Güneş Alerjisi Nedir? Güneş Alerjisi Belirtileri Nelerdir?

Güneş Alerjisi Nedir?

Güneş zehirlenmesi olarak da adlandırılabilen güneş alerjisi, güneş ışığına maruz kalınmasının sonucunda cildin alerjik reaksiyon göstermesidir. Bu reaksiyon güneş ışığı kaynaklı güneşle temas sonrası dakikalar veya saatler içinde ortaya çıkabilir ve ortaya çıktığı anda da ciltte kaşıntı, kızarıklık, kabarıklık ve şişlik ortaya çıkarabilir. 

Güneş alerjisi güneşe çıkıldığı anda başlayarak kendini kaşıntı, kızarıklık, kabarıklık ve şişlikle belli eder. Aslında güneş alerjisi ürtiker gibi aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Çeşitli ilaçlar ile kozmetik maddelerin ultraviyole radyasyon (UVR) ile birlikte etki göstermesi sonucu ortaya çıkan döküntüler ve bağışıklık sisteminin etkili olduğu güneş alerjileri, güneş ışınlarına karşı vücudun gösterdiği bir reaksiyondur. 

Hafif güneş alerjileri genellikle tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden geçer. Ancak şiddetli ve aşırı reaksiyon gösteren güneş alerjisi krem veya oral haplarla tedavi edilmesi gerekir. Aslında güneş alerjisini önlemenin en temel yolu güneşten kaçınmak veya güneşe çıkıldığında güneş ışınlarına karşı korunmaktır.

Ancak her döküntü güneş alerjisinin belirtisi değildir. Güneş alerjisi belirtisi olarak zannedilen belirtiler güneş yanığı da olabilir. Buradaki ayrımı iyi bilmek gerekir.  

Güneş yanığı ile güneş alerjisi aynı mıdır?

Güneş yanığı, güneş ışınlarına maruz kalınmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Korumasız uzun süre güneş altında kalmak ciltte yanığa neden olur. Ancak güneş alerjisinin oluşması için güneş altında 1-2 dakika bile kalmak yeterli olur. Hatta saniyeler içinde güneş alerjisi olanlarda kaşıntı, şişlik, yanma, batma gibi ürtiker denilen reaksiyon ortaya çıkmaktadır. Güneş yanığı ise en erken 15-20 dakika içinde güneşle temas eden vücudun açık bölgelerinde oluşmaktadır. Esmer tenlilerde cilt koyulaşması şeklinde, beyaz ve kızıl tenlilerde ise kızararak gerçekleşmektedir. Esmer tenlilerde yanığın oluşması, beyaz ve kızıl tenlilere göre daha uzun sürmektedir. 

Güneş yanığı foto alerji ve güneşle tetiklenebilen pek çok hastalığa neden olabilir. Yanık, uzun vadede ciltte tamiri mümkün olmayan DNA hasarına, malignmelanom olarak bilinen cilt kanserine, göz çevresinde ve deride erken yaşlanmaya yol açacaktır. Bunun için güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korunmak gerekmektedir. 

Güneş ürtikeri de olarak bilinen güneş alerjisi ise ciltte kurdeşen tablosuna neden olan nadir görülen bir alerjik reaksiyondur. Kırmızı renkli lekeler ya da şeritler ile kendini belli eden alerji, ağrılı ve kaşıntılı bir sürecin başlamasına neden olmaktadır. Uzun veya kısa süreli olabilen alerji, güneşe maruz kaldıktan hemen sonra başlamakta, vücudun bu duruma neden tepki verdiği tam olarak bilinmemektedir. Kronik hale gelebilen güneş alerjisi tedavi edilebilmektedir.  

Güneş Alerjisi Neden Olur?

Güneş yanığı, cildin aşırı miktarda ultraviyole ışınlarına maruz kalması sonucu bağışıklık sisteminin güneş ışığına karşı reaksiyon göstermesidir. Bazı ilaçlar ve cildi güneşe karşı daha hassas hale getiren kimyasallarla birlikte genetik de güneş alerjisine yol açabilir. Güneş alerjisi, bulutsuz bir havada ve deniz seviyesinde yaz aylarında sık görülen bir durumdur. 

Güneş alerjisi oluşumuna neden olan faktörler şunlardır:

• Cildin aşırı güneşe maruz kalması 
• Cildi güneşe karşı daha hale getiren kimyasallar
• Genetik faktör
• Bazı ilaçlar

Ayrıca güneş alerjisine nedne olan ultraviyole ışınları 3 çeşittir. Bu ışınlar; UVA, UVB ve UVC olarak bilinir. 

UVA ışınları

UVB’den daha az etkili olan UVA ışınları derinin alt katmanlarına kadar etki etmektedir. Bu ışınlar, cildeelastikiyet kazandıran dermis tabakasını tahrip edebilmektedir. Uzun süre UVA ışınlarına maruz kalmak deride erken yaşlanmaya neden olmaktadır.

UVB ışınları

UVB ışını derinin epidermis tabakasının üst kısmını etkilemektedir. UVB ışınını uzun süre maruz kalınması kızarma, şişme ve ağrıya neden olabilmektedir.

UVC ışınları

atmosferde filtre edilen UVC ışınları diğer 2 ışına göre daha zararsızdır. UVC ışınlarından korunmak için fazladan bir şey yapmaya gerek yoktur.

UVA ve UVB cilt (deri) kanserine neden olabilir. Ayrıca cilt kanserine, yapay ışın kaynakları olan solaryum ve fototerapi gibi ultraviyole ışınlara maruz kalmak da yol açabilir.

Güneş Alerjisi Belirtileri Nelerdir?

Güneş alerjisi, güneşle temas edildikten sonra ciltte kızarıklık belirtisiyle ortaya çıkar. Ciltte kızarıklığa kaşıntı, ağrı, deri sıcaklığının artması, deride döküntü, ciltte yanma, şişlik, ateş, halsizlik ve baş ağrısı gibi belirtiler eşlik eder. 

Güneş alerjisi belirtileri genel olarak şöyledir:

• Ciltte kızarıklık
• Ciltte ağrı ve kaşıntı
• Deride pullanma, soyulma ve döküntü
• Deri sıcaklığının artması
• Ciltte yanma hissi
• Ödem (şişlik)
• Ateş
• Halsizlik 
• Üşüme hissi
• Baş ağrısı ve mide bulantısı
• Gözlerin ışığa karşı aşırı duyarlı olması

Ciltte kızarıklık

Cildin zararlı UV ışınlarıyla doğrudan temas etmesi sonrasında bağışıklık sistemi kendi hücrelerine saldırarak bir reaksiyon gösterir. Bu reaksiyon sonrasında ilk olarak ciltte kızarıklık meydana gelir. 

Ciltte ağrı, kaşıntı 

Kızarıklık olan bölgede meydana gelen ağrı ve kaşıntı da güneş alerjisinde görülen belirtiler arasında gösterilir. 

Deride 1-2 gün içinde pullanma, soyulma ve döküntü başlaması 

Ciltteki kızarıklık ve ağrıyla birlikte etkilenen bölgede döküntüler başlar. Bu döküntülerin karşılığı aslında pullanma ve soyulmadır. 

Deri sıcaklığının artması 

Deri sıcaklığı vücut ısısının artmasıyla doğru orantılıdır. Güneş alerjisinde ateş yükselir, buna bağlı olarak deri sıcaklığı da artar.

Ciltte yanma

Güneş ışınlarının etkilediği cilt bölgesinde temas edildiğinde yanma hissedilebilir.

Ödem (şişlik)

Kızarıklık, yanma ve tahrişe bağlı olarak güneş alerjisi vakalarında ciltte ödem de ortaya çıkabilir. 

Güneş Alerjisi Nasıl Teşhis Edilir?

Uzman hekimler ya da dermatologlar güneş alerjisinin oluştuğunu muayene sırasında anlayabilir. Güneş alerjisi genelde güneşe maruz kalındıktan 1-2 dakika içinde oluştuğu için hekimler genelde teşhis koyabilmek için, ‘Kızarıklıklar güneşe çıktıktan ne kadar süre sonra oluştu?’ sorusunu soracaktır. Teşhisin doğrulanması için test yapılması gerekmektedir. 

Fototesti, farklı dalga boylarındaki bir güneş lambasından gelen UV ışınına cildin nasıl tepki verdiğini ölçmektedir. Cildin herhangi bir maddeye verdiği tepki hekim tarafından belirlenmeye çalışılacaktır.

Güneş Alerjisine Ne İyi Gelir?

Güneş alerjisinin en etkin tedavi yöntemi güneşten kaçınmak veya güneşe karşı korunmaktır. Ancak güneş ışığıyla temas sonrası alerji meydana gelirse antihistaminik ilaçlar ve alerji giderici kremler işe yarar.. Ayrıca güneş alerjisinin derecesine göre belli bir süre yanıktan etkilenen kişiye hastanede serum verilmesi gerekebilir. Ayrıca güneş alerjisinin semptomlarını azaltmak için soğuk duş da önerilebilir. 

Güneş alerjisi vakalarında uygulanabilecek tedavi yöntemleri şu şekildedir:

• Antihistaminik ilaçlar
• Heksilen glikol içeren kremler
• Gerekirse serum tedavisi
• Soğuk duş 

Güneş Alerjisi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Güneşten korunmak için ne yapmalı?

Eğer aceleyle dışarı çıkılması gerekiyorsa, önceden güneş koruyucu uygulayacak vakit yoksa, cildi güneş ışınlarından korunduğundan emin olmak için fiziksel bir güneş koruyucu tercih edilmelidir. Kimyasal güneş koruyucudan farklı olarak ter ve sebum nedeniyle pütürlenerek ciltten dökülebilir. Bu nedenle birkaç saatte bir yeniden uygulanması bir zorunluluktur. Ayrıca ciltte beyazlık bırakacağı için cilt tonunu değiştirebilir. Güneş kremi ile birlikte güneş gözlüğü de güneşten korunmak için faydalı bir yöntemdir.

Güneş alerjisi hangi mevsimde ortaya çıkar?

Güneş yanığı kışın kardan yansıyan ışınlarla bile oluşurken, güneş alerjisi en sık yaz mevsiminde ortaya çıkar. Güneş alerjisi olanların yazın tatile çıkmadan dermatoloji hekiminden öneri alması gerekir. Güneş alerjisi oluşması durumunda diş macunu ve yoğurt gibi maddeler kesinlikle sürülmemeli, vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. 

Güneş alerjisi nasıl önlenir?

Güneş alerjisini önlemek için özellikle güneşin en tepede olduğu saatlerde güneşten kaçınmak, güneş kremi, güneş gözlüğü veya güneşten koruyucu kıyafetler giymek gerekir. 

Güneş alerjisini önlemek için şu adımları uygulamanız gerekir:

• Güneşin tepede olduğu 11.00-16.00 arasında güneşe çıkılmaması önerilir
• Dışarı çıkmak gerekiyorsa krem, gözlük ve şapkayla güneşten korunmak gerekir
• Vücudun ihtiyacı olan D vitamini sentezi için sabah saat 9.00’dan önce 15 dakika güneşe çıkılabilir.
• Uzun kollu, hava alabilen kumaştan yapılmış açık renkli geniş kıyafetler tercih edilmelidir. 
• Güneş alerjisi olan çocuklar için yaz mevsimi boyunca daha fazla tedbir alınmalıdır. Güneş koruyucu kullanmadan kesinlikle güneşe çıkartılmamalıdırlar. Çocuklar suya her girip çıktığında güneş koruyucuları yenilenmelidir. 

Güneş alerjisi nasıl anlaşılır?

Ciltte kızarıklıkla başlayan güneş alerjisi, kabarıklık ve şişlikle kendini belli etmekte kaşıntıya neden olabilir. Genelde güneşe her zaman maruz kalan ellerde ve yüzde alerjik reaksiyon başlamayabilir. Bazen de ince kıyafetlerden geçebilen şiddetli ışınlar kurdeşen şeklinde kendini belli etmektedir. 

Güneş alerjisi en çok kimlerde görülür?

Kadınlarda erkeklere göre daha fazla görülen güneş alerjisi her yaş, cinsiyet ve ırktan insanda görülebilmektedir. Ancak bazı durumlarda oluşma riski yüksektir. 

• Genetik yatkınlık
• Ciltte önceden dermatit (iltihaplanma) olması
• Güneş alerjisini tetikleyecek parfüm, dezenfektan ya da farklı kimyasalların sürekli kullanılması
• Alerjiyi tetikleyecek bazı ilaçların kullanılması 

Güneş alerjisinin tedavisi var mı?

Kaşıntı ve ağrı şikayetini azaltacak heksilen glikol içeren kremler kullanılmalıdır. Cildin nemlenmesini sağlayarak gerginliğini alacak kremler tavsiye edilir. Alerjinin yeniden oluşmaması için UVA / UVB ışınlarına karşı koruma sağlayan losyonlar kullanılmadır. Özellikle alerjiyi gideren ilaçlar dermatologlar tarafından verilmelidir. 

Güneş alerjisinin isilikten farkı nedir?

Güneş alerjisi sadece güneş ışığına maruz kalındığında oluşurken, isilik her durumda ortaya çıkabilmektedir. Mesela bebeklerde güneşe maruz kalmadan sadece sıcağa bağlı olarak isilik ortaya çıkabilmektedir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.