Ataksi, kol ve bacaklardaki kas kontrolünü kaybetmeye neden olan koordinasyon eksikliğidir. Yürüme güçlüğü, eller, kollar, bacaklar, konuşma ve göz hareketleri de bu koordinasyon eksikliğinden etkilenebilir. Ataksi genellikle beynin kas koordinasyonunu olan beyincikte veya bu bağlantıları kontrol eden kısmının hasar görmesinden kaynaklanır. Bu da düzensiz yürüyüş ve dengesiz hareketler gibi belirtilere yol açar. Ataksinin ortaya çıkma sebebinde genetik faktörler, stres ve çeşitli koşullar yer alır. Neden olduğuna bağlı olarak bazen ataksinin etkilerini tedavi etmek veya tersine çevirmek mümkün olmaktadır.
Ataksi Nedir?
Ataksi, kişide istemsiz hareketlere neden olarak yürüme ve dengede, el koordinasyonunda, konuşmada, yutkunmada ve göz hareketlerinde zorluk yaratan nörolojik bir sorundur. Alkolün kötüye kullanımı, felç, tümör, beyin dejenerasyonu, multipl skleroz, bazı ilaçlar ve genetik bozukluklar dahil olmak üzere birçok durum ataksiye neden olabilir. Farklı şekillerde meydana gelen üç ana ataksi türü bulunur. Bunlar şöyle sıralanır:
Serebellar ataksi
Serebellar ataksi, beynin farklı bölümlerinin birlikte çalışmasını yöneten beyincikteki bir sorun nedeniyle oluşur.
Duyusal ataksi
Vücutta, beyinde yer alan ve her vücut parçasının nerede olduğunu izlemesini sağlayan yerleşik duyusu bulunur. Karanlık bir odada ellerin ve ayakların nerede olduğunu bilmeye yarayan duyudur. Duyusal ataksi, bu duyunun bozulmasına neden olur.
Vestibüler ataksi
Vestibüler ataksi, iç kulak içerisinde yer alan sorunlarla bağlantılıdır. Denge duyusu bozulduğunda hareketleri kontrol etmek zorlaşır.
Ataksi Belirtileri Nelerdir?
Ataksi belirtileri, dengesiz yürüme, peltek konuşma, düşme ya da ellerin titremesi, gözlerin kayması şeklinde görülür. Ataksi, bir grup hastalığı veya belirli hastalıkların bir belirtisi olarak da ifade edebilir. Semptom olarak görülen ataksi oldukça yaygındır. Ataksi belirtileri şöyle sıralanabilir:
- Denge problemleri ve koordinasyon sorunu yaşamak
- El, kollar ve bacakları kontrolün zayıflaması
- Konuşmada pelteklik ve geveleme yaşanması
- Yürüyüş şeklinin değişmesi
- Yeme ve yutma güçlüğü
- Kalp problemleri
- Titreme ve ince motor becerilerinin bozulması
- Göz hareketlerinde farklılık ve yavaşlama
Ataksinin semptomları diğer hastalıklara veya tıbbi problemlerle benzerlik gösterebilir. Doğru teşhis için uzman doktora danışmak önemlidir.
![]()
Ataksi Neden Olur?
Ataksi, beynin ya da sinir sisteminin hasar görmesi sonucunda, kasları etkileyerek yürüme ve dengesizliğe neden olur. Ataksinin farklı türleri bulunduğu için birçok nedenleri de farklılık gösterir. Ataksiye neden olan en yaygın faktörler şöyle sıralanır:
- Genetik faktörler
- Spontan gelişe DNA mutasyonu
- Alkol zehirlenmesi
- Bağışıklık ve inflamatuar sorunlar
- Enfeksiyonlar
- İnme ve geçici iskemik ataklar
- Beyin tümörleri
- Çölyak hastalığı
- Beyin sarsıntısı ve travmatik beyin yaralanmaları
- Parkinson hastalığı
- İlaçlar (epilepsi ve depresyon ilaçları)
- Yorgunluk ve stres
- Kimyasal maddelere maruz kalma
- Tiroid bezinin az çalışması (hipotiroidizm)
- Vitamin eksiklikleri ve beslenme problemleri
- Serebral palsi
Ataksi Nasıl Tedavi Edilir?
Ataksi tedavisi belirlenmeden önce neden gerçekleştiği araştırılır. Nedenine göre tedavinin boyutu belli olur. Semptomlarına bağlı olarak ataksi tedavisi birçok farklı yaklaşımı barındırır. Uzman doktor kişinin ihtiyacına göre denge egzersizi, fizik tedavi, konuşma terapisi, rehabilitasyon egzersizi ve terapi gibi tedavi yöntemlerinden yararlanabilir.
Ataksi Komplikasyonları Nelerdir?
Ataksi türüne bağlı olarak ilerleme durumu da farklılık gösterir. Kişide oluşan ve tedavi edilmeyen nefes alma zorluğu, boğulma problemi ölüme yol açabilir. Bunun yanında dengesizlik yüzünden düşmek, sandalyeye ya da yatağa bağlı kalmak, bası yaralarının oluşması gibi komplikasyonlar oluşabilir. Ataksinin diğer komplikasyonları şöyle sıralanır:
Ataksi Nasıl Önlenebilir?
Genetik problemlerden dolayı ortaya çıkan ataksi türünü engellemek mümkün olmayabilir. Ataksi nedeniyle oluşan semptomları önlemek için bazı yöntemlerden yararlanmak gerekir. Bunlar şöyle sıralanır:
- Alkol zehirlenmesi nedeniyle oluşan ataksiye karşı hiç içmeyerek önlenebilir
- Kask ve güvenlik ekipmanı takmak, beyindeki yaralanmalardan dolayı ataksi gelişme riskinizi azaltır
- Reçeteli bir ilaç nedeniyle ataksi oluşuyorsa uzman doktorla görüştükten sonra ilacı almayı bırakmak gerekebilir
- Yeterli uyku almak, yorgunluğa bağlı ataksiyi önlemenin önemli bir yoludur. Stresinizi yönetmek de bu noktada önemlidir.
- Özellikle kulak enfeksiyonlarını tedavi etmek, ataksinin kulakları, sinir sistemini veya beyni etkilemesini önlemenin önemli bir yoludur
- Fiziksel sağlığa dikkat etmek ataksi oluşumuna neden olabilecek durumların gelişmesini önleyebilir
- Toksik maddelerden kaçınmak ataksi gelişmesini önlemenin bir yoludur.
- Sağlıklı bir beslenme şekli, ataksiye yol açan beslenme eksikliklerinden kaçınmaya yardımcı olur
Ataksi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Ataksi hastaları ne kadar yaşar?
Ataksi olan birçok kişi semptomları yönetildiğinde uzun seneler boyunca yaşama şansı bulunuyor.
Ataksik yürüyüş nasıl olur?
Ataksi kaynaklı ataksik yürüyüş istemsiz hareketlerin olduğu, koordinasyonun bozulduğu görülür. Düzensiz bir şekilde yürüme bozukluğu oluşur.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 12 Şubat 2024
Yayınlanma Tarihi: 8 Kasım 2023
