Rahim Sarkması Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Rahim sarkması, rahmin duvarından ayrılarak vajinaya doğru kaymasıdır. Buna uterus prolapsusu da denir. Rahim sarkması var olan idrar kaçırma problemini maskeleyebilir ya da rahim sarkması ile idrar kaçırma birlikte olabilir. Pelvik taban kaslarının düzenli çalıştırılması rahim sarkmasını önleyici bir etkiye sahiptir. Rahim sarkması genellikle cerrahi olarak tedavi edilmektedir. Memorial Şişli Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü Uzmanları, rahim sarkması nedir, rahim sarkması belirtileri nelerdir konularında bilgi verdi.

Rahim Sarkması Nedir?

Rahim ve genital organlar, pelvis denilen üstten bakıldığında derin bir kâseye benzeyen yapı içerisinde destekleyici dokular ile adeta bir hamak gibi karın içinde asılı halde durur. Bu kâseye benzeyen yapı halk arasında leğen kemiği diye bilinen bölgenin karın içinden bakılması ile görülen bölgedir. Bu kase yapısının tabanını yani pelvik tabanı kaslar ve bağ dokular destekler ve stabil olmasını sağlar. Bazı durumlarda örneğin zorlu doğumlar, uzun süren doğum eylemleri veya sadece kişinin doğuştan bağ dokusunun esnekliği nedeni ile bu dokular zayıflar ya da yırtılabilir. Bunun sonucunda da pelvisin iç kısmını örten kas ve bağ dokusundan oluşan pelvik taban bozulur ve organlar vajina duvarına ya da ötesine sarkmaya başlar, bunlardan bir tanesi de rahim sarkması durumudur. Rahim sarkması için risk faktörleri; uzun süren doğum eylemi, kilolu bebek doğurma öyküsü, çok sayıda doğum yapma, doğum eyleminin zorlu geçmesi ve dokuların yavaş yavaş fonksiyon kaybetmeye başladığı menopozal dönemdir.

Rahim Sarkması Kaç Yaşında Olur?

Her yaştan kadında rahim sarkması görülebilmektedir. Görece nadir olmakla birlikte doğum ile ilgili hiçbir sorun yaşamamış hastada da rahim sarkması meydana gelebilmektedir. Her yaşta görülebilen bir durum olan rahim sarkması asla doğal karşılanmamalıdır. Doğum yapmış her yaştan kadında görülebilmekle birlikte 20’li yaşlarında bile görülen vakaların mevcut olduğu bir durumdur. Özellikle çok doğum yapmış ya da zorlu doğum yapmış kadınlar daha risk altındadır. Bununla birlikte yaşla doğru orantılı olarak sarkma problemlerinin de görülme sıklığı da artmaktadır. 40’lı yaşlarında olan kadınlarda her 4 kadından 1’inde görülürken 60’lı yaşlarda görülme sıklığı her 3 kadından 1’ine artmakta, 80’li yaşlara geldiğimizde ise bu oran her 2 kadından 1’ine çıkmıştır. Yanlış bir algı olarak yaşlanmanın kaderi bu inancı, sarkma için kabul edilebilir bir durum değildir. Hastalar birçok nedenle özellikle “yaşlanınca olur algısı” ile bu durumu saklamakta dahası ihmal etmektedir.

Rahim Sarkması Belirtileri Nelerdir?

• Rahim sarkması olan kadınlarda vajina bölgesinde ellerine şişlik ya da dışarı uzanan kitlesel bir doku gelir.
• Rahmin tamamı ya da bir kısmının dışarı çıkması sebebi ile ele gelen kabartı şeklinde de kendini gösterebilir.
• Ağır kaldırmak, ıkınmak gibi kendini zorladığı durumlarda rahim dışarı çıkıp zorlayıcı durum ortadan kalktığında tekrar içeri girerek bir süre belirti vermeyebilir.
• İdrar kaçırabilir.
• Kasık ağrısı ve cinsel fonksiyon bozukluğu görülebilir.
• Kabızlık sorunu yaşayabilir

Bu durum örneğin pazar ya da market dönüşü poşetlerin taşınması esnasında kadının vajinasından bir şey çıkma hissi ile kendini en iyi gösterir.

Bu bahsedilen durumların hepsi rahim sarkmasının derecesi ile bağlantılıdır.

Rahim Sarkması Nasıl Teşhis Edilir?

Rahim sarkması teşhisi normal kadın doğum muayenesinin haricinde bazı provaktif testler ve ölçümler yaparak konmaktadır.  

Rahim Sarkması Neden Olur?

Rahim sarkmasına neden olan en önemli durum doğumdur. Pelvik tabanın yırtılmasına ya da rahmi asan ligament adındaki bağların zorlanmasına neden olan her durum da ileride kendini pelvik bölgede bulunan organların sarkması olarak semptom verecektir. Pelvise yani leğen kemiğimize yukarıdan baktığımızda ön taraftaki bağlarda bir defekt görülürse mesane (idrar torbası) sarkabilir, orta hatta bir defekt görülürse vajina ya da rahi sarkabilir, arkada bir defekt görülürse de kalın bağırsağın son bölümü olan rektum sarkabilir. Genelde her bir kompartman izole değil (örneğin mesane ve rahmin birlikte sarkması gibi) tüm kompartmanların katıldığı miks bir sarkma tipi meydana gelir.

Rahim Sarkmasının Dereceleri Nelerdir?

Rahim sarkma dereceleri evre olarak tariflenir ve 0 da dahil olmak üzere 5 evreden bahsedilir. Sağlıklı, hiç sarkması olmayan kadınlar evre 0 iken rahimin hiçbir zorlayıcı kuvvet olmadan vajenden komple çıkmasına evre 4 denmektedir. Bu evreler hem hastalığın seyrini takip etmede hem de tedaviye yön vermede oldukça önemlidir. Evre 4‘te hastanın yaşam standartları ve istekleri göz önünde bulundurularak ameliyat planlanırken evre 1’de ise pelvik kasları güçlendirmeye yönelik fizik tedavi çalışmaları planlanmaktadır.

Rahim Sarkmasının Tedavisi Nasıldır?

Pelvik organ sarkmalarının tedavisi ana hatları ile ameliyatsız tedaviler ve ameliyatlar olmak üzere ikiye ayrılır. Bu iki yol da hastayı tedavi edebilecek yetkinliğe sahip olup ikisi arasındaki ayrımı yapan hastanın kendisidir.

Rahim Sarkmasının Ameliyatsız Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Ameliyatsız tedavi seçenekleri fizik tedavi ve pesserlerdir. Pesser rahmi ve sarkan dokuyu yerinde tutan simide benzeyen silikon aletlerdir. Fizik tedavi; Kegel egzersizi olarak adlandırılan kadının evinde uygulayabileceği yöntemlerden hastanede uygulanması gereken nöromuskuler elektrik stimülasyonlarına kadar geniş spektrumu olan tedavi metodudur. Pilates ve yoga da pelvik tabanı güçlendirmek için hastalara önerilen aktivitelerdir ama maalesef tedavi edicilikten ziyade önleyici aktivitelerdir.

Rahim Sarkmasının Ameliyatla Tedavisi Nasıldır?

Ameliyatlar da kabaca kendi içinde rahmin korunduğu ya da rahmin alındığı ameliyatlar olarak ikiye ayrılır. Ameliyatlar kesisiz vajinal yolla yapılabileceği gibi karından kapalı yöntemle laparoskopik veya robotik yapılabilmektedir. Tedavi planlanırken sarkan kompartmanın durumuna, hastanın yaşına, kondisyonuna ve hastanın isteğine göre hepsi bir bütün olarak değerlendirilir. Sarkan organ rahim olmasına rağmen rahim suçlu olmadığı için sarkma durumlarında ön planda rahim koruyucu ameliyatlar tercih edilmektedir. Fakat rahimde bir patoloji varlığında rahmin de alınıp kalan dokunun asıldığı ameliyatlar yapılabilmektedir. Sarkan dokuyu asmanın temel esas olduğu bu operasyonlarda ya hastanın kendi dokusundan greft alınıp, organ yerine asılır ya da daha sıklıkla kullanılan mesh denilen sentetik yamalar ile hastanın organını leğen kemiğinin içindeki sağlam dokulara asılmaktadır.

Ameliyat planı hastanın şikayetleri ile doğru orantılı olarak organize edilir. Evre 1 hastalığı olan hasta sosyal hayatında bu durumdan çok rahatsızsa hemen ameliyat edilebileceği gibi evre 4 hastalığı olan ama şikâyeti olmayan bu durum ile yaşarım diyen hastanın ameliyatı kendi istediği zamana kadar ertelenebilir. Kısaca sarkma durumlarında ameliyat kararını ve zamanını belirleyen ana unsur hastanın bu durumdan duyduğu şikayettir.

Rahim sarkması olan kadınlar idrar kaçıracak diye bir kaide olmamakla birlikte sarkmanın derecesi ile öncesinde var olan idrar kaçırma durumları bile kaybolabilmektedir. Bu duruma gizli idrar kaçırma (okult inkontinans) denmektedir. Böyle durumlar operasyon öncesi yapılan özel muayene metotları ile saptanıp eşlik eden idrar kaçırma durumlarında idrar kaçırmaya yönelik operasyonlar da tedaviye eklenmektedir.

Rahim Sarkması Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi edilmeyen düşük evreler maalesef bu bağ doku ve pelvik tabandaki hasarın kalıcılığı nedeniyle zamanla bir üst evreye geçmektedir. Evre 1 başlayan rahim sarkması evre 4 olarak karşımıza gelmektedir. Rahim sarkması uzun süre evre 4 olan hastalarda sarkan dokunun üzerindeki mukozanın yara olduğu kabalaştığı ve sarkan dokunun içeri tekrar konamayacak kadar büyüdüğü durumlar ile karşı karşıya kalınmaktadır.

Rahim Sarkması Cinsel Yaşamı Etkiler mi?

Sarkma pelvik tabanın fonksiyon yitirmesi olduğu için vajende pelvik tabanın merkezinde yer aldığı için sarkma eşittir cinsel fonksiyon kaybıdır. Fonksiyon kaybından kastedilen şey cinsellik olamazdan ziyade eskisi gibi olamayacağı durumudur. Örneğin rahim sarkması olan kadınlarda vajinal bolluk hissi meydana gelebilir. İlişki sırasında gaz çıkma gibi seslerin geldiği durumlar meydana olabilir. Bu durum hem eşin hem de hastanın kendisinin cinsel ilişkiye olan motivasyonunu kıracak ve psikolojik olarak etkileyerek isteksizliğe neden olacaktır. Fiziksel olarak birleşmeye engel bir durum olmamakla birlikte temel problem pelvik organ sarkması ile gelen bir takım negatif durumların getirdiği isteksizlik olarak ortaya çıkmaktadır.

Rahim Sarkması Nasıl Görünür?

Rahim sarkması olan kadınlar ellerine gelen kitle, şişlik ya da dışarı uzanan kitlesel bir yapıdan şikayetçi olurlar. Rahmin tamamı hiçbir zorlanma olmadan dışarı çıkabileceği gibi bir kısmının çıktığı ele gelen kabartı şeklinde de kendini gösterebilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.