Yükleniyor
Böcek alerjisi, böcek ısırıkları ve sokmalarına karşı ciltte meydana gelen alerjik reaksiyonlardır. Genelde ciddi alerjik reaksiyonlar arı sokmalarına karşı gelişmektedir. Memorial Şişli Hastanesi Alerji Hastalıkları Bölümü Uzmanları böcek alerjileri hakkında bilgi verdi.
Böcek ısırıkları çok sık olarak görülmesine rağmen, ciddi reaksiyonlar genellikle arı sokmalarına bağlı olarak gelişir. “Böcek ısırması alerji yapar mı?” sorusu yanıtı sıkça merak edilen bir sorudur. Böceklerin soktuğu yerde genellikle ağrı, şişlik ve kızarıklık meydana gelir. Bu, normal bir reaksiyondur. Genellikle birkaç saat içinde düzelir. Bu tür reaksiyonlarda ileride alerjik reaksiyon gelişme riski düşüktür. Böcek sokmalarında ana risk, yaban arısı veya bal arısı zehrine alerjisi olanlarda yaşanan hayatı tehdit eden anafilaktik şok veya boğaz şişmesi ile seyreden anjiyoödemdir. Anafilaktik şok; kan basıncında düşme, bayılma ve astım krizi gibi solunum ve kardiyovaskuler sistemi (kalp damar sistemi) etkileyen ciddi yakınmalara sebep olabilmektedir. Böcek alerjileri, arılar dışında bazı sivrisinekler ve karınca ısırıklarıyla da meydana gelebilir.
Böcek ısırıklarına karşı alerjiler erişkin yaşta daha yaygındır ancak her yaşta görülebilir. Alerjik reaksiyonlar iki şekilde gelişir;
Geniş lokal reaksiyonlar; böceğin soktuğu alanda başlar. Ancak 12-24 saat içinde genellikle 20 cm’yi aşan bazen de tüm kolu ya da bacağı kaplayan ödem, kızarıklık ve ısı artışına sebep olur. Geniş lokal reaksiyonlar 5-10 gün içinde azalır. Bu reaksiyonlar özellikle arı yetiştiricilerinde arı sokmalarına bağlı sık görülür.
Sistemik reaksiyonlar; arı sokmasına bağlı gelişen hayatı tehdit edebilen ağır alerjik reaksiyonlar olarak tanımlanır. Anafilaksi olarak tanımlanan bu reaksiyonda genellikle arı sokmasından dakikalar veya saatler içinde; ürtiker (kurdeşen), kaşıntı ve kızarıklık, yüzde, dilde ve boğazda ödem, nefes almada zorluk, baş dönmesi, kramp tarzında karında ağrı, bulantı, kusma, ishal ve bayılma görülebilir.
Tanı temel olarak klinik öyküye dayanır. Geçmişte meydana gelmiş böcek sokmasının zamanı, reaksiyon süresi, klinik semptomlar ile tedavi süreci detaylı olarak gözden geçirilmelidir. Böceğin cinsinin belirlenmesi önemlidir. Sağlıklı yetişkinlerin %20’sinde arıya bağlı spesifik IgE antikorları tespit edilebilmektedir. Bu yüzden şikayeti olmayan kişilere test yapılması önerilmemektedir. Arı sokması sonrası alerjik reaksiyon tarifleyen hastalarda deri testleri ve spesifik IgE ölçümleri arı sokmasından 4-6 hafta sonra yapılır.
Böcek sokmaları çoğunlukla tedavi gerektirmez. Soğuk kompres veya ağrı kesiciler ağrı şişliği ve ağrıyı azaltmak için kullanılabilir. Geniş lokal reaksiyonların tedavisinde genellikle soğuk kompres uygulanması reaksiyonun genişlemesini önlemede yararlıdır. Antihistaminik ve topikal veya oral steroidler ise ağrı ve kaşıntıyı azaltırlar. Hayatı tehdit eden ağır alerjik reaksiyonların tedavisinde acil müdahale gerekmektedir. Adrenalin ilk seçilecek ilaçtır. Klinik yanıta göre 5-15 dakikada bir tekrarlanabilir.
Arı sokması sonrasında sistemik reaksiyon gözlenen hastalar mutlaka alerji ve immünoloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Bu hastalar yanlarında adrenalin otoenjektör taşımalıdır ve venom immunoterapisi (aşı) tedavisi açısından değerlendirilmelidir. İmmunoterapi tedavisi genellikle haftalık olarak artan başlangıç dozunu ve daha sonra 4-8 haftada bir tekrarlanan idame dozunu içeren 3-5 yıl devam eden bir tedavidir. İmmunoterapi çoğu insanda uzun süreli koruma sağlar.
Eğer arıları rahatsız etmezseniz sizi sokmazlar. Yuvalarından uzak durulmalıdır. Arı sokmalarında sakin olup panik yapılmamalıdır. Yavaşça alandan uzaklaşılmalıdır. Bu kişiyi diğer arıların saldırısından koruyabilir. Parlak renkli giysiler ve parfüm kullanımından kaçınılmalıdır. Yeşillik alanlarda piknik yaparken dikkatli olunmalıdır. Açık alanda yemek yemek arıları çekebilir. Çıplak ayakla yeşillik alanlarda çimenliklerde dolaşılmamalıdır.
Arı sokması sonrası yapılması gereken, etkilenen bölgede alerjik bir reaksiyon oluşursa antihistaminik ilaç kortizonlu merhem ve soğuk kompres uygulanması olmalıdır. Ciddi alerjik reaksiyon görülen durumlarda ise zaman geçirmeden alerji hastalıkları uzmanına danışılmalıdır.
Böceğin ısırdığı veya soktuğu alanlarda genellikle bir giriş deliği olur. Etkilenen bölgede şişlik, kaşıntı ve kızarıklık, yüzde, dilde ve boğazda ödem, nefes almada zorluk, baş dönmesi, kramp tarzında karında ağrı, bulantı, kusma, ishal ve bayılma görülen semptomlar arasındadır.
Böcek ısırmaları ve sokmalarında soğuk kompres uygulanabilir. Kaşıntı önleyen merhemler ve antihistaminik ilaçlar da kullanılabilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 19 Nisan 2024
Yayınlanma Tarihi: 27 Eylül 2022
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
