Kortizol Hormonu Nedir? Ne İşe Yarar?

Memorial Bahçelievler Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Nazlı Gülsoy Kırnap, kortizol hormonuyla ilgili bilgi verdi.

Kortizol nedir?

Kortizol, vücutta böbrek üstü bezlerinde doğal olarak üretilen ve vücudun strese verdiği tepkiyi düzenleyen bir steroid hormonudur. Heyecan, korku ve stres yaşandığında kortizol hormonu vücuda uyum sağlamasından ötürü stres tepkisindeki rolü nedeniyle de stres hormonu olarak da bilinir.

Beyinde hipofiz hormonunca salgılanan ACTH dediğimiz uyarıcı hormonun kontrolündedir. Vücutta salgılanması düz bir çizgi gibi değildir. Hayatın akışına uyum sağlamaktadır. Vücutta heyecan arttığında artmakta, uyuduğunda uyumakta, stresliyken stres olmaktadır. Vücuttaki alarm durumunun habercisidir.

Kortizon, kortizolün dışarıdan alınan sentetik bir formudur. Kortizon ilaçları kortizolün etkisini taklit etmektedir. Kortizolün yapay haline kortizon adı verilmektedir. Her ikisi de glukokortikoidler adı verilen bir hormon sınıfına ait olan steroid hormonudur.

Kortizol hormonun yapay halinde vücuda enjekte edilmesi kortizon olarak bilinir. Kortizon iğneleri, bağışıklık sistemini aktive edip vücutta bulunan iltihabı azaltmaktadır. Hastanın ağrı veya ödem gibi şikayetleri bu şekilde son bulmaktadır.

Kortizol hormonu yüksekliğinin belirtileri nelerdir?

Kortizol yüksekliğini kişi kendisi anlayamamaktadır. Uzmanlar tarafından teşhis edilebilen kortizolün öne çıkan belirtileri şunlardır:

• Hastanın kilo alması
• Cildindeki bazı çatlaklar
• Kemik erimesi
• Ailesinde şeker hastalığı geçmişi olmadığı halde şekere bağlı iyileşmeyen yaralar
• Tansiyon yüksekliği ve cildin incelmesi

korzitol yüksekliğinin belirtileri arasında olabilmektedir. Ancak kortizol yüksekliği çok nadir görülmektedir. Bu nedenle her kilo almayı, her tansiyon yüksekliğini kortizol yüksekliği olarak yorumlamamak gerekmektedir. Birtakım tümörler kortizol yüksekliğine neden olabilmektedir.

Kortizol yüksekliğinin tanısının konulabilmesi için çok sayıda test yapılması ve uzmanların detaylı incelemesi gerekmektedir.

Kortizol hormonu testi var mıdır ?

Kortizol değerlerinin ölçülmesi kan, idrar ve tükürük örneklerinden alınan testlerle belirlenmektedir. Hastanın şikayetleri birleştirilip, dinamik testlerle kortizol hormonunun hareketi izlenmektedir. Stresi gibi farklı durumları taklit edecek hormonlar hastaya enjekte edilerek kortizol seviyelerinde artış ve düşüş tam zamanlı olarak izlenmektedir.

Hormon verildikten sonra 30 veya 60. dakikada kortizolun belli bir seviyeye gelmesi beklenmektedir. Eğer değerler artmıyorsa sorunun olduğu ortaya çıkabilmektedir.

Kortizol hormonu seviyesini deriye sürülen kremlerden göze damlatılan damlaya kadar pek çok farklı unsur etkileyebilmektedir. Bu nedenle kortizol seviyesini ölçen çoklu doğrulama testleri hastalığın tanısında önemlidir.

Kortizol hormonu düşüklüğünün belirtileri nelerdir?

Hayati fonksiyonlar için çok önemli bir görevi olan kortizol hormonunun düşüklüğü çok nadir görülmektedir. Görüldüğünde ve düşük olduğunda hasta ayakta duramamaktadır. Halsizlik, yorgunluk, iştah ve kilo kaybı kortizol hormonu düşüklüğü belirtileri arasında bulunmaktadır.

Kortizol hormonu kaç olmalıdır?

Kortizol hormonunun belirli bir değeri yoktur. Vücuda ve yaşanılan duruma göre değişmektedir. Kişi heyecanlı veya stresliyse kortizol hormonu uyum göstermektedir. Yaşam için önemli olan bu hormonun düşüklüğü veya yüksekliği nadir belirlenmektedir.

Kortizol Hormonu ile ilgili merak edilen diğer sorular

Kortizol vücutta ne yapar?

Kortizol vücutta hayatta kalmamızı sağlayan hormonlardan biri olarak bilinmektedir. Stresliyken, sevinçliyken, heyecanlandığınızda ya da uyuduğunuzda kortizol hormonu da vücuda paralel olarak hareket etmektedir.

Kortizol yüksek olursa ne olur?

Kortizol yüksekliği nadir görülen bir hastalıktır. Kortizolun yüksek olduğu durumlarda hasta kilo alır, cildinde çatlaklar oluşur, kemik erimesi meydana gelir, ailesinde şeker hastalığı geçmişi olmadığı halde şekere bağlı iyileşmeyen yaralar ortaya çıkar, tansiyon yüksekliği ve cildin incelmesi gibi sorunlar korzitol yüksekliğinin belirtileri arasında olabilmektedir.

Kortizol eksikliği nelere sebep olur?

Halsizlik, yorgunluk, iştah ve kilo kaybı kortizol hormonu düşüklüğü belirtileri arasında bulunmaktadır.

Kortizon iğnesi faydaları ve zararları nelerdir?

Kortizol hormonun yapay halinde vücuda enjekte edilmesi kortizon olarak biliniyor. Kortizon iğneleri, bağışıklık sistemini aktive edip vücutta bulunan iltihabı azaltmaktadır. Hastanın ağrı veya ödem gibi şikayetleri bu şekilde son bulmaktadır bulmaktadır.

• Alerjik sorunlar
• Göz hastalıkları
• Romatizma hastalıkları
• Hormonal hastalıklar

Kortizon iğnesinin kullanıldığı bazı hastalıklar olarak bilinmektedir. Ancak kortizon iğnelerinin uzun süreli kullanılması adet düzensizliği, sivilce, aşırı kıllanma ve fazla kilo alımı gibi sorunlara yol açabilmektedir.