Tıbbi ve biyolojik araştırmalarda uygulanan Covid-19 testi (PCR) testi, son dönemlerde koronavirüs ile mücadele sürecinde de kullanılıyor. PCR ( Polymerase Chain Reaction- Polimeraz Zincir Reaksiyonu) pratik bir şekilde yapılabiliyor, kişinin vücudundaki virüsün varlığını ve vücudun enfeksiyona nasıl yanıt verdiğini gösterebiliyor. Asemptomatik olarak adlandırılan, virüsle ilgili belirtileri yaşamayan Covid 19 taşıyıcısı kişilerin belirlenmesinde aktif rol oynayan PCR testi, küçük bir genetik örnekten çok sayıda kısa DNA kopyaları incelenmesini sağlayabiliyor. Memorial Sağlık Grubu Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü Uzmanları, PCR testinin özellikle belirti vermeyen taşıyıcıların saptanarak izole edilmesi ve böylece virüsün yayılım hızının düşürülerek salgının kontrol altına alınması için hayati bir öneme sahip olduğu belirtti ve testin uygulaması hakkında bilgi verdi.
Covid-19 (PCR) testi nedir?
PCR (Polymerase Chain Reaction), DNA içerisinde yer alan, dizisi bilinen iki segment arasındaki özgün bir bölgeyi enzimatik olarak çoğaltmak için uygulanan tepkimelere verilen ortak bir isim olarak tanımlanmaktadır. PCR bir tanı testi olarak bilinmektedir ve koronavirüste de virüse ait RNA'yı göstermektedir. Yani PCR test koronavirüs sürecinde, vücuttaki virüsün kimliğini göstermek için yapılan bir testtir. Farklı hastalıklar için de kullanılan PCR, vücuttaki çok az sayıdaki mikrobu bile tespit edebilmektedir. PCR testine moleküler tanı testi de denebilmektedir. Test, vücutta virüsün varlığını, ayrıca vücudun enfeksiyona yanıt olarak ürettiği antikorları belirleyebilmektedir.
PCR testi hangi hastalıkların teşhisi için yapılır?
PCR testinin adı son dönemlerde Covid 19 yani koronavirüsün taranması için duyuldu. Ancak PCR testİ sadece koronavirüste değil, vücuttaki pek çok virüs, parazit, mikrop ya da bakterinin tespitinde, genetik sorunlarda, babalık testlerinde de yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Pek çok hastalık etkeni, PCR testi ile erken dönemde ve hızlı şekilde tespit edilebilmektedir.
Negatif sonuçlu PCR testi zorunluluğu nedir? Kimleri kapsar?
Ülkemizde 6 Eylül Pazartesi günü itibariyle, koronavirüs aşısı uygulanmamış olan kişilere; özel araç dışındaki uçak, otobüs, tren ve diğer toplu ulaşımla şehirlerarası seyahat edeceklere İçişleri Bakanlığı’nın 81 ilin Valiliği’ne gönderdiği genelge kapsamında ‘negatif sonuçlu PCR’ testi gösterme zorunluğu başladı. ‘Negatif PCR testi’ gösterme zorunluluğu ayrıca konser, sinema ve tiyatro gibi toplu etkinliklere katılacak olanları da kapsayacak.
Tek doz aşı olanlara PCR testi zorunlu mu?
‘Negatif sonuçlu PCR testi gösterme zorunluluğuna tek (bir) doz aşı uygulanmış, yani henüz ikinci doz aşısını yaptırmamış kişiler de dahil olacak. Aşı olmayan ve bir doz aşı uygulanan kişilere yönelik istenen ‘negatif PCR testi’ gösterme zorunluluğu toplu taşıma araçları (uçak, otobüs, tren vb.) ile seyahat edecek olan kişileri, konser, sinema ve tiyatro gibi toplu etkinliklere katılacak olanları kapsayacak. Genelgeye göre HES kodu üzerinden kişilerin aşılı/geçirilmiş hastalık (Covid-19 hastalığı sonrası bilimsel olarak bağışık kabul edilen süreye göre) veya azami 48 saat önce yapılmış negatif PCR testi sorgulaması yapılacak.
Koronavirüs testi nasıl yapılır?
PCR testlerinde, burun ve boğazdan ucu pamuklu ince bir çubuk vasıtasıyla sürüntü örneği alınmaktadır. Bunun yanında öksürdükten sonra çıkan balgam da örnek olarak alınabilmektedir. Koronavirüs için kullanılıyorsa, hastalığın ilk dönemlerinde PCR testi için boğaz ya da burundan örnek alınması daha uygundur. Ancak ilerleyen dönemde havayollarından örnek alınmalıdır. Çünkü hastalığın ilerleyen aşamalarında boğaz ya da burun kısmında virüsten örnek kalmamış olabilir. Doğru zamanda ve doğru bir şekilde sağlık görevlisi tarafından alınan örnek özel bir kaba konulmaktadır ve bu örnek laboratuvarda test kartuşuna aktarılmaktadır. Bu aşamadan sonra örnek otomatik olarak filtre edilmektedir. Daha sonra ultrasonik dalgalarla virüsün DNA'sı salınır. Bu aşamada PCR ajanlarıyla DNA molekülleri karışır. Sonrasında reaksiyon tüpünde gerçek zamanlı çoğalma ve tanımlama yapılır. Ve sonrasında da sonuç aşamasına gelinir. PCR; 94°C-98 °C aralığında gerçekleştirilen denatürasyon yani yüksek ısıya maruz kalan DNA'nın iki zincirinin ayrılması, 37 °C-65 °C aralığında gerçekleştirilen tavlama yani sentetik oligonükleotidlerin hedef DNA'ya bağlanması (hibridizasyon) ve 72 °C'de gerçekleştirilen uzama aşamaları olmak üzere 3 aşamadan meydana gelir. Test bu aşamaların belirli bir döngüde ve sayıda tekrarlanması ile gerçekleştirilmektedir. PCR testlerinde iki tür uygulama vardır. Bunlar gerçek zamanlı PCR yani real time PCR ve hızlı sonuç veren PCR'dir. Gerçek zamanlı PCR sonucu 1-3 saat içinde çıkarken, hızlı sonuçlu olanlarda 15 dakikadan 1,5 saate kadar sürede sonuç alınabilir.
Covid 19 (PCR) test sonucu nasıl öğrenilir?
PCR yani Covid-19 (Koronavirüs) test sonuçlarınızı e-Nabız ve MHRS uygulamaları veyahut web siteleri aracılığıyla öğrenebilirsiniz. Memorial Sağlık Grubu'nda yaptırmış olduğunuz Covid 19 test sonuçlarınızı ise Memorial Tahlil Sonuçları sayfamız üzerinden TC kimlik numarası bilgilerinizle öğrenebilirsiniz.
Not: enabiz.gov.tr'ye e-Devlet üzerinden (e-Devlet şifresiyle) giriş yapabilir, ayrıca e-Nabız üzerinden barkod numaranız ile Covid-19 test sonucunu öğrenebilirsiniz.
PCR testinin avantajları nelerdir?
PCR testi ile birlikte koronavirüse yakalanan kişiler ya da taşıyıcı olanlar belirlenir, izolasyonları sağlanır ve bu şekilde salgının kontrol altına alınması için çok önemli bir adım atılmış olur. Ayrıca PCR testi çok kısa sürede sonuç veren bir testtir. Kan alınmadığı için de ağrısız gerçekleştirilmesi önemli bir avantajdır.
PCR test güvenilir mi?
PCR, son derece güvenilir bir test yöntemidir. Bu test özellikle koronavirüste belirti göstermeyen taşıyıcıların belirlenmesini sağlar. Taşıyıcılar saptandığında koronavirüs salgınının da kontrol altına alınması için bir önlem planı oluşturulması mümkün olabilecektir.
Kimlere PCR testi uygulanır?
PCR test, Covid 19 belirtileri taşıyan kişilere yapılmakla birlikte, belirtileri olmayanlara da uygulanabilmektedir. Hastanın durumuna göre üst ya da alt solunum yollarından örnek alınmaktadır.
PCR testi nerede yapılır?
PCR testi, Sağlık Bakanlığı’nın onayladığı sağlık kuruluşlarında örnek alınıp, yine onaylı laboratuvarlarda sonucu çıkarılmaktadır.
PCR testi yapılırken nelere dikkat edilmeli?
PCR testi için örneğin doğru zamanda, doğru biçimde alınması gerekmektedir. Alınan örneğin hijyen kuralları çerçevesinde laboratuvara gönderilmesi ve tüm sağlık önlemlerinin test sırasında uygulanmasına dikkat edilmelidir.
Hızlı tanı testleri daha mı güvenilir?
Hızlı tanı testlerinde koronavirüs açısından hızlı sonuç almak mümkün olsa da bunlar PCR teste göre daha az güvenilir olabilir. Hızlı tanı testlerinde 5-6 kez negatif sonucu çıkan kişilerin 7. testte sonuçlarının pozitif çıktığı görülmüştür. Bu nedenle özellikle koronavirüs belirtisi taşıyanların hızlı tanı testleri negatif olsa bile PCR ile teyit alınması gerekir. Bu noktada gerekirse duruma göre akciğer tomografisinin yapılması ve hastanın izole edilmesi çok önemlidir.
Covid 19 testi sonuçları ne kadar sürede sonuçlanır?
PCR testinden 1- 3 saat içerisinde sonuç alınması mümkündür. Örneklerin alınıp, testin çalışıldığı zamana göre sonuçlar 24 içerisinde bildirilebilmektedir.
PCR testi nerelerde kullanılır?
PCR; genetik hastalıklar, prenetal tanı, koronavirüs, adli tıp, kanser araştırmaları, babalık testleri, DNA analizi, HIV ve Hepatit B gibi pek çok virüs, bakteri ve parazitin teşhis edilmesi için kullanılmaktadır.
PCR pozitif ne demek?
PCR testinde pozitif sonuç demek koronavirüste bu hastalıkla enfekte olunmuş demektir. Böylece kişi ve çevresindekiler izole edilir böylece koronavirüsün başka kişilere bulaşma riski azaltılabilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 22 Ocak 2024
Yayınlanma Tarihi: 6 Eylül 2021