Memorial Şişli Hastanesi - Karaciğer Nakli Merkezi

Memorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi, 2004 yılından bu yana uluslararası standartlarda hizmet vermektedir. Bütün hasta gruplarında dünyanın en iyi merkezlerle yarışacak sonuçların alındığı merkezde her yaş gurubundan hastaya (4 -5 aylık çocuklar dahil) canlıdan ve kadavradan olmak üzere; karaciğer ve böbrek nakilleri başarı ile gerçekleştirilmektedir. Hastanemiz ve Organ Nakil Merkezimiz hem ameliyat öncesi hazırlık, hem ameliyat ve ameliyat sonrası bakım ve uzun dönem hasta takibinde üst düzeyde hizmet vermektedir.

Memorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi ülkemizde pek çok ilke imza atmıştır
• 2004 Mart ayında Sağlık Bakanlığı’ndan organ (karaciğer ve böbrek) transplantasyonu ve ilgili laboratuvar servisleri için lisans alan ilk merkezdir.
• Türkiye’deki özel hastaneler arasında böbrek ve karaciğer nakilleri ilk olarak Memorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi’nde yapılmıştır.
• Türkiye’de ilk kan uyumsuz karaciğer nakli merkezimizde gerçekleştirilmiştir.
• Göbek deliğinden izsiz böbrek verici ameliyatı, Türkiye’de ilk kez Memorial Şişli Hastanesi’nde uygulanmıştır.
• Türkiye’de EFI Akreditasyon Belgesi’ni alan ilk immünoloji laboratuvarına sahip merkezdir.

Uluslararası Arenada Bir Referans Noktası  
Memorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi yapılan ameliyatlarla hem yurt içi hem yurt dışı hastalara hizmet vermekle kalmamakta, aynı zamanda canlı vericili karaciğer nakli konusunda yurtdışı önemli merkezlerden gelen hekimlere eğitim vermektedir.

Karaciğer nakli ne demektir?

Değişik hastalıklar nedeni ile karaciğerin fonksiyonlarının bozulması yani karaciğer yetersizliğinin gelişmesi (karaciğerin kişinin günlük gereksinimlerini karşılayamaması) sonucu hastalıklı karaciğerin sağlam bir karaciğer ile değiştirilmesi işlemidir.

Hiç bir alet veya yöntem karaciğerin tüm fonksiyonlarını yerine getirmeye yetmez. Bunun içindir ki, karaciğer nakli karaciğer yetersizliğinin bilinen tek tedavisidir.

Kimlerin karaciğer nakline gereksinimi vardır?

Karaciğeri normal işlevini göremeyen, yani karaciğer yetersizliği gelişen herkesin er ya da geç karaciğer nakline gereksinimi vardır.

Karaciğer yetersizliği ya bir olay ile (virüs bulaşması, gıda veya ilaç zehirlenmesi..) günler/haftalar  içinde gelişebilir. Buna akut karaciğer yetersizliği diyoruz. Karaciğer nakli acil olarak yapılmalıdır yoksa hasta %80-90 kaybedilir. Diğeri kronik karaciğer yetersizliğidir ki, bunda hasta değişik hastalıklar nedeni ile yıllar içinde yavaş yavaş karaciğer yetersizliğine doğru ilerler. Karaciğer yetersizliği kişinin günlük işlerini yapmasına engel oluşturmaya başladığı anda artık karaciğer nakli zamanı gelmiştir.

Siroz bir hastalık mı?

Hayır. Siroz bir hastalık olmaktan çok, çeşitli hastalıklar sonucu karaciğerin hem fonksiyonel hem de yapısal değişime uğrayıp vardığı noktanın adıdır. Hangi hastalık nedeni ile olursa olsun, siroz olmuş bir karaciğer artık geri dönüşümsüz bir hasara uğramıştır. Fonksiyonlar giderek bozulur ve hastanın yaşamı tehdit altındadır.

Hangi hastalıklar siroza neden olur?

En yaygın olarak kronik(= geçmeyen, uzun süreli, tedavi edilemeyen ve sirozla sonlanan)  karaciğer hastalığına neden olan gurup viral hepatitlerdir (B,C,D). Ayrıca otoimmün hastalıklar, aşırı alkol kullanımı, şişmanlık ve ileri karaciğer yağlanması, metabolik olaylar ve genetik hastalıklar sayılabilir.

Karaciğer kanseri olan nakil olabilir mi?

Evet. Karaciğer hücresi kaynaklı tümörler yaygın adıyla hepatosellüler kanser (HSK; HCC), özel kriterlere uygun olduğunda nakil olabilir.  Hatta çoğu ülkede en önemli karaciğer nakil nedenlerinden biridir. Ancak bu söylemden her karaciğer tümörü için nakil yapılır, önce başka tedaviler uygulanır olmaz ise nakil yapılır, iş çığırından çıkınca nakil yapılır gibi uç anlamlar çıkarılmamalıdır. Var olan tümörün sayısı, çapı, histolojik değerlendirmesi, uzak yayılım olup olmaması, karaciğerin durumu kararda müşterek değerlendirilmesi gereken konulardır.

Kanserli karaciğerin eğer yapılabilirse nakil ile tedavisinin en önemli avantajı bir taşla iki kuş vurmaktır. Hem hasta olan karaciğer gider karaciğer bulguları düzelir, hem tümör ortadan kaldırılmış olur. Aynı zamanda çok odaklı olabilme mahzuru karaciğer komple çıkarıldığı için ortadan kalkar. Hasta karaciğerin başka yerlerinde tümör çıkmasının da önüne geçilmiş olur.

Nakil olacak organ nereden bulunur?

Klasik manada organ, yoğun bakımda herhangi bir nedenle tedavi edilmeye çalışılırken öldüğü tespit edilen (burada solunum ve dolaşım desteklendiğinden ölüm ancak özel tetkikler ile saptanır=beyin ölümü)kişilerden solunumu ve dolaşımı devam ettirilebilirken alınır.  Solunumu ve dolaşım devam ettirilemez ise organlar da kullanılamaz hale gelir.  Bunun için kişilerin önceden organ bağışında bulunmuş olmaları gerekir. Böyle bir bağış yapılmamışsa, o anda aile yakınlarının iznine başvurulur. 

Günümüzde ikinci organ kaynağı ise canlı vericilerdir.  Tercihan 4. dereceye kadar bir akraba istekli olması halinde, tıbben de uygun bulunursa ondan alınacak organ ya da organ parçası ile de nakil yapılabilir. Günümüzde canlı vericiden alınarak yapılabilen nakil tipleri kısmi karaciğer, böbrek ve kısmi akciğer nakilleridir.

Karaciğer organ bekleme listesi nedir nasıl çalışır?

Herhangi bir hasta bir karaciğer nakil merkezine müracaat ettiğinde o hasta tetkik edilir. Nakile uygun bulunur ise organ bekleme listesine yazılır.  Listenin çalışma prensibi listeye giriş sırasına göre değil hastalık ağırlığına göredir. Hastalığın ağırlığını gösteren bir skor sistemi geliştirmiştir. Kısaca MELD (Model for End-Stage Liver Disease) olarak anılan bu skorlama sisteminde, hastanın bazı laboratuvar sonuçları bir formüle girildiğinde 6-40 arası bir skor çıkar.  Bu skor ne kadar yüksek ise hasta o kadar kötü durumda demektir. Bu nedenle organ her zaman bir listedeki en yüksek MELD skoru yani en ağır hasta durumunda olana teklif edilir.

Türkiye’de organ bağışı yeterli mi?

Maalesef yıllardan beri tüm uğraşlara rağmen ülkemizde organ bağışı yeterli seviyeye ulaşamamıştır. Bu nedenle ülkemizde yapılan karaciğer nakillerinin yaklaşık %80 i canlı vericiden, ancak %20 si kadavradan olmaktadır.

Canlı vericili karaciğer nakli ne demek?

Hastanın karaciğerinin tamamen sağlıklı bir insanın karaciğerinin bir parçası ile değiştirilmesi işlemidir. Kalan karaciğer rejenerasyon kabiliyeti ile büyür ve takıldığından (alıcıda) ya da kalandan (vericide) daha büyük boyutlara ulaşabilir.

Canlı vericili karaciğer naklinin avantajları nelerdir?

Kullanılan karaciğer bir parçası da olsa tamamen sağlıklı bir kişiden alındığı için genel organ kalitesi olarak daha iyidir. Ayrıca

            -Beklemeye gerek yok: hasta organ bekleme listesinde alındığı andan organ buluncaya kadar geçen süre ki, bu bir iki sene veya fazla olabilir, bekleyeceğine ve hastalığın giderek kötüleşen bulgularına katlanmak yerine hemen ameliyat olup sağlığına kavuşabilir.

            - listede bekleyen hastalar hastalığın ilerleyici vasfı veya komplikasyonları nedeni ile beklerken hayatını kaybedebilir.  Canlı vericili nakil bu mahsuru ortadan kaldırır.

            - eldeki veriler canlı verici nakilden sonraki hasta sağ kalımlarının %5 daha iyi olduğunu göstermektedir.

Kimler canlı verici olabilir?

Canlı donör olabilmek için:

• 18-60 yaş aralığında olmak
• Ruh ve beden sağlığı yerinde olmak ve tetkiklerde de tamamen sağlıklı bulunmak.
• Geçmişinde uyuşturucu kullanımı, karaciğer hastalığı, HIV veya kanser hastalığı bulunmamak.
• Kan gurubu uyumlu olmak
  • Rh -/+ fark etmeksizin
    • AB herkesten alabilir.
    • A kendi gurubundan veya O dan alabilir.
    • B kendi gurubundan veya O dan alabilir.
    • O herkese verir sadece O dan alabilir.
  • BMI <35 olması (şişman olmamak)
  • Ülkemiz şartlarında hata ile donör arasında 4. Dereceye kadar akrabalık bağı aranır.
  • Akraba olmayan verici için Etik Kurul kararı gereklidir.

Çocuklara karaciğer nakli yapılabilir mi?

Evet yapılabilir.  Çocuklar da erişkinler gibi doğumdan sonra hastalanıp (viral hepatitler gibi) karaciğer nakil adayı olabildiği gibi, bazı doğumsal metabolik, genetik ve yapısal bozukluklar doğumdan itibaren aylar içinde karaciğeri bozup çocuğun hayatını tehlikeye sokabilir.  Bu durumda karaciğer nakli tek hayat kurtarıcı girişim olarak ortaya çıkar.  Ancak sorun, ülkemizde zaten çok az olan organ bağışı olması ve ayrıca bu yaş gurubuna uygun organın çok çok nadir bulunmasıdır.  Özellikle 4-5 aylıktan itibaren 18 yaşına kadar olanların kadaverik organ bulma şansı hemen hemen yoktur.  Bu nedenle, çocuklarda canlı vericili nakil çok daha fazla önem kazanmaktadır.

Memorial ŞİŞLİ hastanesi ülkemizde en çok karaciğer nakli yapan merkezlerden biridir.  Özellikle 18 yaş altı (pediatrik) hasta sayısı 396 dır. Bunların 124 ü 1 yaşın altında, 141 i 1-5 yaş arasında, 135 i ise 5 yaştan büyük çocuklardır.

Karaciğer naklinden sonra ilaç kullanmak gerekir mi?

Evet. Sadece karaciğer naklinden sonra değil tüm organ nakillerinden sonra özellikle bağışıklığı baskılayacak ilaçların ömür boyu kullanılması gerekir.  Bu ilaç dozları sık yapılan kontrollerle ayarlanır, her şey iyi gittiği takdirde azaltılır Ama genelde kesilmez.  İlaçlar kesildiği takdirde vücut bağışıklık sistemi karaciğere zarar verir ve hayati tehlike ortaya çıkar.  İlaç dozları doktor önerilmeden değiştirilmemelidir.

Karaciğer nakli olan işine gücüne okuluna dönebilir mi?

Karaciğer naklinin amacı hayat kurtarmak, sıkıntılara son vermek ve kişinin günlük hayatına normal bir insan olarak dönmesini sağlamaktır.  Kişiden kişiye değişmek ile birlikte, başarılı bir nakilden sonra hastaların çoğu 3 ay içinde araba kullanabilir ve işlerine gidebilirler. 6 ay 1 sene içinde de daha ciddi fiziksel faaliyetlerde bulunabilirler.

KARACİĞER NAKLİ İÇİN GEÇ KALMAYIN

Kronik karaciğer yetmezliğinin tek etkin tedavisi olan karaciğer naklinde geç kalınması, hastaların yaşamlarında olumsuz sonuçlara neden olabilmektedir. Özellikle çocuk hastalarda karaciğer naklinde geç kalınması zeka, büyüme ve gelişme geriliğine neden olabilir.

Karaciğer yetmezliği; kanama, sarılık, karında su toplanması ve koma gibi ölümcül sonuçlara yol açabilmektedir. Karaciğer yetmezliğinin belirtileri ortaya çıktıktan sonra geçirilen zaman aleyhe işlemektedir. Karaciğer yetmezliği olan hastalar bu olumsuz dönemleri beklemeden, karaciğer nakli konusunda tecrübeli hekimler ve tam donanımlı merkezlere başvurmalıdır. Hastanın genel durumu kötüleşmeden yapılan karaciğer nakilleri sonrası, yaşam kalitesi ve süresi önemli ölçüde artmaktadır. Zamanında gerçekleştirilen karaciğer nakli, hastaların olumsuz etkileri yaşamadan sağlıklı bir yaşam sürmesine olanak sağlamaktadır.