sorun olup olmadığı saptanır. Sonrasında hekimin gerek duyduğu durumlarda kan ve saç örneklerine başvurarak laboratuvar ortamında çinko eksikliği belirtileri değerlendirilerek bir sonuca varılır.
Çinko Eksikliği Nasıl Tedavi Edilir?
Çinko eksikliği tanısı konulduktan sonra yetişkinlerde ve bireylerde farklı olmak üzere uzun vadede beslenme şekli düzenlenir. Çinko bakımından zengin olan süt, peynir, yoğurt, mercimek, nohut, kinoa, mantar, kuşkonmaz, nohut ve deniz canlıları beslenme düzenine entegre edilmelidir. Özellikle hayvansal gıdalar vücut tarafından hızlı emildiği için akşam öğlen ve akşam yemeklerinde beslenme öğünlerine dahil edilmesi önem arz eder. Bunun haricinde beslenme şekli ile düzelmeyen çinko eksikliği belirtileri düzenli şekilde takviye ilaçlarla tedavi edilir.
![]()
Çinko Eksikliği Nasıl Önlenir?
Vücutta çinko eksikliği belirtileri yer alıyorsa vücutta bulunan çinko rezervleri azalmış demektir. Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen çinko eksikliği doktor tarafından belirtildikten sonra düzenli ve sağlıklı bir beslenme rutini oluşturmak gerekir. Bunun için de her sabah yumurta, bir miktar peynir kahvaltı tabağında mutlaka tüketilmelidir. Buğday ekmeğine alternatif olarak sağlıklı tahıllardan yapılan ekmekler tercih edilebilir. Haftada 3-4 gün akşam yemeklerinde kırmızı ve beyaz et tüketimi de çinko eksikliğini önlemek için önemlidir.
Çinko Eksikliği Hangi Hastalıklara Neden Olabilir?
Günlük ihtiyaç duyulan çinko miktarı yeterli şekilde karşılanmadığında insan vücudunda çeşitli hastalıklar meydana gelebilir. Bunlar;
Çinko Eksikliği ve Bağışıklık Sistemi Arasındaki İlişki Nedir?
Çinko eksikliği belirtileri bağışıklık sistemi üzerinde de kendini gösterir. Bağışıklık sistemininin günden güne çökmesi, vücut fonksiyonlarının işlevselliğini kaybetmesi çinko eksikliği belirtileri arasında yer alır. Çinko bağışıklık sistemini destekleyen mineraller arasında önemli bir yere sahiptir. bu nedenle sağlıklı bir bağışıklık sistemi için çinko değerlerinin normal seviyelerde olması gerekir.
Çinko Eksikliği Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Çinko eksikliği vücutta nelere sebep olur?
Çinko eksikliği özellikle erkeklerde vücutta testosteron üretilmemesine sebep olur. Bunun dışında yine erkeklerde sertleşme problemi çinko eksikliği belirtileri arasında yer alır. Ek olarak saçlarda dökülme, tırnaklarda bozulma, göz hastalıkları da çinko düşüklüğü neticesinde meydana gelir.
Yetişkinlerde çinko eksikliği belirtileri nelerdir?
Yetişkinlerde çinko eksikliği belirtileri kansızlık, diyabet rahatsızlıkları, obezite gibi hastalıklarla da kendini gösterir.
Çinko nelere iyi gelir?
Çinko; beyin hücrelerinin sağlıklı şekilde işlemesi, vücuttaki yaraların hızlı şekilde kapanması, sivilce ve akne probleminin ortadan kalkması gibi durumlarda çok etkilidir. Bunun dışında dinç bir vücut, uyku kalitesi, sağlıklı saç ve tırnaklar da çinkonun iyi geldiğini gösterir. Çinko eksikliği tırnak üzerinde deformelere yol açanlar sağlıklı şekilde çinko alımı tırnakların güçlenerek hızlı uzamasına yarar.
Çinko eksikliği saç döker mi?
Çinko eksikliği belirtisi olarak saç dökülmesi görülebilir. Deri üzerinde çinko eksikliğinden kaynaklanan kabuklanmalar saç diplerinin güçsüzleşerek dökülmesine neden olur.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 11 Haziran 2023
Yayınlanma Tarihi: 5 Haziran 2023
